عالم کاشانی که بیش از 50 بار شفای بوعلی را تدریس کرد
دکتر عباسعلی فراهتی، عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان کاشان، به مناسبت 17 شوال سال روز وفات علامه آیت الله سید محمد علوی بروجردی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در کاشان گفت: احاطه وی به کتاب شفای ابوعلی سینا به حدی بوده است که این عالم فرهیخته به عنوان مدرس رسمی فلسفه مشّاء در کاشان بود و بیش از 50 بار این کتاب را تدریس کرد؛ به طوری که از ایشان نقل شده است: «تدریس شفا برای من از تدریس کتاب سیوطی در شرح الفیه ابن مالک آسان‌تر است.»
وی تصریح کرد: علامه آقا سید محمد علوی بروجردی از بزرگترین مراجع علوم دینی و از نوادر زمان که در جامعیت و علوم ادبی بین مراجع تقلید بی‌نظیر بود، از خانواده شرف و تقوا در سال 1272 ه.ق در دارالمؤمنین کاشان شهر علم، شهر ادیبان، شهر نیکان، شهر ایمان، شهر شهیدان و مهد بزرگان و شیعیان اهل دین متولد شد.
بهره علمی ایشان از خاندان نراقی
فراهتی با اشاره به این که پدر آقا سید محمد علوی بروجردی، حاج سید ابراهیم بروجردی از تجار محترم کاشان و از ارادتمندان به ملا محمد نراقی بود، افزود: علامه آقا سید محمد علوی بروجردی تمامی مدارج علمی خود را از آغاز تا پایان مرجعیت به خاطر غنی بودن حوزه علمیه کاشان از تدریس علوم نقلی و عقلی، در نزد علمای بزرگ این دیار از جمله خاندان نراقی در مدرسه امام خمینی(سلطانی سابق) و مدرسه گذر بابا ولی گذراند و بی‌نیاز از هجرت به حوزه علمیه نجف اشرف شد.
آثار ورود نراقی‌ها به حوزه علمیه کاشان
به گفته وی، استاد شهید مرتضی مطهری در مورد خاندان نراقی و غنی شدن حوزه علمیه کاشان چنین گفته است: «با ورود نراقی‌ها به حوزه علمیه کاشان، این شهرستان به عنوان قطب علمی در جهان اسلام مطرح شد».
عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان کاشان گفت: حاج ملا محمد نراقی، فرزند آیت الله علامه ملا احمد نراقی و آیت الله ملا حبیب اله شریف کاشانی، از اساتید برجسته وی در دروس مقدماتی تا مرجعیت بودند و زمانی که استادش آیت الله ملا حبیب الله(ره) وفات یافت، ریاست روحانیت و مرجعیت تقلید کاشان و حوالی آن به وی واگذار شد و اکثر اکابر علمای شهرستان کاشان از محضر درس این عالم استفاده کردند.
شاگردان سید محمد علوی
وی در خصوص شاگردان آقا سید محمد علوی بروجردی نیز خاطر نشان کرد: آیت الله ملا حسین دربندی ملقب به افتخار الاسلام، آیت الله آقا سید محمد حسین رضوی کاشانی مدفون در بقعه چهل تن کاشان، صاحب آثار ارزشمند و از مراجع تقلید عصر خود، آیت الله سید احمد مصطفوی والد حضرت سید محمد باقر مصطفوی، تعدادی از شاگردان وی هستند و متأسفانه از نام اسامی بقیه شاگردانش اطلاعات چندانی در دسترس نیست.
استادی کم نظیر در تدریس علوم عقلی و نقلی
رییس دانشگاه پیام نور کاشان اظهار داشت: آقا سید محمد علوی بروجردی، علاوه بر علوم دینی در علوم نقلی مثل فقه، تفسیر، حدیث، رجال، درایه، کلام و در علوم عقلی مثل فلسفه، ریاضیات، حکمت، جبر، ادبیات فارسی و عربی استادی کم نظیر بود و در سرودن اشعار فارسی و عربی نیز تبحری به سزا داشت.
دارای مقام کشف و شهود
فراهتی تصریح کرد: آقا سید محمد علوی بروجردی، گذشته از مقامات بلند علمی و مرجعیت عامه در منطقه کاشان و حومه، از محبوبیت فوق العاده‌ای در بین عام و خاص برخوردار و صاحب مقام کشف و شهود باطنی، کرامات روحانی و حالات معنوی بود.
وی افزود: بر اساس یکی از موارد بسیاری از این حالات وی، که سینه به سینه نقل شده است، زمانی یکی از کشاورزان منطقه، به رسم ادب و احترام و طلب دعای خیر از آقا سید محمد علوی بروجردی برای کسب روزی و برکت مقداری از محصول تره بار خود را نزد وی می‌آورد؛ زمانی که می‌خواهد از محضرش مرخص شود، به آن کشاورز زحتکش می‌گوید: «این یک هندوانه را از میان این بار بردار و ببر؛ محصول خودت نیست! کشاورز می‌گوید چرا، از مزرعه و باغچه خود برایتان چیده‌ام. علامه می‌فرماید: نه این هنداونه از بوته مزرعه کناری است که وارد زمین باغچه‌ات شده و تو تصور می‌کنی مال خودت است، این را ببر و به صاحبش بده!»
محبوبیت فوق العاده در بین مردم
عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان کاشان گفت: مردم کاشان در آن زمان اعتقاد قلبی و توجه خاصی به دعاهای این سید جلیل القدر برای شفای بیماری و رفع گرفتارایشان داشتند؛ به طوری که همیشه با مراجعه به وی، از محضرش تبرک می‌جستند و هم اکنون مقبره‌اش در مزار فیض کاشان، زیارتگاه مردم این شهرستان است.
این عضو هیأت علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، در ادامه با اشاره صفات اخلاقی و ویژگی‌های فردی این عالم بزرگ گفت: وی احترام فوق العاده‌ای به مردم و مراجعینش می‌گذاشت؛ به طوری که اگر کودکی نیز بر وی وارد می‌شد، به احترامش تمام قامت بلند می‌شد و تأثیر تربیتی و روانی بسیار خوبی بر روی افراد داشت.
ساده زیستی و گشاده دستی سید
فراهتی ساده زیستی و بذل و بخشش را شاخص‌ترین ویژگی آقا سید محمد علوی بروجردی دانست و گفت: در عین این که از خانواده‌ای مرفّه و پدری بازرگان با وضعیت مالی خوبی بود، با زهد و ساده زیستی زندگی کرد و با بذل و بخشش اموال خود به مستمندان، همه اموال ملکی پدر و مادر را در راه خدا و حل مشکلات و گرفتاری‌های مردم بخشید؛ به طوری که هیچ وقت از کاشان بیرون نرفت و حتی برای سفر حج نیز مستطیع نشد.
معروف به «آقا سید محمد باغ»
وی با اشاره به این که در خانه آقا سید محمد علوی بروجردی همیشه به روی همگان باز و ملجاء، یاور و حامی دلسوز مردم در مصائب و گرفتاری‌ها بود، افزود: محل زندگی وی خانه باغی در محله سلطان میر احمد کاشان بود که به خاطر جوّ خفقان رضاخانی، تمام کارهایش اعم از نماز جماعت، مراجعات، کلاس درس و بحثش را در این باغ انجام می‌داد و به همین دلیل در بین مردم عامه به «آسید محمد باغ» شهرت یافته بود.
به گفته وی، آقا سید محمد علوی بروجردی بیش از 80 سال در خدمت مردم، حل مشکلات و گره گشایی از کار آنها و دارای مقام قناعت و رضا بود؛ به طوری که در زمان مرگ و تشییع پسرش، هیچ ناراحتی و اندوه نشان نداد و راضی به رضای خدا بود.
تألیفات و تصنیفات گران سنگ
این مصنف، مؤلف، محقق و مترجم بیش از 30 کتاب در موضوعات مختلف علمی داشت که فراهتی در پایان با تأکید بر تسلط ویژه آقا سید محمد علوی بروجردی در ادبیات عرب گفت: «حاشیه‌ای بر مکاسب شیخ انصاری، حاشیه‌ای بر ریاض المسائل، حاشیه‌ای بر کفایة الاصول، رسالة وسیلة الاخوان ملا حبیب الله شریف، رسالة ذخیرة العباد آخوند خراسانی و الفیه در دانش نحو» که در مقایسه با الفیه ابن مالک دارای فصاحت و بلاغت بیشتری بوده است، برخی تالیفات بسیار ارزشمند به جای مانده از وی است.
فراهتی «الفیه در فقه، اصول، ادبیات عرب، علم معانی(بیان و بدیع) و منظومه‌ای در فقه شامل 5 هزار بیت را از دیگر آثار ارزشمند وی برشمرد و گفت: هزار بیت شعر به زبان عربی در خصوص دانش نحو که در نوع خود بی‌نظیر است، مراثی العاشوریة در خصوص مصائب سید و سالار شهیدان امام حسین(ع) به زبان عربی، رساله عملیه و منظومه‌ای در مادّه تاریخ وفات بزرگان به زبان فارسی از دیگر آثار بر جای مانده از آقا سید محمد بروجردی است.
عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان کاشان، اهمیت تألیف مادّه تاریخ رجالی در نزد تاریخ شناسان را تأکید کرد و گفت: از طریق این مادّه تاریخ ها که زمان وفات بزرگان به صورت حروف ابجد با زبان شعر بیان می شود، تاریخ زندگی بسیاری از علما شناسایی می شود.
به گفته وی، سرانجام آقا سید محمد علوی بروجردی علوی پس از نود سال زندگانی در 24 مهرماه سال 1322 هجری شمسی مطابق با هفدهم ماه شوال سال 1362 ه.ق، وفات یافت که پس از تشییع با شکوهی، آیت الله سید محمد حسین رضوی کاشانی بر جنازه‌اش نماز گذارد و پیکرش در مقبره حاج حسین توکل، در مزار فیض کاشان، در جوار مقبره عالم ربانی مرحوم ملا محسن فیض کاشانی به خاک سپرده شد.
گفتنی است: یکی از خیابان‌های محله سلطان میر احمد کاشان، از محلات و بافت قدیم این شهرستان، به علت آن که خانه این مرجع بزرگ و برجسته معاصر کاشان در آن قرار داشته است، به نام وی به اسم خیابان «علامه علوی» نام نهاده شده است.
سزاوار است که مردم قدرشناس کاشان با حضور بر مزار این عالم ربانی، از مقام شامخ وی تجلیل کنند.
/939/501/ر