بررسی اجمالی پیوند عاشورا و انتظار

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان‌نامه «بررسی اجمالی پیوند عاشورا و انتظار» پژوهشی از «راضیه حسینی» به بررسی و بیان ارتباط قیام عاشورا و انتظار اهتمام ورزیده است.

بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان‌نامه می‌خوانیم:

چکیده:

هر انسانی در هر عصر و زمانی برای شناخت شرایط زمانی خود و کسب معرفت نسبت به چگونگی رفتار و تصمیم‌گیری در مقابل وقایع، نیاز به شناخت عقبه تاریخی خود دارد. زیرا رویدادهای تاریخی بیان‌کننده ریشه‌های حقیقی ظهور و بروز هر مکتبی هستند. این حقیقت در مکتب شیعه نیز صادق است، مکتب تشیع در عصر حاضر خود را داعیه‌دار مفهوم مهدویت می‌داند و اعتقاد دارد که روزی منجی برای نجات بشریت خواهد آمد. جریان غصب خلافت امیرالمؤمنین (ع) چنان انحراف عمیقی در جریان اسلام ایجاد نمود که پس از دوران کوتاه پنج ساله حکومتی ایشان و تحمیل صلح مصلحت اندیشانه به امام حسن (ع) تقابل بین جریان حقیقی اسلام یعنی (ولایت ائمه اطهار) و جریان اسلام اموی به اوج خود رسید.

تقابلی که به دلیل سیاست‌های مزدورانه متکی بر زور و زر سلسله اموی کار به جایی رسانده بود که اکثریت افراد امت اسلام به سمت یزید بن معاویه گرایش یافته و اقلیت اندک از مخلصین و مؤمنین حقیقی به یاری حسین (ع) شتافتند. قیام امام حسین (ع) هر چند در ظاهر و در مقطع زمانی کوتاه سال 60 هجری به نتیجه مطلوب خود نرسید اما حرکتی عمیق و ریشه‌ای را در جریان تاریخ ایجاد نمود که هر روز بیش از قبل تجلی و تبلور می‌یابد. جریان انتظار و زمینه سازی آن، یکی از دستاوردهای واقعه کربلا است. انتظار به معنای فرج و گشایش است و در تفکر شیعی مصداق نام آن انتظار فرج حضرت ولی‌عصر (عج) است.

بحث انتظار، در کلام پیامبر از همان آغاز اسلام دیده می‌شود و امیرالمؤمنین و سایر اهل‌بیت توجه خاص و جدی به این مقوله داشته‌اند. در جریان حیات تشیع، به دلیل ارتباطات مفهومی و مصداقی بسیار بین قیام امام حسین (ع) و قیام حضرت حجت (عج) همواره این دو جریان در کنار هم دیده‌شده‌اند. در تقسیم‌بندی بین پیوندهای میان قیام عاشورا و انتظار، پیوندهایی وجود دارد که اشاره به مصادیق زمانی و مکانی هر دو جریان دارند و هم پیوندهایی که به مفاهیم و ریشه‌های تفکری هر دو قیام اشاره دارند. فصل اول این پایان‌نامه، نگاهی اجمالی به دو جریان مهم و تاریخی عاشورا و انتظار کرده و سعی شده که به مباحث کلیدی و مهم در زمینه این دو قیام یعنی عاشورا و انتظار بپردازد. در فصل دوم نیز سعی شده است که به صورت مجمل به سرفصل‌های پیوند میان عاشورا و انتظار اشاره و با عنایت به مباحث مطرح‌شده در فصل اول و دوم به تبیین این پیوندها و در ادامه به راهکارهای اجرایی در این زمینه دست یابد.

تبیین موضوع:

هر مکتب برای تبیین چرایی و چگونگی رفتارها و تصمیم‌گیری‌ها، باید به یک شناخت صحیح و اصولی نسبت به ریشه‌های خود دست یابد. ریشه‌هایی که در بسیاری از مواقع با بررسی سیر تاریخی رشد و شکل‌گیری یک جریان فکری و فرهنگی، مورد بازبینی و موشکافی قرار می‌گیرد. در سیر تحولی تاریخ تشیع، دو نقطه عطف با زوایای مشترک اعتقادی و مصداقی وجود دارد. واقعه عاشورای سال 60 هجری و حادثه عظیم ظهور آخرین منجی عالم بشریت که جز حضرت حق کسی به زمان آن وقوف ندارد. اهمیت این دو واقعه از آن منظر مورد بررسی قرار می‌گیرد که شرایط زمانی و اتفاقاتی که در جریان واقعه عاشورا رخ داد، بسیار مشابه با وقایع و اتفاقات عصر ظهور است که در روایات ائمه اطهار (ع) پیش‌بینی و بیان شده است. ائمه اطهار بسیاری از مواقع محوریت بحث‌ها و روایاتشان اشاره به واقعه عاشورا و آینده آن در عصر ظهور و یا بالعکس، پرداختن به حوادث هنگام قیام حضرت قائم (عج) با نگاه به عقبه تاریخی نهضت حسینی را داشته‌اند. این پایان‌نامه سعی دارد با نگاهی اجمالی به بررسی مصادیق و نقاط اشتراک بین این دو جریان با ارائه یک تصویر کلی از هر یک از دو حادثه به ریشه‌های اعتقادی و فکری و مصادیق حقیقی و واقعی آن‌ها دست یابد.

بررسی مفهوم انتظار و جایگاه آن در مکتب تشیع:

اندیشه پیروزی نهایی نیروی حق و صلح و عدالت بر نیروی باطل و ستیز و ظلم، گسترش جهانی ایمان اسلامی، استقرار کامل و همه‌جانبه ارزش‌های انسانی، تشکیل مدینه فاضله و جامعه ایده آل و بالأخره اجرای این ایده عمومی و انسانی به وسیله شخصیتی مقدس و عالی‌قدر که در روایات متواتر اسلامی از او به مهدی تعبیر شده است، اندیشه‌ای است که کم و بیش همه فرق اسلامی- با تفاوت‌ها و اختلاف‌هایی- بدان مؤمن و معتقد هستند و به حسب اصل و ریشه، قرآنی است. قرآن مجید با قاطعیت تمام، پیروزی نهایی ایمان اسلامی (توبه/33) غلبه قطعی صالحان و متقیان (انبیاء/105) و کوتاه شدن دست ستمگران و جباران برای همیشه (قصص/5- 6) و آینده درخشان بشریت را نوید داده است.

تبیین‌ها:

1- اشتراک در اهداف:

در تعابیر روایات میان اهداف قیام امام حسین (ع) و امام منتظر (عج) وحدت خاصی دیده می‌شود از جمله این که امام علی (ع) درباره حضرت مهدی (عج) می‌فرماید: او هواها را تحت شعاع هدایت الهی قرار می‌دهد، آن گاه که مردم و حاکمان هدایت را تحت شعاع هواها و خواست‌های نفسانی قرار دهند. هنگامی که قرآن را به رأی خود تفسیر کنند، او نظرها را تابع قرآن سازد...

2- مشابهت در زمانه:

زمانه امام حسین (ع) و حضرت مهدی (عج) در انحراف فکری، فساد اجتماعی، رواج بی‌دینی و بدعت در سطح جهانی، مشابه یکدیگر است. مشابهت در زمانه ابعاد متعددی دارد از تبلیغات جبهه باطل گرفته تا حاکمیت خلفای جور و غربت دین در عرصه زندگی و جامعه.

3- مشابهت در یاران:

یاران حسین (ع) بهترین یاران و فدایی او بودند. آنان از معرفت، محبت، اطاعت و تسلیم نسبت به امام خود و سبقت در اجرای خواسته‌ها و فرامین او برخوردارند. حضرت رسول یاران مهدی را چنین معرفی کرده‌اند: یاران مهدی در فرمان‌برداری از حضرتش بسیار کوشا و مصمم‌اند. عابدان شب و شیران روزند در شجاعت قلوبشان همچون پاره‌های آهن است.

شایان‌ذکر است، پایان‌نامه «بررسی اجمالی پیوند عاشورا و انتظار» پژوهش پایانی «راضیه حسینی»، برای اخذ مدرک سطح 2 حوزه علمیه حضرت حجت (عج) تهران است که در سال 1389 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «خانم مافی» و استاد داور آن «حجت الاسلام تدین» است. /9193/پ202/ی