تنها عامل نگهدارنده دین تا روز قیامت ولایت است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله جوادی آملی امروز در درس خارج تفسیر خود در مسجد اعظم به ادامه تفسیر سوره مبارکه شوری پرداخت و گفت: در سوره مبارکه شوری اثر کفر و ایمان را بیان کرد و قبل از جریان حرث دنیا و حرث آخرت فرمود انبیا(ع) به اذن خداوند شریعت عام را آوردند « شَرَعَ لَکُم مِّنَ ٱلدِّینِ مَا وَصَّىٰ بِهِۦ نُوحًۭا وَٱلَّذِىٓ أَوْحَیْنَآ إِلَیْکَ وَمَا وَصَّیْنَا بِهِۦٓ إِبْرَ‌ٰهِیمَ وَمُوسَىٰ وَعِیسَىٰ».
وی با اشاره به آیه « أَمْ لَهُمْ شُرَکَـٰٓؤُا۟ شَرَعُوا۟ لَهُم مِّنَ ٱلدِّینِ مَا لَمْ یَأْذَنۢ بِهِ ٱللَّهُ ۚ وَلَوْلَا کَلِمَةُ ٱلْفَصْلِ لَقُضِىَ بَیْنَهُمْ ۗ وَإِنَّ ٱلظَّـٰلِمِینَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌۭ ﴿٢١﴾»، افزود: در بخش‌های اخیر فرمود آیا آنان بتهایی هستند که راه قیامت و راه مستقیم در دنیا را برای آنان تشریع کرده باشند و آن‌ها که از مسیر توحید منحرف شدند، هم به خود و هم به دین ظلم کردند و در قیامت آثار هراس در چهره آنان مشهود است که نه تنها پیامبر(ص) بلکه هر بیننده‌ای این مسأله را می‌بیند.
استاد درس خارج حوزه علمیه خاطرنشان کرد: از آن جهت که شریعت اسلام همگانی و همیشگی و کلی و دائم است و از طرفی وجود مبارک پیامبر اکرم(ص) عمر جاودانه ندارد، لذا برای حفظ این دو اصل یعنی کلیت و دوام دین امامت و خلافت لازم است، لذا فرمود تنها اجر تو نگهبانی و نگهداری کسانی است که این شریعت را حفظ می‌کنند و آنان اهل‌بیت(ع) هستند و من مودت را به عنوان اجر رسالت می‌خواهم.
وی با قرائت آیه «ذَ‌ٰلِکَ ٱلَّذِى یُبَشِّرُ ٱللَّهُ عِبَادَهُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ وَعَمِلُوا۟ ٱلصَّـٰلِحَـٰتِ ۗ قُل لَّآ أَسْـَٔلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا ٱلْمَوَدَّةَ فِى ٱلْقُرْبَىٰ ۗ وَمَن یَقْتَرِفْ حَسَنَةًۭ نَّزِدْ لَهُۥ فِیهَا حُسْنًا ۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌۭ شَکُورٌ ﴿٢٣﴾»، اظهار کرد: همه انبیا به امت‌هایشان گفتند که « لَّآ أَسْـَٔلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا»، همه انبیا مردم را به حق دعوت می‌کنند و ادعای صادقانه دارند و چیزی هم طلب نمی‌کنند، زیرا هم حرف خوب دارند و هم غرض و عوضی نمی‌خواهند، وجود مبارک پیامبر اسلام(ص) این چنین است، اما این که فرمود پیامبر(ص) « قُل لَّآ أَسْـَٔلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا ٱلْمَوَدَّةَ فِى ٱلْقُرْبَىٰ» این استنثنا باید متصل باشد و این استثنای منقطع نیست.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با تذکر این نکته که در قرآن کریم گاهی ذی‌القربی و گاه قربی مطرح است، خاطرنشان کرد: جایی ذی‌القربی در مسأله خمس و انفال مطرح می‌شود، اما قربی در جای مخصوص خود نقل شده است، کسانی که به پیامبر(ص) نزدیک هستند آنان سه گروه هستند، اول دشمنان پیامبر(ص) هستند که آیاتی نظیر «تبت یدا ابی لهب و تب» درباره آنان نازل شده است، افراد دیگر که به خاندان پیامبر(ص) منسوب هستند و از سهم سادات برخوردار هستند از آنان تعبیر به ذی‌القربی شده است و این اختصاصی به اهل‌بیت(ع) ندارد.
وی بیان کرد: یک گروه جزو دشمنان حضرت هستند که محکوم به نفرین الهی هستند، گروه دوم سادات متوسط هستند که مشمول آیات سوره مبارکه انفال و حشر هستند، اما آنچه که مربوط به امامت و ولایت و متمم بودن شریعت و امثال ذلک است در همین سوره شوری مطرح می‌شود که سخن از قربی است، حتما یک چیزی محذوف است، چون قربی شخص نیست، بلکه وصف است، لطافتی که در قربی هست در القرابه نیست.
مفسر برجسته قرآن کریم ابراز کرد: همان طور که اصل صوم و صلات در نماز آمده است، اما خصوصیت نماز و روزه را روایات مشخص کرده است، خصوصیت قربی را هم روایات مشخص کرده است، بسیاری از مسائل وحی و نبوت است که در روایات مشخص شده است، برخی بر این هستند که قربی در این آیه قریش هستند، این اشتباه است چون آن‌ها رسالت پیامبر(ص) را قبول نکردند، چگونه ذات اقدس اله به قریش که دشمنان پیامبر هستند می‌فرماید که ای قریش بدانید که اجر رسالت مودت اهل‌بیت(ع) است.
وی با اشاره به معانی دیگری که مفسران برای «قربی» ذکر کرده‌اند، ابراز کرد: جریان صله رحم و امثال ذلک هم نیست که آن هم جزو احکام و فروع دین است، زیرا خداوند در جاهای دیگر در موارد متعددی فرمود که صله رحم واجب است، این نمی‌تواند اجر رسالت باشد، پس این جا می‌فرماید به افراد خاصی یعنی اهل‌بیت(ع) علاقه‌مند شوید که در روایتی که ابن‌عباس نقل کرده این مطلب به وضوح مشخص شده است و روایات خاصه هم در این زمینه مفصل است.
رسالت بدون ولایت بی‌ثمر خواهد بود
حضرت آیت‌الله جوادی آملی گفت: منظور از قربی صفت و نه قرابت است، معنای قرابت را دارد و از قرابت لطیف‌تر است، اجر رسالت یک محبتی است که کانونش اهل‌بیت(ع) است، محبت این جا مستقر می‌شود، به هر کسی می‌خواهید علاقه‌مند شوید حتی خودتان از آن جا منشعب می‌شود، لذا فرمودند مؤمن وقتی مؤمن است که پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) محبوب‌تر از خود او نزد خود او باشند.
وی با بیان این که چگونه اجر رسالت مودت اهل‌بیت(ع) می‌شود، اظهار کرد: قرآن کریم مسأله ولایت را متمم و مکمل رسالت و نبوت می‌داند، در سوره مبارکه مائده دو تعبیر دارد که نشان می‌دهد اگر ولایت نباشد، رسالت بی‌ثمر خواهد بود، برای این که طولی نکشید که آن‌ها این مسأله را با سقیفه حل کردند که اگر صبر امام علی(ع) و امام حسن(ع) نبود و فداکاری امام حسین(ع) نبود، این شیعه باقی نمی‌ماند.
صاحب تفسیر تسنیم ادامه داد: در سوره مبارکه مائده جایگاه ولایت و امامت را قرآن کریم مشخص کرده است، در سوره مبارکه مائده قبلش فرمود « حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّیَةُ وَالنَّطِیحَةُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیْتُمْ» قبل از این آیه در جاهای دیگر این آیات وارد شد، پس این مطلبی نیست که خداوند درباره آن بفرماید « الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ» با چندتا حکم فقهی که دین کامل نمی‌شود و کفار مأیوس نمی‌شوند، نمی‌گویند با تحریم میته کفار از مسلمانان ناامید نمی‌شوند.
وی گفت: غدیر کاری کرده است که دیگران از دین اسلام ناامید می‌شوند، مشخص می‌شود یکی این که در سوره مبارکه مائده آیه 68 که اگر جریان ولایت حضرت را اعلام نکنی، هیچ کاری نکرده‌ایی، اگر تو ولایت امام علی(ع) را اعلام نکنی، هیچ رسالتی انجام نداده‌ای، تو اگر جریان ولایت حضرت علی(ع) را اعلام نکنی اصل رسالتت زیر سؤال می‌رود.
خود پیامبر هم باید اجر رسالت را بدهد
حضرت آیت‌الله جوادی آملی ابراز کرد: اکنون برادران اهل‌سنت هم بدانند که اگر دینی باقی مانده است به برکت غدیر است، تنها عاملی که می‌تواند تا روز قیامت دین را نگاه دارد، ولایت است، برای این که دین ناقص است، این آیه در حجة‌الوداع نازل شد و در ادامه‌اش فرمود خداوند پیامبر(ص) را از مردم حفظ می‌کند، این از نظر نظامی و جنگی نیست، بلکه از نظر سیاسی است.
وی با بیان این که تکمیل دین و تتمیم دین به این ولایت است، تصریح کرد: برای همین مودت اجر رسالت می‌شود، اگر ولایت این پایگاه را دارد آن وقت به خوبی روشن می‌شود که اصل رسالت است، پس این عظمت برای ولایت و امامت است که می‌تواند اجر رسالت باشد، بعد فرمود که این‌ها مزد مادی نیست، خود من هم باید اجر رسالت را بدهم، لذا اول کسی به غدیر ایمان آورد خود وجود مبارک پیامبر اکرم(ص) بود.
مفسر برجسته قرآن کریم اظهار کرد: خود پیامبر(ص) هم باید اجر رسالت را بدهد، اگر مسأله رسالت و امامت است، اولین کسی که به غدیر ایمان آورده خود پیامبر(ص) است، اگر کافر و منافق بخواهند دسیسه بکنند و توطئه سیاسی و نظامی بکنند، ما جلوی آن‌ها می‌ایستیم، وجود مبارک پیامبر(ص) از نظر نظامی مشکلی نداشت، هیچ کسی نتوانست در این جریان غدیر مقاومت کند، آن قدر مهم است که اصل رسالت در کار است.
وی گفت: رسالت که یک کار شخصی نیست، رسالت یک مأموریت الهی بود و اولین کسی که این اجر را می‌دهد خود پیامبر(ص) است، بنابراین آن قدر جریان امامت عظمت و ابهت و جلال و شکوه را دارد که در آیه محل بحث به عنوان اجر رسالت قرار بگیرد./914/پ201/ج