کابینه اعتدال و خطر محافظه کاری

مهدی عامری

بی‌تردید استفاده از تجربه بزرگان و مشورت با السابقون امری مهم و اساسی در اداره جامعه است چرا که همیشه تجارب پیران چراغی برای شور و هیجان جوانی است و آرمانگرایی را با مصلحت‌گرایی و واقع‌گرایی جمع کرده و از افراط و تفریط جلوگیری می‌کند. اما در این بین نکته‌ای را نباید مورد غفلت قرار داد که در این میان مهمتر است شالوده و بنیان اصول عقاید و انقلاب است. امام خامنه‌ای 14 خرداد امسال در حرم حضرت امام در بیان ویژگی حضرت امام خمینی به مساله‌ای جالب و قابل توجه اشاره کرده و فرمودند: «تا روزهاى آخر زندگى، هیچ کس در حرف و عمل امام بزرگوار ما، نشانى از افسردگى و تردید و خستگى و وادادگى و تسلیم‌طلبى پیدا نکرد.» ایشان سپس در ادامه به نکته‌ای دقیق پرداختند؛ «بسیارى از انقلابى‌هاى دنیا وقتى که از دوران جوانى خارج می‌شوند و به پیرى می‌رسند، دچار تردید می‌شوند، دچار محافظه‌کارى می‌شوند؛ حتّى گاهى حرفهاى اصلى خودشان را هم پس می‌گیرند.» امروز پس از گذشت بیش از سی سال از انقلاب اسلامی در حالی که انقلاب اسلامی هنوز جوانی نو رس و نهالی تازه و شاداب است برخی انقلابیون و نسل اول انقلابی‌ها که در آغاز انقلاب جوانانی پر شور و آرمانگرا بوده اند امروز به با تجربه‌های پیر همین انقلاب تبدیل شده‌اند. در میان این افراد متاسفانه باید برخی را مصداق فرمایش مقام معظم رهبری دانست که با مرور زمان کم کم بر انقلابی‌گری آنها رسوب زمان نشسته است و محافظه‌کاری پیشه کرده‌اند و بعضا حتی خاطرات جوانی و مواضع آن دوران خود را فراموش کرده‌اند!

البته در این میان هستند کسانی که همچون امام خویش -همانگونه که حضرت آقا فرمود- هر چه سنشان بالا می‌رود دلشان جوان‌تر و مواضع شان انقلابی‌تر می‌شود. به عنوان مثال دکتر حداد عادل در مناظرات انتخاباتی نشان داد یکی از همین اشخاص است که با گذشتن از خود و وقت خود تنها به دفاع از نظام و انقلاب پرداخت همان گونه که در ایام فتنه نیز جز اولین کسانی بود که پا به عرصه مبارزه با فتنه گذاشت.

ایشان در مناظرات اخیر در تبلیغات ریاست جمهوری، هر جا توسط برخی نامزدها، به نظام و رهبری کم لطفی شد و یا به نوعی سیاه‌نمایی و نا امیدی به مردم القا می‌شد با شجاعت همراه متانت وارد میدان شد و به روشنی نشان داد رسیدن به مقام، وابستگی به جناح و ائتلاف نمی‌بایست مانع دفاع از حق و حقیقت شود. ایشان هرگز برای جذب آرای خاکستری از آرمانها و مواضع انقلابی عقب‌نشینی نکرد و حاضر نشد در مقابل ظلمهای بزرگ به نظام و ملت سکوت کند.

بی‌شک یکی از نقاط قوت دولت سابق جوانی آن بود که همین امر سبب اقدامات و طرح های شجاعانه مانند سهمیه‌بندی بنزین، اجرای هدفمندی یارانه‌ها، اجرای مسکن مهر، سفرهای استانی،هسته‌ای شدن ایران و ... شد.

اما اینک که کابینه دولت تدبیر و امید از مجلس رای اعتماد گرفته است یکی از مواردی که بایستی مورد توجه رییس جمهور محترم قرار گیرد و اهتمام به آن موجب تقویت و پویایی دولت نیز خواهد شد، همین مطلب است که پیری موجب محافظه‌کاری می‌شود؛ به خصوص در کارهای اجرایی که تا حدودی مستلزم خطرپذیری و بلند پروازی نیز می‌باشد. لذا شایسته است رییس جمهور محترم که ترجیح داد افراد مسن را به منصب وزارت بنشاند، با به کارگیری افراد جوان انقلابی در وزارتخانه‌ها، آرمانگرایی را به مجموعه خود بیفزاید و از محافظه‌کاری در دولت بکاهد و البته این خود نوعی عمل به شعار اعتدال و برقراری تعادل میان مصلحت‌گرایی و آرمانگرایی است؛ چنانچه امام خامنه‌ای می‌فرماید: «اگر شما جوانان نگاه به قلّه‏هاى آرمانى را کنار بگذارید، برآیندِ غلطى به وجود خواهد آمد. برآیندِ آرمان‏گرایى شما و چالش مسئولان با مصلحتها، برآیند معتدل و مطلوبى خواهد شد؛ اما اگر شما هم دنبال مصلحت‏گرایى رفتید و گرایش مصلحت‏اندیشانه- یعنى صددرصد با واقعیتها کنار آمدن- وارد محیط فکرى و روحى دانشجو و جوان شد، آن‏وقت همه چیز به هم مى‏ریزد و بعضى آرمان‏ها از ریشه قطع و گم خواهد شد». (بیانات در دیدار جمعى از اعضاى تشکّلها و شمارى از نخبگان دانشجویى‏ 15/08/1382)

این مهم زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که رفتار و سابقه برخی از وزرا در چند ساله اخیر نشان داده است -همانگونه که بیان شد- گرد پیری بر سر آنها سبب برخی تردیدها و محافظه‌کاری‌ها شده است. ثانیا شعار اعتدال رییس جمهور محترم اگر درست تعریف و تبیین نشود به خوبی زمینه چنین محافظه‌کاری را به وجود می‌آورد و به نظر می‌رسد این امکان وجود دارد که هیات وزیران با میانگین سنی بالا، اعتدال را به سوی محافظه‌کاری سوق دهند!

امام خامنه‌ای به شدت با این گونه محافظه‌کاری مخالف است: «محافظه‏کار، طرف‏دار وضع موجود است؛ از هر تحولى بیمناک است؛ هرگونه تغییر و تحولى را برنمى‏تابد و از تحول و دگرگونى مى‏ترسد؛ ... حالت خواب‏رفتگى و تن دادن به آنچه در جریان عمومىِ سیاسى و اقتصادى دنیا دارد مى‏گذرد و تسلیم شدن به آن، خطر بزرگ جامعه‏ ماست و اگر کسى درست بفهمد و بیندیشد، مى‏فهمد که باید با یک تحرک و تحول، این وضع را دگرگون کرد؛ هم در زمینه‏ مسائل اقتصادى، هم در زمینه‏ مسائل سیاسى. تا مى‏گوییم محاسبه و عقلانیت، عده‏یى مى‏گویند مواظب باشید، دست از پا خطا نکنید، عقل را رعایت کنید؛ نبادا یک حرفِ آن‏چنانى بزنید که در دنیا آن‏طورى بشود؛ نبادا یک کارِ آن‏چنانى بکنید که دنیا صف‏آرایى کند. این‏ها عقلانیتِ محافظه‏کارانه است؛ من به این اصلًا اعتقاد ندارم». (بیانات در دیدار اعضاى هیئت دولت‏ 08/06/1384)

«من معتقدم محافظه‏کارى و اکتفاى به آنچه که داریم و نداشتن همت و بلندپروازى در همه‏ زمینه‏هاى فکر و فرهنگ، قتلگاه انقلاب است. انقلاب اساساً یعنى گام بلند، که پشت سرش باید گامهاى بلند دیگرى برداشته شود.» (بیانات و پرسش و پاسخ در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتى امیر کبیر 09/ 12/1379)

با این وصف شایسته است با توجه به موقعیت کنونی کشور که نیاز به پیشرفت سریع و همراه با عدالت تجربه وزرای مسن با تحرک و نشاط جوانان به عنوان معاونان و دست‌اندرکاران دولت همراه شود و در دهه پشرفت و عدالت ایران اسلامی به آنچه مورد نظر چشم انداز بیست ساله است برسد. بی تردید نشاط و امید و پیشرفت هنگامی در بین مردم حاکم خواهد شد که دولتی با نشاط بر سرکار باشد از این جهت آنچه در نوشتار بیان شد ضمن هشداری دلسوزانه به دولت محترم، پیشنهادی برای تقویت آن نیز بود. /924/ی702/ج