آخوند کاشی عارفی وارسته و فیلسوفی حکیم

به گزارش خبرنگار خبرگزرای رسا، منوچهر صدوقی سها، کارشناس عرفان و فلسفه در برنامه ضیافت که از شبکه قرآن سیما پخش شد به ابعاد زندگی آخوند ملا محمد کاشانی(آخوند کاشی) پرداخت و اظهار داشت: در طول تاریخ فلسفه در ایران تا قبل از صدر المتألهین می گفتند که چهار روش برای کشف حقایق عالم  از جمله حکمت مشاء، حکمت اشراق، عرفان و کلام وجود دارد.

وی با بیان این که در حدود قرن دهم با ظهور صدر المتألهین این چهار روش در هم درآمیخت، افزود: این چهار روش که در هم آمیخت حکمت پنجمی شکل گرفت به نام حکمت متعالیه و با ظهور ملاصدرا آن چهار روش رخت بر بست و دیگر نه عالم مشاء و نه عالم حکمت اشراق وجود ندارد.

صدوقی سها خاطرنشان کرد: یکی از نمایندگان حکمت متعالیه در زمان خود آخوند ملا محمد کاشانی است که تاریخ تولدش سال 1249 قمری است و عمر با برکتی داشته است و از واسطه های حکمت متاعلیه به نسل های بعد به شمار می رود.

وی با بیان این که من این سعادت را داشتم که بسیاری از بزرگان را درک کردم گفت: من شش نفر از شاگردان آخوند را با چشم خود دیده ام از قبیل میرزا محمد زاهدی اردبیلی و آیت الله غروی کاشانی و در اصفهان حاج آقا رحیم ارباب و مرحوم استاد جلال الدین همایی و سید هرات الله جذبی و آخری هم شیخ نصر الله شهیدی در قزوین و یکی از شاگردان نخستین آخوند که شیخ مرتضی طالقانی که شاگرد ایشان استاد بنده بود و من با دو واسطه شاگرد آخوند هستم

وی با اشاره به کثرت شاگردان آخوند کاشی گفت: بیشتر از صد نفر شاگرد داشته است و این خیلی مهم است که یک مدرس حکمت بتواند در تعلیم و تربیت هم ممتاز باشند و در بین شاگردان ایشان تیپ های مختلف دیده می شوند مانند پنج نفر از مراجع تقلید شیعه مانند آیت الله بروجردی و سید ابوالحسن اصفهانی.

وی با بیان اینکه یکی از امتیازهای شاگردان ایشان این است که با این که هم حکیم بوده اند و هم با دروس عقلانی آشنا بودند و به علم اصول فقه تبحر داشتند، گفت: در میان شاگردان ایشان از ادبا، شعرا، سیاسیون، عرفا و فلاسفه، حکما و طبیبان به نام و مشهور وجود داشته اند.

وی با بیان اینکه هیچ عارفی بدون این که تحت تربیت استاد عرفان نباشد به عرفان نمی رسد گفت: استاد آخوند کاشی در عرفان و طریقه سلوک منتهی می شود به آخوند ملا حسن آرانی و همچنین به جهانگیر خان قشقایی هم ارتباط نزدیک داشته اند.

وی با بیان اینکه بسیاری از شاگردان آخوند کاشی شاعر هستند گفت: یکی از آنها شخصی متخلص به ارسطو بوده است که مجذوب آخوند بوده است و مقابل دربی که آخوند از آن رفت و آمد می کرد می نشست که آخوند را ببیند و بعد از فوت آخوند هم به شیراز رفت و دیگر بر نگشت.

کارشناس فلسفه و عرفان اسلامی افزود: یکی از شاگردان شاعر آخوند معروف به شیخ اسد الله دیوانه بود که زبان فرانسه هم می دانسته است و به ریاضیات هم تسلط داشته است.

وی در رابطه با مکاشفات و عرفان آخوند کاشی ابراز داشت: اصحاب حکمت متعالیه علاوه بر این که اهل حکمت و فلسفه و امور عقلانی بودند اهل سیر و سلوک عرفانی هم بودند و بین حکمت مشاء و اشراق جمع کرده بودند و آخوند کاشی هم در عین حالی که اهل حکمت بود سیر و سلوک عرفانی هم داشت.

صدوقی سها با بیان اینکه در حکمت متعالیه وجود و نور و علم یک چیز هستند و بین آن ها افتراقی وجود ندارد، افزود: در رابطه با عرفان آخوند مطالبی هست که گفتنی نیست ولی برخی مطالب هم هست که گفته شده و یکی این که من خودم از سید محمد حسن علوی بروجردی شنیدم که حاج آقا محمد مقدس که از شاگردان آخوند بود برای ایشان نقل کرده که روزی دو طلبه خدمت آخوند رسیدند و یکی به آخوند گفت این دوست ما می گوید وارد مدرسه شدم و دیدم که در و دیوار به همراه آخوند ذکر سبوح قدوس می گویند که آخوند فرمود این که در و دیوار ذکر می گویند که عجیب نیست و باید دید که این طلبه چگونه محرم شده است.

وی افزود: بعدها معلوم شد که این طلبه یکی از شاگردان ممتاز آخوند به نام مرحوم شیخ حسن علی صدیقی اصفهانی بوده است.

کارشناس عرفان و فلسفه اسلامی در رابطه با یکی از شاگردان برجسته آخوند کاشی به نام شیخ مرتضی طالقانی اظهار داشت: شیخ مرتضی طالقانی نقل کرده اند که من تا 40 سالگی چوپان بودم و روزی که چوپانی می کردم صدای قران را از کسی شنیدم و مجذوب شدم و به دنبال آموختن قران رفتم به تهران و پای درس جهانگیر خان قشقایی نشستم.

وی افزود: شیخ مرتضی طالقانی در ادامه به اصفهان و سپس به نجف رفت و از درس آخوند استفاده کرد و تبدیل به یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه در نجف اشرف شد و در عرفان پیشرفت خوبی داشت و به مقامات بالایی رسید./843/پ202/ی