آینده بشر از منظر قرآن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان‌نامه «آینده بشر از منظر قرآن» پژوهشی از «سیده سمانه قاضی میرسعید» به بررسی و شناخت آینده انسان از منظر قرآن اهتمام ورزیده است.

بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان‌نامه می‌خوانیم:

چکیده:

با اذعان به این که آینده و توجه به آن از جمله امور مهم در زندگی هر فردی است و دقت در جهت شناخت از آینده و همچنین سعی و تلاش مستمر و سازنده فرد در زمان حال است که منجر به رسیدن انسان به موقعیتی از آینده است که شایستگی آن را دارد از این رو تحقیق پیرامون این مسئله لازم و ضروری به نظر می‌رسد. از آنجا که رسیدن به آینده‌ای سعادتمند در گرو شناخت ویژگی‌ها و استعدادهای انسان بوده و تا ابعاد و ظرفیت وجودی او مشخص نشود نمی‌توان نقشه درستی از مسیر را ترسیم نمود لذا فصل اول در این رساله به شناخت انسان از زوایای گوناگون با توجه به آیات قرآن اختصاص داده‌شده و همچنین باید دانست که سعید شدن و شقی شدن انسان رابطه مستقیمی با اختیار او دارد بنابراین توجه به بحث جبر و اختیار در انسان لازم می‌گردد بنابراین فصل دوم در این رساله به این موضوع اختصاص داده‌شده و ضمن بیان رابطه قضا و قدر و جبر به آزادی و اختیار انسان تصریح کرده است و نقش و اهمیت آن را در آینده و سرنوشت انسان بیان می‌دارد و در پایان نیز آینده ساخته‌شده توسط بشر را که برگرفته از اختیار و آزادی اوست شرح داده و به بیان نقش سازنده انتظار که موجب امید به آینده و ایجاد تحرک و پویایی در انسان شده است، می‌پردازیم. زندگی این انسان در آخر با این تدابیر به عالی‌ترین و کامل‌ترین زندگی‌ها در زمان حکومت حضرت مهدی (عج) منتهی می‌شود. پس به طور کلی این رساله در یک بخش که مشتمل بر سه فصل است تنظیم گردیده و به مطالبی که بیان نمودیم با تفصیل بیشتری پرداخته شده است.

تعریف و تبیین موضوع:

در این نوشته بر آنیم با استفاده از کتاب وحی الهی کتب عقلی و نقلی و مقالات به بررسی آن بخش از آینده انسان که به زمان پیش از قیامت که در نهایت به ظهور منجی آخرالزمان ختم می‌شود، بپردازیم. پرسش از آینده و پژوهش درباره آن مهم‌ترین و ماندگارترین پرسشی است که در ذات و فطرت آدمی نهفته است. انسان از زمانی که به مرحله تمییز و تشخیص می‌رسد و با انتخاب و اختیار خود به انجام اعمالی مبادرت می‌کند هر یک از اعمال او در شکل‌دهی به شخصیتش نقش دارند، برخی نقش مثبت و برخی نقش منفی که در مجموع اعمال هر شخصی سبب تشکیل شاکله وجودی او می‌شود. این شاکله در این دنیا از فرد جدا نمی‌شود که کلام وحی الهی در این زمینه فرموده است: «بگو هر کس طبق روش(و خلق و خوی)خود عمل می کند و پروردگارتان کسانی راکه راهشان نیکوتر است بهتر می شناسد»(اسراء/84) بر این اساس امکان دخالت اراده بشر در ترسیم احتمالی آینده وجود دارد. به بیان روشن تر آینده­شناسی­ها نه تنها با شناختن آینده بلکه با ساختن آینده هم شکل می‌گیرند و باید در راه رسیدن به آن تلاش کرد.

انسان آهسته­آهسته پی برد که در این برهه برای برنامه‌ریزی نیازمند دانستن خیلی از اطلاعات و دانسته‌ها است و همین موضوع باعث شد که به دنبال سلسله روش‌ها و رویکردهایی برود که بتواند به گونه‌ای تمامی عوامل را بررسی و ارزیابی کند؛ تا به یک برنامه مدون و حساب‌شده برسد. بهترین برنامه برای آینده بشر را قرآن ترسیم کرده است. از این رو انتظار یا همان امید به آینده نویدبخش قرآن از جمله مواردی است که همواره باید همراه انسان باشد، زیرا اگر امید به آینده را از او بگیرند سرنوشتی جز سکون، رکود، مرگ و تباهی نخواهد داشت. در هر حال، انتظار و چشم‌به‌راه آینده بودن شعله‌ای است در وجود انسان که هر چه فروزان تر و پرفروغ تر باشد تحرک و پویایی او نیز بیشتر خواهد بود.

اهمیت و ضرورت تحقیق:

یکی از مهم‌ترین نیازهای روانی انسان شناخت از آینده است. با توجه به این که طرز فکر اکثر افراد این گونه است که چون قرآن یک تصویر واضح و حتمی را از آینده ترسیم نموده است، پس دیگر تلاش و یا عدم تلاش ما در زمان کنونی تغییری در روند آن ایجاد نمی‌کند؛ ولی برخلاف این تفکر با توجه به آیات قرآن و روایات هر شخص آینده خویش را با تلاش در زمان حال می‌سازد و یا به عبارتی تلاش فرد در زمان حال او را به آن آینده ترسیمی نزدیک‌تر می‌کند. ادامه زندگی منوط به امید به آینده‌ای روشن و تلاش در جهت رسیدن به آن است. مفهوم آینده در دوران کنونی به صورت نظام‌مند مطرح نشده است، چیزی که در اغلب رویکردهای تحقیقاتی و مطالعاتی ما کمتر به چشم می‌خورد. بنابراین ضروری است با استفاده از آیات قرآن آینده‌ای که خود انسان‌ها به طور مستقیم در آن نقش دارند را شفاف و روشن سازیم. با توجه به آیات قرآن پرداختن به این موضوع موجب تقویت روحیه افراد برای تلاش در راه تحقق آینده‌ای که قرآن از آن به حکومت صالحان یاد می‌کند و آن را مطلوب می‌داند، هست. امید به آینده و انتظار فرج در زندگی انسان موجب رسیدن به مراتب بالاتر و دست یافتن به قله‌های پیشرفت و ترقی است.

سرنوشت جامعه‌ها از منظر قرآن و احادیث:

1- صالحان وارثان زمین می‌شوند:

آینده‌نگری انسان را وادار می‌کند که از آینده جهان و سرنوشت بشر خبری به دست آورد، زیرا از سپیده دم تاریخ نزاع و نبرد پیوسته میان حق و باطل برقرار بوده و پیروزی دست به دست می‌گشت و به تعبیر قرآن: «وَ تِلکَ اَلایامُ نُداوِلُها بَینَ اَلنِاس». با این که روش تاریخ بشر تاکنون به صورت مبادله پیروزی بوده است، ولی قرآن معتقد است که مشیت الهی بر این تعلق‌گرفته که در آینده فقط صالحان وارثان زمین خواهند بود و حکومت جهان و اداره امور را به دست خواهند گرفت و حق و حقیقت در موضع خود استوار خواهد بود و باطل بر آن پیروز نخواهد شد و همه جهانیان زیر لوای حکومت صالحان قرار خواهند گرفت و حکومت واحدی بر جهان مستولی خواهد شد. چنان که می‌فرماید: «و در حقیقت در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد»(انبیاء/105)

2- استقرار آیین خدا و گسترش امنیت در جهان:

قرآن در دو مورد از برقراری آیین اسلام در جهان و پیروزی آن بر دین‌های دیگر خبر داده است و این گزارش غیبی تاکنون محقق نگردیده و طبق روایات ظرف تحقق آن دوره دیگری است که در آن آخرین وصی پیامبر حضرت مهدی (عج) زمام امور را به دست می‌گیرد و اسلام را در سراسر شرق و غرب منتشر می‌سازد. چنان که می‌فرماید: «او کسی است که پیامبرش را با هدایت و دین درست فرستاد تا آن را بر هر چه دین است پیروز گرداند هرچند مشرکان خوش نداشته باشند»(صف/9)

3- پیروزی پیامبران:

قرآن مبارزه اهل باطل را با مکتب حق یک مبارزه موقت تلقی می‌کند و معتقد است که سنگرهای باطل سرانجام فروریخته و برنامه پیامبران در جهان گسترش پیدا خواهد کرد. قرآن این حقیقت را طی آیاتی بیان می‌فرماید: «در حقیقت ما فرستادگان خود را و کسانی را که گرویده اند در زندگی دنیا و روزی که گواهان بر پای می ایستند قطعاً یاری می کنیم»(غافر/51)

شایان‌ذکر است، پایان‌نامه «آینده بشر از منظر قرآن» پژوهش پایانی «سیده سمانه قاضی میرسعید»، برای اخذ مدرک سطح 2 حوزه علمیه حضرت حجت (عج) تهران است که در سال1389 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «فریده سرخی» و استاد داور آن «حجت الاسلام سیدمجتبی تدین» است./9193/پ201/ی