موسس علم اصول

به گزارش سرویس مانیتورینگ خبرگزاری رسا،عبدالقدوس دهقان کارشناس شبکه وهابی وصال حق مدعی شد که تشیع موسس علم اصول نمی باشد.

این به اصطلاح کارشناس وهابی در حالی این ادعا را می کند که اولین کتاب در مورد مسائل علم اصول رساله‌ای در زمینه مباحث الفاظ است که تألیف هشام بن حکم، شاگرد امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) می باشد.

بحث از پدید آورنده علم اصول فقه
همانگونه که برخی از اندیشمندان همچون سید حسن صدر در «تأسیس الشیعه، ص 310» گفته اند، «اولین کسانی که در مورد علم اصول سخن گفته اند و آن را پایه گذاری کرده‌اند امام باقر (ع) و امام صادق (ع) هستند». که قواعد اصولی را بر اصحاب خود املاء کردند، مجموعه این قواعد را برخی از علمای متأخر در کتبی مثل «اصول الی الرسول» و «الاصول الاصلیه» و «الفصول المهمه فی اصول الائمه» جمع‌آوری کردند.

تألیفات در علم اصول فقه
همانگونه که در «الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 2، ص 291» آمده، «اولین کتاب در مورد مسائل علم اصول رساله‌ای در زمینه «مباحث الفاظ» است که تألیف «هشام بن حکم»، شاگرد امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) می باشد». پس از وی نیز آنگونه که ابوالعباس احمد بن علی در «رجال نجاشی، ص 311» آورده، «یونس بن عبدالرحمن»، کتاب «اختلاف الحدیث و مسائله» را که مربوط به بحث تعارض اخبار و مسائل تعادل و تراجیح است، تألیف کرد.

این دو عالم شیعی، در تألیف کتاب اصولی بر «محمد بن ادریس شافعی» و استادش «محمد بن حسن شیبانی» تقدم دارند. «سید حسن صدر، تأسیس الشیعه، ص 310»

عالمان مشهور شیعی که تا زمان شیخ طوسی، متوفای به سال460 هجری قمری، کتاب هایی در علم اصول تألیف کرده اند عبارتند از: ابوسهل نوبختی، حسن بن موسی نوبختی، محمد بن احمد بن جنید اسکافی، ابن عقیل عمّانی، ابومنصور صرام نیشابوری، محمدبن احمد بن داود بنعلی بن الحسن (مشهور به ابن داوود و شیخ القمیین)، شیخ مفید و سید مرتضی.

در مرحله بعد، ‌این علم توسط کسانی همچون شیخ طوسی، شیخ سدید الدین حمصی، ابن ادریس، محقق، علامه حلی، شهید اول، به رشد قابل توجهی رسید.

در مراحل بعدی، عالمان اصول دیگری همانند سید حسن شیرازی مجدد شیخ انصاری، فرائد الاصول (رسائل)، آخوند خراسانی (کفایه الاصول)، مرحوم نائینی (فرائد الاصول)، مرحوم آغاضیاء عراقی (نهایه الامکار) و محمد حسین اصفهانی (کمپانی)، (نکایه الدرایه) دقت های اصولی غی قابل وصفی صورت دادند، به طوری که این علم فعلاً یکی از مفاخر بزرگ جامعه شیعی به حساب می‌آید.

همچنین در کتاب «تاسیس الشیعة لعلوم الاسلام» آمده است: «نخستین کسى که اصول فقه را بنیاد نهاد و آن را به عنوان یک علم خاص وضع نمود، امام محمد باقر (ع) و سپس امام جعفر صادق (ع) مى باشند که به علت نیازى که به این علم احساس مى شد، قواعد آن را به شاگردان خود املا فرمودند و بیش تر اهل سنت «محمد بن ادریس شافعى» را واضع علم اصول فقه؛ و برخى هم «ابو حنیفه» را واضع آن دانسته اند».

به هر حال، به طور مسلم، مسائل اصولی، مثل صحت تمسک به «رأى» و «قیاس» ، از همان اوائل نیمه قرن اول هجری، در میان صحابه مورد بحث و گفت و گو بوده است./1406/1409/ح