جنگ نرم چیست؟
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، یکی از بحث‌هایی که در سیاست دوره معاصر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده، مفهوم «جنگ نرم» در مقابل « جنگ سخت» است. جنگ نرم، قدمتی معادل جنگ سخت دارد.
قدیمی‌ترین کتاب، حاوی محورهایی درباره روش‌های جنگ سخت و نرم، به « سان تزو » تعلق دارد. وی استراتژیستی است که حدود پانصد سال پیش از میلاد می‌زیسته است. این کتاب، یکی از قدیمی‌ترین مجموعه‌های مرتبط با استراتژی است و ارتش‌های چین، ژاپن و کره در جنگ‌های متعدد، از این کتاب استفاده کرده‌اند. پس از جنگ جهانی دوم، اولین بار « هنری کیسینجر »وزیر امور خارجه پیشین امریکا، این کتاب را در غرب مطرح کرد و باعث نگاه مجدد به آن شد. بر اساس باورسان تزو، جنگ تنها یک مسئله نظامی صرف نیست؛ بلکه جوانب مختلف اطلاعاتی، روانی، اقتصادی و سیاسی را در بر می‌گیرد.
مفهوم جنگ نرم، تعریفی واحد و مورد پذیرش همگان ندارد و تلقی و برداشت افراد، جریان‌ها و دولت‌های گوناگون از آن متفاوت است. « جان کالینز» نظریه پرداز دانشگاه ملی جنگ امریکا، آن را این گونه تعریف می‌کند:«جنگ نرم، استفاده طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن است برای نفوذ در مختصات فکری دشمن با توسل به شیوه‌هایی که موجب پیشرفت مقاصدِ امنیت ملی مجری می‌شود.»
ارتش ایالات متحده در آیین رزمی خود این نوع از هجوم را چنین تعریف کرده است: « جنگ نرم، استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و دیگر اعمالی است که منظور اصلی آن تأثیرگذاری بر عقاید، احساسات، تمایلات و رفتار دشمن، گروه بی طرف و یا گروه‌های دوست است به نحوی که برای برآوردن مقاصد و اهداف ملی پشتیبان باشد ».
با عنایت به تعاریف فوق، معروف‌ترین تعریف را به « جوزف نای »، پژوهشگر برجسته امریکایی در حوزه «قدرت نرم» نسبت می‌دهند. وی در سال 1990 م در مجله «سیاست خارجی» شماره هشتاد، قدرت نرم را «توانایی شکل دهی ترجیحات دیگران» تعریف کرد. بنابراین جنگ نرم را می‌توان هر گونه اقدام نرم، روانی و تبلیغات رسانه ای دانست که جامعه هدف را نشانه می‌گیرد و آن را بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شکست وا می‌دارد.
این جنگ به دلیل پیچیدگی و اتکا به قدرت نرم از ویژگی‌های بسیار زیاد و متنوع برخوردار است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
1. جنگ نرم در پی تغییر قالب‌های ماهوی جامعه و ساختار سیاسی است. در این جنگ به اعتقادات، باورها و ارزش‌های اساسی یک جامعه، هجوم می‌آورند. با تغییر باورهای اساسی جامعه، قالب‌های تفکر و اندیشه دگرگون می‌شود و مدل‌های رفتاری جدیدی شکل می‌گیرد. مدل‌های رفتاری جدید به گونه ای است که به سمت ساختارشکنی و مقابله با جریان سیاسی حاکم گام بر می‌دارد.
2. جنگ نرم؛ آرام، تدریجی و زیرسطحی است و دفعی، شتابان و مقطعی نیست. این نبرد به صورت آرام شروع می‌شود و به صورت تدریجی حرکت می‌کند. آرام و تدریجی بودن این جنگ به گونه ای است که بسیاری، آن را تشخیص نمی‌دهند.
3. جنگ نماد ساز است. نمادسازی با بهره گیری از نمادهای تاریخی برای ارائه و نمایش تصویری مطلوب از خود، یکی از ویژگی‌های برجسته آن است. در این هجوم، تلاش می‌شود تصویری شکست خورده و مأیوس از حریف ارائه شود و در مقابل، مهاجم با نمادسازی و تصویرسازی، خود را پیروز و موفق نشان می‌دهد.
4. نتایج جنگ نرم در صورت موفق بودن، پایدار خواهد بود. هدف اصلی در این نوع تهاجم، تغییر باورها و اعتقادات است. چنانچه این تغییر حاصل شود، به راحتی تغییر مجدد و بازگشت به حالت اولیه میسر نیست.
5. جنگ نرم از مردم جامعه هدف، علیه خودش بهره می‌گیرد. شیوه‌های این هجوم به گونه ای است که پس از گذشت بخشی از آن، مردم جامعه هدف نیز به صورتِ بخشی از نیروی مهاجم، وارد عمل می‌شوند.
6. جنگ نرم، آسیب محور است. آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، میدان مانور آن است. کشور مهاجم با شناسایی نقاط آسیب جامعه هدف، فعالیت‌های خود را سامان می‌دهد و با خلق آسیب‌های جدید بر دامنه تحرکات خود می‌افزاید.
7. جنگ نرم چند وجهی است. پردامنه بودن و برخورداری از وجوه مختلف از دیگر ویژگی‌های آن است.
8. جنگ نرم تضاد آفرین است. جنگ نرم از محیط‌های آسیب دار جامعه هدف آغاز می‌شود و از طریق ایجاد اختلاف در باورها و ارزش‌ها، اعضای یک جامعه را در برابر یکدیگر قرار می‌دهد. تضادهای ناشی از طریق جنگ نرم، هم بستگی اجتماعی و وحدت ملی را برهم می زند و زمینه‌های بروز بحران و درگیری‌های داخلی را فراهم می‌سازد.
9. جنگ نرم تردید آفرین است. در جنگ نرم، ایجاد تردید و بدبینی به بسیاری از مسائل، یک اصل و قاعده است. حرکت در این جنگ با خلق تردید و ایجاد ناامیدی شروع می‌شود.
10. جنگ نرم از ابزار روز استفاده می‌کند. در جنگ نرم از پیشرفته‌ترین امکانات روز استفاده می‌شود. بر همین اساس، فضای مجازی و سایبری، محیط اصلی جنگ نرم در شرایط کنونی به حساب می‌آید./998/د102/ح
منبع: راسخون