اولین مفسر قرآن کیست؟

به گزارش سرویس مانیتورینگ خبرگزاری رسا، عبدوالقدوس دهقان کارشناس شبکه وهابی وصال حق مدعی شد پیامبر اکرم (ص) اولین مفسر قرآن نمی باشد.

در حالی که خداوند متعال و خود قرآن، رسول خدا را مبین و مفسر کتاب الهی معرفی می کند اما این کارشناس شبکه وهابی که دم از خدا و رسول خدا می زند مدعی شد رسول خدا مفسر قرآن نیست .

بدون تردید اولین مفسر آیات قرآن پیامبر اکرم (ص) است. زیرا به گواهى خود قرآن آن حضرت مبین و معلم اصلى این کتاب الهى است. چنانکه در این مورد درکتاب عظیم آمده:

«و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم ولعلهم یتفکرون؛ ما بر تو قرآن را نازل کردیم تا برامت آنچه فرستاده شد تبیین کنى باشد که خرد را بکار بندند». «سوره نحل، آیه 44».

همچنین خداوند متعال در سوره های نحل، بقره، آل عمران و جمعه، پیامبر گرامی اسلام (ص) را مبین و معلم اصلی قرآن معرفی می نماید.

دانشمندان علوم قرآنى ادله و شواهد فراوانی بر اثبات اینکه نخستین مفسر قرآن کریم پیامبر گرامى اسلام (ص) بوده است، در آثار و کتب خود ثبت نموده‏اند.

چنانکه ابوالفتوح رازى در «روض الجنان، ج 1» و جلال الدین سیوطى در «الاتقان، ج 2» و ابن خلدون درکتاب «مقدمه» و طبرسى در «مجمع البیان، ج 1» بیانگر این واقعیت مى‏باشند که؛ در زمان رسول خدا (ص) قرآن مجید به طرز بسیار ساده که درخور فهم همگان بود، تفسیر مى‏شد.

ولى در برخى آیات، تعابیر و الفاظ به گونه ای پیچیده به نظر مى رسید که زبان شناسان عرب هم نتوانستند به درستی مفاهیم و مقاصد آنها را دریافت کنند، لذا احساس مى کردند که اینگونه تعابیر و الفاظ نیاز به «تفسیر» و شرح و توضیح دارد.

«ابن خلدون» مى‏گوید: «اگر چه قرآن به زبان عربى نزول یافت و سبک و اسلوب بلاغى آن با این زبان هماهنگ بود و تمام عرب زبانان عصر پیامبر اکرم (ص)، معانى قرآن را در قالب تک واژه‏ها و جمله بندی هاى آن درک مى‏کردند، ولى رسول خدا (ص) مطالب مجمل و پیچیده قرآن را تفسیر مى‏فرمود و ناسخ و منسوخ آن را باز مى شناساند». «مقدمه العبر، ص 438» و هنگامى که «آیه 82 سوره انعام» نازل گشت (الذین آمنوا ولم یلبسوا ایمانهم بظلم اولئک لهم الامن و هم مهتدون؛ آنان که ایمان آوردند و ایمان خود را به ستم نیالودند. ایمنى آنها راست، و همانا هدایت شدگانند) مردم به پیامبر اکرم (ص) عرض کردند: واینا لم یظلم نفسه؟ کدام یک از ما به خود ظلم نکرده؟ (تا مشمول امن و هدایت باشد؟) رسول اکرم (ص) «ظلم» را تفسیر کردند و فرمودند: منظور از ظلم؛ شرک به خداوند است. سپس براى تأیید این تفسیر، به آیه دیگرى از قرآن کریم استشهاد فرموده که مى‏گوید: «یا بنى لا تشرک بالله ان الشرک لظلم عظیم» «سوره لقمان، آیه 13».

این مطلب را ابوالفتوح رازى در «روض الجنان، ج 4، ص 224» و سیوطى در «الاتقان، ج 2، ص 296» نیز ذکر کرده‏اند، که از این حدیث و امثال آن چنین استفاده مى‏شود که رسول خدا (ص) عملاً «روش تفسیر آیه به آیه» را پایه‏گذارى فرموده و آن را به مفسرین بعدى قرآن کریم آموخت .

همچنین از رسول خدا (ص) نقل شده است که در سوره فاتحة الکتاب، «المغضوب علیهم» را به یهود و «الضالین» را به نصارى تفسیر فرموده اند. «مجمع البیان، ج 1، ص 31».

«ابوالفتوح رازى» نیز درباره آن مى‏نویسد:
«عبدالله بن شفیق» روایت می کند از بعضى صحابه که گفتند: «رسول خدا (ص) در وادى القرى با جهودان کارزار مى‏کرد، مردى از اهل یقین گفت: اینان که اند که با تو کارزار مى‏کنند؟ پیامبر (ص) فرمودند: «المغضوب علیهم». گفت دیگران که‏اند؟ و اشارت به ترسایان کرد و گفت: «هم الضالون» و این موافق دو آیه است در حق یهودیان و ترسایان». «روض الجنان، ج 1، ص 53».

این روایت نمونه‏اى از ده‏ها حدیث و روایت منسوب به پیامبر اکرم (ص) مى‏باشد که رسول خدا (ص) بسیارى از آیات قرآنى را ضمن آنها تفسیر فرموده است.

پیامبر گرامى (ص) مسئول و عهده دار بیان و تفسیر معارف و احکام الهى مى‏باشند و به همین دلیل اصحاب آن حضرت و سایر افراد که از شناخت و درک دقائق و بواطن قرآن ناتوان بودند، تشریح و تفسیر و بیان آنها را از رسول گرامى مى‏خواستند و آن حضرت آیات مجمل و متشابه و ناسخ و منسوخ و جزئیات از احکام و دقائق معارف را بیان و تفسیر مى فرمودند و امت اسلامى را از منبع فیض الهى متکى به وحى و عصمت خویش مستفیض و بهره‏مند مى‏نمودند./1406/ 1409/ح