نقد فیلم سینمایی رستاخیز؛
به نام عاشورا به کام هالیوود
خبرگزاری رسا ـ رستاخیز فیلمی است که شاید بتوان گفت نتیجه اصلی‌اش زیر سوال بردن واقعه عاشورا و به انحراف کشیدن ماهیت این قیام جاودانه و آسمانی و نیز، تابوشکنی ها و عبور از خط قرمزهایی در جهت به تصویرکشیدن چهره مقدس‌ترین شخصیت‌های آسمانی شیعیان جهان همچون حضرت عباس (ع) و حضرت علی اکبر (ع) بود.
به گزارش خبرگزاری رسا، فیلم سینمایی «رستاخیز» که مجوز اکرانش صادر شده و تا چندی دیگر به روی پرده سینماهای کشور خواهد رفت یکی از مهم‌ترین فیلم‌های سینمای ایران طی سال‌های اخیر است. فیلمی که اهمیتش را چه از جهت محتوایی و چه ساختاری، برای مخاطبان سینمای ایران به ارمغان آورده است. اهمیتی مضاعف، که هم بار سخت افزاری دارد و هم نرم افزاری؛ هم به جهت سینمایی مهم است و هم به لحاظ متنی و محتوایی.
فیلمی درباره عاشورا، با رویکرد تحریف و جعل و تقلب
مهم‌ترین دلیل اهمیت این فیلم، موضوعی است که به آن می‌پردازد: قیام عاشورا و حادثه کربلا و این به خودی خود، بار اصلی اهمیت و حساسیت و خطیربودن فیلم را بر دوش می‌کشد. علاوه بر این باید گفت این فیلم به جهت هزینه‌های فوق العاده ای که برای آن شده و نیز جذب هنرمندان شهیر جهانی برای ساخت آن، اثر قابل توجهی به شمار می‌رود. حال اما باید دید آیا رستاخیز، با توجه به این حساسیت‌ها و ارزش‌های مضمونی و موضوعی و نیز با درنظر گرفتن هزینه‌های بسیاری که برای آن صورت گرفته، آیا موفق شده است تا به نتیجه مطلوب و محصول قابل قبولی نایل آید یا خیر؟ واقعیت تلخ آن است که فیلم رستاخیز، یک اتفاق عجیب، خیره کننده و البته تکان دهنده در حوزه سینمای ایران محسوب می‌شود.
زیر سوال بردن ماهیت و واقعه عاشورا با بودجه جمهوری اسلامی!
فیلمی که شاید بتوان گفت نتیجه اصلی‌اش زیر سوال بردن واقعه عاشورا و به انحراف کشیدن ماهیت این قیام جاودانه و آسمانی و نیز، تابوشکنی ها و عبور از خط قرمزهایی در جهت به تصویرکشیدن چهره مقدس‌ترین شخصیت‌های آسمانی و مورد احترام مردم مسلمان و به خصوص شیعیان جهان همچون حضرت عباس (ع) و حضرت علی اکبر (ع) بود. البته این اتفاق گرچه بازتاب بسیاری درباره این فیلم داشت اما تمام ماجرا و تنها نقطه منفی فیلم نبود. این فیلم در عین حال که این تصویرگری را با هنرپیشگی کسانی که چندان سابقه روشن و قابل دفاعی هم در عرصه هنر ندارند، به وقوع کشیده و مسئله مهم و حیاتی احتیاط در انتخاب افرادی که بنابوده این نقش را ایفا کنند به انجام نرسانده، تصویری از وقایع و شخصیت‌های واقعه کربلا به مخاطب ارائه می‌دهد که براستی جای تأمل و نردید دارد.
خط یا خطا؟! انحرافهای فیلم، مشکوک و قابل تأمل است!
از زیر سوال بردن و انحراف در نقل تاریخی وقایعی همچون نحوه به شهادت رسیدن حضرت علی اصغر (ع) گرفته تا نوع صف آرایی و رنگ آمیزی سپاه امام (ع) – که شایبه‌های مختلف و متنوع سیاسی را نیز به همراه داشت- و از بکارگیری بازیگران تئاتری و طنازی همچون بهنام تشکر در نقش‌های جدی این واقعه گرفته (!) تا حفره‌های داستانی و رویکردهای فانتزی دیگری که در فیلم موج می‌زند! فیلمی بی هویت و به دور از ماهیت عاشورایی شیعیان، که بیشتر به محصولی هالیوودی و خوش رنگ و لعاب برای به رخ کشیدن امکانات و توانایی‌های سینمایی کارگردان و عوامل اجیر شده‌اش می‌ماند تا فیلمی عمیق و دقیق و با روحی شیعی درباره مهم‌ترین واقعه تاریخ انسانیت یعنی عاشورا.
پژوهشگر حوزوی واقعه عاشورا، درباره این فیلم چه می گوید؟
در همین خصوص حجت الاسلام و المسلمین علی ثمری از فضلای حوزوی و صاحب کتاب «شرح شمع» که روزنگار و تاریخ تحلیلی عاشورا با نگاهی بر یکصدو پنجاه مقتل متقدم و متاخر است، در اعتراض به فیلم «رستاخیز» نکات قابل توجهی را یادآور می‌شود. اینکه حادثه عاشورا صرفا یک حادثه و واقعه تاریخی نیست بلکه فرهنگ زندگی و سیره ی عملی دین مداری است. در فیلم «رستاخیز» با نگاهی تک بعدی به عاشورا صرفاً به صورت شکلی و نه محتوایی پرداخته شده است. متاسفانه در بعد شکلی هم اشکالات مهمی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به نمایش تصاویر امام زادگان واجب التعظیمی همچون حضرت قمر منیر بنی هاشم، حضرت علی اکبر، حضرت قاسم و حضرت علی اصغر علیهم السلام اشاره کرد. مگر نه این که حضرت علی اکبر اشبه الناس خلقا و خلقا و منطقا به رسول الله است؟ پس چهره رسول الله را به تصویر کشیده‌اند؟
به نظر می‌رسد دشمنان اسلام که متوجه اثرپذیری مردم ما از نهضت عاشورا و حادثه کربلا شده‌اند، خواسته یا ناخواسته عده‌ای را اجیر کرده‌اند تا این فیلم ساخته شود و بعد هم به عنوان فیلم برتر در سالروز پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و دهه فجر انتخاب شود. ایشان از منظر یک صاحب نظر دینی و کارشناس حوزوی که تلاش قابل توجهی در باب تاریخ عاشورا به انجام رسانده، نکات قابل توجهی را در نقد و آسیب شناسی فیلم رستاخیز بیان می‌کند که در جای خود قابل توجه و تأمل است. اینکه عاشورا پیام‌های بسیاری در حوزه‌های اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، دینی، جوانان، نوجوانان، زنان و پیران دارد که اصلا در این فیلم به هیچ یک از این پیام‌ها توجه نشده است.
دیگر اینکه انگیزه قیام اباعبدالله (ع) مغفول واقع شده است. برای مثال اتفاقات عبرت آموز مدینه، سخنان امام کنار قبر پیامبر با عوام و خواص، وصیت امام، هیهات منّا الذله امام و... اصلا مورد توجه قرار نگرفته است. علاوه بر این،نقش خواص که در اطراف امام به طمع حکومت جمع شده بودند دیده نمی‌شود. در این فیلم،اتفاقات عبرت آموز مکه از قبیل طواف امام و سخنان ایشان مورد تحریف واقع شده است. ضمن اینکهبه جانفشانی کوفیان غیرتمند و فداییان حضرت حسین علیه السلام به صورت خلاف واقع نگاه شده است و اثری از رشادت‌های آنان نیست. مردانی همچون محمدبن کثیر، هانی بن عروه، عبدالله بن یقطر و طوعه؛ آن شیرزن شیعی وفادار.
رستاخیز، جناب مسلم را فردی در زنجیر و سیاه چال با چهره‌ای کریه به تصویر کشیده است و در آن،به خیانت خواص تاثیرگذاری مثل شریح قاضی، عمر سعد، شمربن ذی الجوشن و... هیچ اشاره‌ای نشده است. در نوع روایت این فیلم، حادثه تنبه حضرت حر کاملا تحریف شده و به شکلی مبهم و گنگ مطرح می‌شود و نیز وقایع اتقاقیه کربلا مانند: خطبه‌های امام، چگونگی حال و هوای اصحاب، وقایع عصر، نیمه و شب عاشورا همگی تحریف شده و نامفهوم ارائه می‌شود. و دیگر اینکه حوادث روز عاشورا نیز در این فیلم خلاف آنچه در مقاتل گفته شده به تصویر کشیده و تحریف شده است.
از جمله نکات عجیب اینکه در این فیلم نشان داده می‌شود، هنگام معرفی یاران امام حسین علیه السلام توسط قمر بنی هاشم، عبدالله بن عمر (فرزند خلیفه دوم) درمیان اصحاب امام است! از اتفاقات قابل توجه دیگری که در فیلم رستاخیز رخ داده این است که طی یک جعل و تقلب تاریخی،دلبری خواهر سلیمان بن صرد خزاعی از بصره تا کربلا و عاشورا از عبدالله بن حر، بخش قابل اعتنایی از این فیلم را به صحنه عشق بازی زمینی تبدیل می‌کند. و نیز همانطور که در اشاره کردیمنحوه شهادت حضرت علی اصغر علیه السلام کاملاً تحریف شده است و هیچ انطباقی با تاریخ ندارد.
و بالاخره اینکه نقش بی بدیل زنان به ویژه زنان اصحاب و اهل بیت پیامبر امحاء شده و هیچ اثری از اقدامات و نقش آفرینی شکوهمندانه آنان نیست. خلاصه اینکه آن چه در این فیلم به عنوان حادثه عاشورا مطرح می‌شود با مفاهیم بلند و فرهنگ انسان ساز عاشورا هیچ گونه انطباقی ندارد و صرفا با بهره گیری از تکنیک‌های هنری جنگ و کارزاری به نمایش گذاشته می‌شود که هدف آن فقط خشونت است و کشتار! براستی چرا سازندگان فیلم حاضر نشدند از یک گروه نظارتی و کارشناسی قوی و خبره برای جلوگیری از چنین فجایعی، بهره گیری کنند؟!
نمایش چهره حضرت عباس(ع) بوسیله بازیگری که خواننده پاپ بوده و...!
اما یکی از نکاتی که درباره فیلم رستاخیز بیشترین حساسیت‌ها را برانگیخته است به نمایش درآمدن چهره حضرت عباس (ع) و حضرت علی اکبر (ع) است. اتفاقی که چند سال پیش و در زمان پخش سریال مختارنامه، واکنش بسیاری از مراجع قلید را به دنبال داشت و موجبات اصلاح آن سریال و حذف آن سکانس‌ها را در پی داشت. حال جای این سوال باقی است که کارگردان رستاخیز با عنایت به این موضع گیری‌ها و دانستن حساسیت‌های فوق العاده این موضوع، چرا و چگونه و برای نیل به کدام هدف به این سمت رفته و دست به تصویرکشیدن چهره‌های این بزرگان و مقدسات جهان تشیع زده است؟
سه سال پیش علما و مراجع به کارگردان فیلم مختارنامه که قصد به تصویر کشیدن چهره حضرت عباس (ع) را داشت توصیه کردند و در نهایت صحنه‌ها حذف شده و این مقوله بحث تازه‌ای نبود که کارگردان رستاخیر ندانسته مرتکب این کار شده باشد.
مراجع معظم تقلید درباره به تصویرکشیده شدن حضرت عباس(ع) چه گفتند؟!
یادآوری نظرات مراجع معظم تقلید در این باره، جای تأمل بیشتری درباره این اقدام سازندگان فیلم رستاخیز پدید می‌آورد. استفتائات از مراجع معظم تقلید در ارتباط با نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل (ع): آیت‌الله مکارم‌شیرازی: در مورد حضرت قمر بنی‌هاشم (ع) ، نشان دادن چهره آشکار به مصلحت نیست و بهترین راه حل این است که مانند معصومین (ع) چهره ایشان را به صورت مبهم و در هاله‌ای از نور نشان دهند تا مشکلی پیش نیاید.
آیت‌الله مظاهری‌اصفهانی: این کار حرام است و باید نباشد.
آیت‌الله علوی‌گرگانی: شخصیت حضرت ابوالفضل (ع) در میان عموم مردم و شیعیان مخصوصاً متدینین ممتاز است و بنابراین برای جلوگیری از هتک حرمت و وهن به مقام عظمای آن بزرگوار لازم است از نشان‌دادن چهره ایشان اجتناب شود.
آیت‌الله موسوی‌اردبیلی: به طور کلی هرگونه عملی که موجب وهن و بی‌حرمتی به ساحت مقدس اهل‌بیت (ع) و از آن جمله حضرت ابوالفضل عباس بن امیرالمومنین (ع) شود و یا مستلزم مفسده‌ای باشد جایز نیست. بر مسئولان لازم است که رعایت کنند.
آیت‌الله ملکوتی‌تبریزی: بهتر، بلکه لازم است به نحوی از هاله نور از نشان دادن استفاده شود.
آیت‌الله حسینی‌شاهرودی: چون احتمال می‌رود که نشان دادن چهره مبارک قمر بنی‌هاشم (ع) در فیلم، مستلزم وهن به ساحت مقدس ایشان شود بنابراین نباید نشان داده شود.
آیت‌الله وحیدخراسانی: شنیده‌ام می‌خواهند قمر بنی هاشم را به نقش هنرپیشه‌ها درآورند. قمر بنی هاشم کسی است که حجت خدا مقابل قبر او می‌ایستد و می‌گوید: «سلام خدا، سلام تمام انبیا، سلام تمام اوصیا، سلام تمام شهدا بر تو یا بن امیرالمومنین» . قمر بنی هاشم کسی است که 124 هزار پیغمبر، هر صبح و شب به او سلام می‌کنند. حال این شخصیت را می‌خواهند به نقش هنرپیشه‌ها درآورند ... خدا نکند که چنین کاری را انجام دهند، که اگر بکنند، آن وقت هر چه پیش آید و هر چه ما بگوییم، معذوریم.
آیت‌الله صافی‌گلپایگانی: جواب همان است که حضرت آیت‌الله وحید فرموده‌اند.
این همه سرمایه گذاری و صرف وقت و انرژی و پتانسیل هنری و نیروی انسانی برای...؟!
اینک جای این پرسش جدی و اساسی باقی است که چرا چنین اثری با آن مایه از تحریفات و این ایرادهای جدی دینی و اشکالات مذهبی، با اختصاص یافتن آن هزینه‌های سرسام آور و خیره کننده و عجیب، تولید می‌شوند، در حالی که خروجی آن‌ها جز وهن واقعه عاشورا و خدشه وارد نمودن به احساسات پاک میلیون‌ها شیعه و بلکه همه مسلمانان و دوستداران اهل بیت (ع) نیست؟
حضور سرآمدان تکنیک سینما و تکنولوژی روز، برای ثبت یک جعل تکان دهنده تاریخی!
ناگفته نماند تدوین فیلم سینمایی «رستاخیز» توسط «طریق انور» تدوینگر معروف و نامزد دریافت اسکار (برای فیلم سینمایی سخنرانی پادشاه) در لندن انجام شده است. موسیقی فیلم توسط «استیفن واربک» Stephen Warbeck آهنگساز برجسته و برنده اسکار برای موسیقی فیلم «شکسپیر عاشق» صورت گرفته و همه مراحل فنی این فیلم در استودیو «مولینر» لندن انجام گرفته که برای همین موسیقی در بخش بین الملل جشنواره، سیمرغ بلورین دریافت کرد.
آرش آصفی با «رستاخیز» به سینما معرفی می‌شود که ایفای نقش «بکیر» فرزند حر بن یزید ریاحی را به عنوان یکی از کاراکترهای اصلی این فیلم بر عهده دارد. پوریا پورسرخ، حسن پورشیرازی، فرهاد قائمیان، بابک حمیدیان، بهادر زمانی، یاور احمدی‌فر، انوشیروان ارجمند، انوش معظمی، کوروش زارعی، محمود محکمی، سعید علیپور، امیر مولوی، علی‌جاویدفر، می‌رطاهر مظلومی، حمید جدیدی، قادر پزشکی، محمدرضا حقگو، علی عباسی، تورج فرامرزیان، بابک والی، رضا اکبری‌ارطه، ابراهیم سلطانی، خلیل‌الله خواجه‌نظام، پژمان جعفری سمرقندی، شقایق فراهانی، مهتاب کرامتی، لیلا بلوکات و زهره حمیدی و... از بازیگران فیلم سینمایی «رستاخیز» هستند.
بازیگران مرد مهمان فیلم را پرویز پورحسینی، سروش گودرزی و سیدجواد یحیوی تشکیل می‌دهند. در کنار بازیگران ایرانی، بازیگرانی از کشورهای سوریه، عراق، لبنان و کویت نیز جلو دوربین «روز رستاخیز» رفته‌اند که می‌توان از «جمال سلیمان» ، «طلحت حمدی»، «رضوان عقیلی»، «فواز سرور« از کشور سوریه، «داودحسین» از کشور کویت، «یوسف شکرچی« از کشور عراق، «فادی ابراهیم« از کشور لبنان ذکر نمود.
«رستاخیز» «حسین»ی «قربانی» چه کسی و چه چیزی شد آقای درویش؟!
عنوان «رستاخیز» که نام فارسی فیلم است و «القربان» (قربانی) نام عربی فیلم و «HOSEIN» نام انگلیسی فیلم خواهد بود و زیرنویس فیلم به زبان‌های مختلف انجام شده و بناست فیلم، مدتی پیش از محرم در سینماهای کشور به روی پرده برود.
محمد آرمان
/1327/ز502/س
ارسال نظرات