اطلاعات و دانایی زیرساخت فرهنگی جامعه/ بشر نیازمند یک نوزایی در تمدن و اسطوره­های تمدنی است

حجت الاسلام محمد قطبی، رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، با بیان این که جهان، در حال تغییر است و موج‌های تمدنی در حال شدت گرفتن است، گفت: اگر موج سوم را در عصر دانایی و اطلاعات متجلی بدانیم، موج چهارم می­تواند در عرصه­ای جدید و مبتنی بر مؤلفه­های فرهنگی باشد، چرا که اطلاعات و دانایی زیرساخت فرهنگ محسوب می­شود.

وی در ادامه ابراز داشت: انسان از کشاورزی و زندگی متکی بر خاک آغاز کرد و سپس با تسخیر ابزار و امکانات مادی و اختراع ماشین سعی کرد چرخ­های ماشینی را به جای زور بازو بنشاند و تولید انبوه را به عنوان یک هدف متعالی در پیش بگیرد.

حجت الاسلام قطبی گفت: انسان با شناخت دقیق­تر از محیط پیرامون متوجه شد که یکسره تولید انبوه نمی­تواند مشکل جامعه را حل کند و لازم است نسبت به اقتضائات و علایق و سلایق و ویژگی­های جهان، اطلاعات دقیق در دست داشت.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در ادامه ابراز داشت: از همین جا کلید جمع­آوری اطلاعات خورده و با پیدایش تکنولوژی­های نوین که بر پایه الکترونیک و فضای مجازی استوار بود شرایطی مهیا شد تا بشر وارد عرصه جدیدی شده و انباشت اطلاعات و ذخیره­سازی داده­های علمی و فنی را پیش روی خود قرار دهد.

حجت الاسلام قطبی تصریح کرد: از آن جا که انباشت اطلاعات به تنهایی کافی نبود بشر به سمت فعالیت بر پایه اطلاعات را همراه با دستاوردهای علمی و تجربی ادامه داد و به عصر دانایی و دانش­بنیان روی آورد. این پیشرفت، دستاوردهای مفیدی برای جامعه داشت و رویکرد علمی و دانشی به بشر بخشید.

وی با بیان این که امروزه توسعه­گران و بازیگران عرصه پیشرفت در سطح جهانی بر این باورند که دانش­بنیانی اگر با تکیه بر خلاقیت نباشد کارساز نیست، گفت: در این دوره بایستی خلاقیت و نوآوری را چاشنی اطلاعات و دانش کرد و یک فعالیت را به صِرف این­که دانش بنیان باشد نستود، بلکه ابتکارات و خلاقیت­هاییِ را ستود و از آن­ها به عنوان رشد و پیشرفت یاد کرد که بتواند منشأ تحولی شگرف و عمیق در زندگی بشر باشد و بر همین اساس برخی عصر حاضر را عصر خلاقیت می­نامند و خلاقیت را مهم­ترین درون مایه حرکت در این عصر بر می­شمارند.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ادامه داد: اگر چه خلاقیت نقش مهمی در پیشرفت­های بشری داشته و هرگز نمی­توان آن را نادیده گرفت ولی لازم است به این نکته توجه شود که بشر نیازمند یک نوزایی در تمدن و اسطوره­های تمدنی دارد؛ تمدنِ شکل گرفته از عصر انباشت دانش و اطلاعات شرایطی برای انسان به وجود آورده که از عمق اندیشه و تمدن کاسته شده و صرفاً به دامنه اطلاعات بشر افزوده شده است بدون اینکه تاثیر عمیقی در زندگی و حیات تمدنی بشر بگذارد.

وی با بیان این که اگر بخواهیم حاصل زیست تمدنی این دوره را به جوامع آینده نشان بدهیم می­توان تمام یافته­های بشر را در قالب یک هارد و فضای مجازی کپی کرده و در اختیار علاقه­مندان قرار دهیم، گفت: در مقایسه با آثار و پیدایش تمدن­های پیشین که هم در بُعد میراث سخت و کالبدی، آثار ابنیه­های فراوانی برجای گذاشته­اند و هم در بُعد میراث ناملموس فرهنگی دستاوردهای آیینی و اسطوره­ای و فرهنگیِ فراوانی به بشر هدیه کرده­اند و به طور قطع نام و یاد آنان در هنر، ادبیات، صنایع، آثار و ابنیه و زوایای مختلف زندگی انسان­ها تجلی داشته و ماندگار شده است ولی حاصل تمدنی این عصر صرفاً یک هارد دیجیتال خواهد بودکه با توجه به پیشرفت­های تکنولوژیکی در قالب یک فلشِ سرکلیدی خلاصه خواهد شد، یعنی تمام دستاوردهای همه­ی تمدن­های سده­های اخیر در یک تراشه کوچک سرکلیدی خلاصه خواهد شد.

حجت الاسلام قطبی ابراز داشت: به لحاظ این که عصر تبادل اطلاعات بر روی استفاده از ابزارها و روش­های تولید، تکثیر و توزیع اطلاعات متمرکز شده و این ابزارها نیز روز به روز تحول یافته، تبدیل به اسطوره، افسانه و هستارهای تمدنی نشده است و با نیم نگاهی به وضعیت فعلی جوامع می­توان دریافت که آنچه می­تواند منشاء ساخت تمدنی باشد در سطح دنیا و در بین جوامع دچار همسانی و یکدستی شده است.

وی در ادامه ابراز داشت: کدام معماری در دنیای امروز برای آیندگان به عنوان مظهر تمدنی شناخته می­شود در حالی که هسته اولیه ساختمان­ها در همه جای دنیا فولاد و بتن شده و طراحی­های ابنیه و عمارت­ها نیز بر پایه نرم­افزارهای طراحی و دیزاین­های هوشمند صورت می­گیرد، کجای این طراحی و ساخت، تمدنی است و برخاسته از یک شعور فرهنگی و فلسفه نظری و در بردارنده یک منطق فکری و عقلی.

وی با بیان این که در عرصه­های دیگر هم وضعیت به همین گونه است، اظهار داشت: در صنایع بازی و اسباب­بازی، همسانی در استفاده از نرم افزارهای الکترونیکی و دیجیتالی و بهره­گیری از فرمت­های دوبعدی، کات اوت، سه بعدی و چهار بعدی، در تزیینات داخلی نیز وضعیت به همین شکل؛ در سرتاسر دنیا ابزار و لوازم مدرن به صورت یکسان در حال استفاده است، در داستان و ادبیات و رمان و شعر و متون ادبی که تا حدودی هنوز دستخوش تغییرات نبوده نیز متاسفانه رویه­ پیش­رو نشان از یکدستی و بی­تمایزی دارد و در عرصه­های هنرهای تجسمی، نمایشی و سینما هم وضع بدتر است، جلوه­های ویژه در سینما نرم­افزاری و بدون رعایت عنصر فکر و فلسفه صورت می­گیرد و فیلم­نامه­ها نیز کپی شده از روی هم و بدون داشتن سیر منطقی و تمدنی.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: گو این که بشر به دنبال یکپارچه­سازی به سبک یکسان­سازی است و تمایز فرهنگ­ها و تمدن­ها فروپاشیده و فرهنگ‌ها همگی در یک فرمت مشترک و واحدی ریخته شده­اند. بدون اینکه مبتنی بر یک منطق فکری و عقلایی باشد و بدون این که به دنبال هستارهای تمدنی و فرهنگی معینی.

وی گفت: گرچه اندیشمندان و فرهیختگان ادیان و تمدن­ها در تلاشند افکار، اندیشه­ها و آرمانهای خود را در سطح جهان تعمیم داده و مدعی تمدن جهانی باشند لیکن ویژگی­های عصر اطلاعات که متکی بر ابزار و رسانه­های تبادل اطلاعات می­باشد. این آرزو را زنده به گور خواهد کرد.

حجت‌الاسلام قطبی با بیان این که جوامع هوشیار، اینک بیدار شده­اند و خلاقیت را چاشنی اطلاعات و دانش ساخته و تلاش می­کنند با ایجاد تمایزها در فناوری و تولیدات بشری مسیر تازه ای را پیدا نمایند، گفت: اگر این حرکت فناورانه مبتنی بر یک ایده و آرمان و از جنس نوآوری و خلاقیت و متکی بر فرهنگ­ها و میراث ناملموس باشد خواهد توانست دامنه­ای از فرهنگ و پارادایم مختص خود را به جود بیاورد و حلقه­ای از تمدن به وجود بیاورد.

وی ابراز داشت: در این میان جوامع اسلامی باید بیدار و هوشیار باشند و از این فرصت تاریخی بهره بگیرند. فرصتی که بشر و بازیگران عرصه توسعه و پیشرفت را متقاعد ساخته تا شتاب و حرکت خود را ازجنس خلاقیت و نوآوری قرار دهند. خلاقیت و نوآوری در عصر حاضر بن مایه حرکت­های تمدنی محسوب می­شود. و می­تواند جریانی تمدن­ساز را از نو بنهاند، جوامع اسلامی در زمینه میراث ناملموس و فرهنگی از دارایی­های بی نظیر و عمیقی برخوردارند که در این فرصت تاریخی می­تواند زیربنای خلاقیت و نوآوری قرار گرفته و بن­مایه­های تمدنی پیش روی بشریت را رقم بزند.

حجت‌الاسلام قطبی در ادامه ابراز داشت: اکنون جهان تشنه خلاقیت است و ناچار است خلاقیت و نوآوری­های خود را از جنس فناوری نرم و هویت­ساز قرار دهد تا شاید دوباره حرکت­های تمدنی جان تازه بگیرد و دنیا از این همسانی و یک نواختی خارج شده و ریتم تازه­ای به خو بگیرد.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در پایان با بیان این که بی­تردید در فرصت­های پیش­رو، آنچه در فرهنگ­ها تمایز بخش باشد و بتواند هویت­های محلی و منطقه­ای و قومی و قبیله­ای را متجلی سازد می­تواند مؤثرتر و کاراتر باشد، گفت: وجوه تمایزی که در فرهنگ ایرانی اسلامی فراوان یافت می­شود و بن مایه­ای معرفتی و فرهنگی عمیقی دارد، همه­ اینها می­تواند زمینه­ساز نوآوری­ها و خلاقیت­های جهانی باشد./939/302/ب2