در پی رهایی علم حقوق از سکولاریزه شدن هستیم
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از جوان، سازمان بسیج حقوقدانان سال 88 با انگیزه استفاده از ظرفیت‌های موجود در عرصه حقوقی کشور با روحیه بسیجی تشکیل شد و مأموریت‌های مشخصی را برای خود تعریف کرد. هدف این سازمان این است که بر اساس نیازهای جامعه، برای تخصصی شدن امر وکالت، قضاوت و سایر شاخه‌های حقوقی ورود آگاهانه و علمی داشته باشد.
تاریخچه‌ای از سازمان بسیج حقوقدانان بگویید.
بسیج حقوقدانان زیرمجموعه سازمان بسیج مستضعفین است که سال 88 تأسیس شد و کارش را از همان آن زمان آغاز کرد. این مجموعه از میان فارغ‌التحصیلان رشته حقوق، قضات، وکلا، سردفتران، مشاوران و وکلای قوه قضائیه عضوگیری کرد و اخیراً هم برخی سازمان‌ها مثل تشخیص مصلحت نظام به ما اضافه شدند که باید از این حوزه‌ها نیز عضوگیری شود. تاکنون حدود 14 هزار نفر عضوگیری داشته‌ایم. فعالیت‌های سازمان بسیج حقوقدانان در خصوص پشتیبانی حقوقی از سپاه و سازمان بسیج مستضعفین است. اما هدف مهم‌تر این است که حقوقدانان کشور و کسانی که در رشته‌های دانشگاهی حقوق، فقه، حقوق و معارف اسلامی تحصیل کرده‌اند در راستای اهداف نظام اسلامی، در کنار هم مجموعه‌ای تشکیل دهند. در همین راستا ما اهداف و برنامه‌های آینده‌مان را بر کیفی‌سازی حلقه‌های صالحین متمرکز کرده‌ایم که مدیریت آن را بر عهده حقوقدانان قرار می‌دهیم. اعضایی که در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند به عنوان عضو حقوقی در جلسات شرکت می‌کنند.
در جلسات حلقه‌های صالحین چه مباحثی مطرح می‌شود؟
مباحثی که در جلسات حلقه‌های صالحین و بسیج حقوقدانان مورد بررسی قرار خواهد گرفت، حوزه‌های حقوقی مورد چالش جامعه است. هدف این است که بتوانیم راهکار درست حقوقی در خصوص مسائل روز را در اختیار جامعه قرار دهیم. همچنین این بحث در پایگاه‌ها شروع شده و قصد داریم که آن را توسعه دهیم. مشاوره حقوقی رایگان در مراکز حقوقی مختلف از جمله مساجد از دیگر برنامه‌هایی است که این سازمان دنبال می‌کند. قرار است چنین مشاوره‌هایی را هفته‌ای دو بار داشته باشیم که اعضای محلات و حوزه‌های مختلف زندگی اجتماعی شهری و روستایی بتوانند به این حوزه‌ها مراجعه کنند و به صورت رایگان از اعضای بسیج حقوقدانان مشورت حقوقی دریافت کنند. ما قصد داریم دفاتری را در مساجد و محل‌های دیگر تأسیس کنیم که در سطح عمومی جامعه از حقوقدانان بسیجی استفاده شود. در این دفاتر به افرادی که کار حقوقی داشته باشند مشاوره ارائه می‌شود. مثلاً ممکن است فردی دعوای خانوادگی یا مشکلات تجارتی مثل چک داشته باشد، ممکن است فردی بخواهد قراردادی تنظیم کند و به طور کل هر موضوع حقوقی دیگر افراد می‌توانند از این دفاتر مشاوره دریافت کنند. این موجب می‌شود ما وظیفه خدمت‌رسانی به سطح عمومی جامعه را انجام دهیم. ما این کار را در برخی از مساجد شروع کرده‌ایم و ان‌شاءالله برای سال آینده توسعه می‌دهیم و از سال 93 آن را عمومی می‌کنیم. برنامه دیگر در این زمینه بصیرت افزایی و معرفت‌افزایی سیاسی و دینی است که در داخل حلقه‌های صالحین دنبال خواهیم کرد. ان‌شاءالله در سال 92 در شهرهای مرکز استان خصوصاً در شهر تهران هیئت مذهبی بسیج حقوقدانان متشکل از قضات و وکلا را خواهیم داشت تا در خصوص مباحث اخلاق وکالت و قضاوت فعالیت کنیم و به این وسیله سطح اخلاقی و حقوقی جامعه‌مان هم بالا برود.
اساساً تشکیل مجموعه بسیج حقوقدانان چه ضرورتی داشت و تفکیک آن از دیگر اقشار بسیج چیست؟
سیاستی که بسیج مستضعفین دنبال می‌کند، این است که اقشار مختلف علمی و حوزه‌های مختلف شغلی را به صورت مستقل پای کار چالش‌ها و دغدغه‌های نظام اسلامی بیاورد. یعنی هر جا در نظام اسلامی مشکلی پیش آید، کار به صورت بسیجی‌وار پیش رود و مشکل حل شود. یکی از حوزه‌های مورد چالش در کشور بحث حوزه قضا، وکالت و حوزه حقوقی است. ما هر روز در جامعه چه در سطح قوای سه‌گانه و چه در سطح داخل قوه قضائیه و داخل کانون وکلا شاهد مشکلات مردم هستیم. مشکلاتی از قبیل تعداد وکلا یا بحث امکانات کمی که نظام در اختیار قوه قضائیه قرار می‌دهد. ما در این حوزه مشغول یک فعالیت علمی هستیم تا بتوانیم به نحوی این دستگاه‌های صاحب قدرت را مجاب کنیم و امکانات لازم و کافی را در اختیار قوه قضائیه و دستگاه‌های مشابه قرار دهیم تا به این ترتیب قوه‌قضائیه بتواند وظایفش را به درستی انجام دهد.
تاکنون در این زمینه چه اقداماتی صورت گرفته است؟
ما یک پژوهشکده داریم که از طریق آن مباحث علمی در حوزه حقوق و نظام اسلامی را پیگیری می‌کنیم تا به این وسیله سطح اطلاعات عمومی جامعه تقویت شود. سازمان بسیج حقوقدانان هم موتور اجرایی این پژوهشکده است. ما امسال یک پژوهشکده داشتیم و سال دیگر دو پژوهشکده اضافه می‌کنیم، در مجموع سه پژوهشکده کار علمی انجام می‌دهند.
این پژوهشکده‌ها چه کارهایی انجام می‌دهند؟
مثلاً چالش‌های حوزه قضائیه را استخراج می‌کنند و راهکارهای لازم را برای رفع موانع پیش روی قوه قضائیه قرار می‌دهند. به این ترتیب قوه قضائیه می‌تواند راهکارهای علمی لازم برای مرتفع کردن مشکلات و موانع و همچنین دستیابی به عدالت در اختیار داشته باشد. از سوی دیگر گزارش‌های علمی مفصلی در خصوص موضوعات روز حقوقی در مورد قوای سه‌گانه و مسائل بین‌المللی حقوق هسته‌ای تهیه می‌کنیم و در اختیار مسئولان نظام، بسیج و سپاه پاسداران قرار دهیم تا از این گزارش‌ها به نحو احسن استفاده کنند.
اصلاً برای سازمان بسیج حقوقدانان چه کارکردی تعریف شده است؟
مهم‌ترین کاری که سازمان بسیج حقوقدانان انجام داده بحث توسعه حلقه‌های صالحین بوده است. ما حدود 420 حلقه صالحین داریم که در هر کدام از آنها تعداد زیادی از بسیجیان حقوقدان برای مشورت و همفکری حضور دارند. ایجاد یک شبکه اجتماعی مهم‌ترین کاری است که تاکنون انجام شده. کار مهمی هم که در پژوهشکده‌ها صورت گرفته، نوشتن گزارش‌های مهم حقوقی روز در خصوص مسائل مطرح در جامعه است. کتاب‌ها و فصلنامه‌هایی هم در خصوص موضوعات روز جامعه داشته‌ایم که در این زمینه مطالب علمی نگارش شده است. همچنین مقالات علمی و پژوهشی در فصلنامه‌های مختلف از جمله فصلنامه پژوهشکده بسیج حقوقدانان به چاپ رسیده است. در این مجموعه نوپا راهیان نور و همه آن مباحث عمومی سازمان بسیج به روال عادی ادامه داشته ضمن اینکه سالی یک بار هم گردهمایی حقوقدانان بسیجی در مشهد مقدس برگزار شده است. در طرح مدیریت سازمان بسیج حقوقدانان به دنبال توسعه مدیریت بسیجی هستیم که از اعضای بسیجی استفاده شود.
با توجه به فعالیت‌هایی که اشاره کردید، چرا برای این فعالیت‌ها پوشش رسانه‌ای خوبی صورت نگرفته است؟
ما برای اینکه کارمان را به درستی انجام دهیم به دنبال رسانه‌ای کردن کارها نیستیم. هدف ما این است که ابتدا کارهایمان تعمیق شود و بعد از عمق پیدا کردن آن را رسانه‌ای کنیم. طی شش ماه گذشته که مسئولیت سازمان را به عهده گرفتم، این اولین بار است که مصاحبه انجام می‌دهم و فعالیت‌هایمان را رسانه‌ای می‌کنم. بنده معتقد هستم تا زمانی که کاری کاملاً بستر اجرایی‌اش فراهم نشده باشد و در مسیر اجرا قرار نگرفته باشد، رسانه‌ای کردن آن موجب شکست می‌شود. بنابراین هدف ما این است که پایه‌های آن را درست برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم به نحو احسن اجرا شود.
اگر فعالیت‌هایتان را زیر ذره‌بین ببرید، به خودتان چه نمره‌ای می‌دهید؟
با توجه به اینکه سازمان بسیج حقوقدانان یک سازمان نوپایی است، پیشرفت بسیار خوبی داشته. همچنین با توجه به اینکه حقوقدانان کشور ما روحیات ویژه و خاصی دارند به حضور در هر گروهی تمایلی نشان نمی‌دهند اما ما می‌بینیم که در حوزه بسیج فعالیت بسیار خوبی داشته‌اند و حضور بسیار پررنگی شاهد بوده‌ایم. لذا من فعالیت بسیج حقوقدانان را در این مدت سه ساله بسیار خوب ارزیابی می‌کنم. در حال حاضر ما توانسته‌ایم 14 هزار بسیجی جذب کنیم و در این سه سال حلقه‌های متعدد داشته باشیم؛ این جزو موفقیت‌های ما بوده و از همین طریق می‌توانیم مسیر را ادامه دهیم. البته ناگفته نماند که ما نسبت به ساختار این مجموعه ایرادات مختصری داریم و به دنبال این هستیم که استقلال آن را بیشتر کنیم. هدف ما این است که سازمان‌های بسیج استان‌ها بیشتر با مرکز مرتبط باشند و مسائلشان را با مرکز حل کنند تا از این طریق بحث‌های استانی را هم دنبال کنیم. با این وجود به نظر من استقلال بسیج حقوقدانان یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی بوده که می‌توانسته در سازمان بسیج مستضعفین رخ دهد که این امر در سه سال گذشته واقع شده است.
در خصوص مسائل حقوقی کلان و بین‌المللی چه کارهایی انجام داد‌ه‌اید؟
تاکنون در حوزه بین‌المللی فعالیتی نداشته‌ایم اما برنامه‌های مختلفی برای فعالیت در حوزه مسائل بین‌المللی داریم. بحث حقوق بشر موضوعی است که در کشورهای غربی رعایت نمی‌شود. همچنین مسئله جانبازان شیمیایی، بحث‌های حقوق هسته‌ای و مسائلی از این دست را در برنامه‌هایمان داریم. همچنین در نظر داریم در آینده فعالیت‌های علمی و همچنین کمپینگ‌های حقوقی و حتی دانشجویی برگزار می‌کنیم. ما در این عرصه به اولین مسئله‌ای که نیاز داریم یک پشتوانه علمی است. تا زمانی که اسناد علمی و مقالات و گزارش‌های علمی در این زمینه تهیه نشود، نمی‌توانیم به این عرصه ورود پیدا کنیم و فعالیت‌های خوبی داشته باشیم.
چشم‌انداز بلندمدت شما برای برنامه‌هایتان در این سازمان چیست؟
آن چیزی که بنده در این سازمان بنا بر آن گذاشتم و حتماً دنبال خواهم کرد این است که فضای حقوقی کشور را از سکولاریزه و آن طور که در برخی از دانشکده‌های حقوق دنبال می‌شود، رهایی ببخشیم و یک فضای اسلامی و انقلابی ایجاد کنیم. در واقع ما باید به‌جای سرفصل‌های دروس حقوقی که معمولاً سرفصل‌های ترجمه‌ای است و ما از کشورهای غربی ترجمه کرده‌ایم و آورده‌ایم دروس اسلامی خود را جایگزین آن کنیم. کتبی که در حال حاضر در دانشکده‌های حقوق تدریس می‌شود عمدتاً کتب ترجمه‌ای است که با مبانی دینی و انقلابی ما سازگار نیست. اتفاقی که باید به طور مبنایی در حوزه حقوق ایجاد کنیم، تغییر رویکرد حقوقی از رویکرد سکولار به رویکرد دینی و مذهبی است. البته نباید از این نکته غافل شد که این یک کار میان مدت و بلند مدت است که امیدوارم بتوانیم در این عرصه موفق باشیم./971/پ203/ع