عید فطر؛ روز پیروزی قهرمانان جهان
به گزارش خبرگزاری رسا، بیست و یکمین یادداشت از سلسله نوشتارهای حضرت آیت الله صافی گلپایگانی به شرح زیر است:
اَسْئَلُكَ بِحَقِّ هذَا الْيَومِ الَّذِي جَعَلتَهُ لِلْمُسْلِمِينَ عِيداً(1)
غرض از «عيد» نه آن است كه از باب جلال * جامه ناز بپوشند به الطاف مزيد
اي خوش آن عيد، كز آن شاه و گدا خوش باشند * كه چنين «عيد سعيد» است و جز اين نيست سعيد
در روز «عيد فطر» همه مسلمانان در سراسر جهان، غرق احساس افتخار بوده و سربلند و سرافرازند كه ماه مبارك رمضان را با توفيق به پايان رسانده و از بركات معنوي و تربيتي آن مستفيض شدهاند.
* اتمام یک‌ماه تحصیل در دانشگاه تربیتی اسلام
خدا را شكر مينمايند كه يكي از بزرگترين كلاسهاي تربيتي اسلام را در طي يك ماه گذرانده، و از درسهايي كه در آنها داده شده، به اندازه استعداد و آمادگي خود استفاده كرده و با روح و جان خود آميزش داده و بر الواح دلها و ضماير خود ثبت كردهاند.
* روزه‌داران، پیروزمردان جهاد با نفس
در اين روز، مسلمانان از يك جهاد حسّاس و خطرناك ـ كه پهلوانان، قهرمانان و شيرافكنان جهان در آن ميدان به خاك هلاكت افتاده و مغلوب شدهاند ـ فاتحانه و پيروزمندانه باز ميگردند.
اين جهاد، جهاد با نفس، جهاد با اميال و غرايز حيواني و لذايذ نفساني است. بازداشتن نفس از كامگيريهاي شهواني، نگهداري نفس از خوردن غذاهاي لذيذ و نوشيدنيهاي شيرين وخوشگوار، خودداري از چشم چراني و هوسهاي شيطاني، از دروغ، غيبت، خشم و غضب، بدخويي و ترشرويي، تكبّر و جاهطلبي و دوري از هر معصيّت و گناه ديگر در اين ميدان جهاد، فتح و پيروزي است.
همه اينها جهاد است و همان «جهاد اكبر»ي است كه پيامبر بزرگ اسلام به گروهي از صحابه كه به جهاد رفته بودند و با دشمن با شمشير و اسلحه دست و پنجه نرم كرده و زور بازو نشان داده بودند، فرمود: «مَرحَباً بِقَومٍ قَضُوا الجِهادَ الاَصغَر وَ بَقِي عَلَيهِمُ الجِهادُ الاَكبرَ»(2)
«جهاد اكبر»ي كه جز افراد با ايمان و مردان و زنان تربيت شده در دامان اسلام، هيچ شخص ديگري نميتواند در صحنه آن عرض اندام كند و در ميدان رزم آن، افتخاري كسب نمايد.
ميداني كه در آن پيلتنهاي قوي پنجه و عشّاق مال و مقام دنيا، شهوت پرستان، جلاّدان خونخوار، فاتحان جاه طلب كشورها، جوانان مغرور، خشم‌گينان پلنگ‌آسا، ستمگران بيرحم، آدمكشان و قصّابان تاريخ، زنان هوسباز، دوشيزگان ناپاك و پرستندگان مظاهر مادّي به خاك هلاكت افتاده؛ و از اين كه بتوانند افتخاري كسب و در مسابقات آن شركت نمايند عاجز و ناتوان‌اند.
ميداني كه مردان و بانوان با ايمان، خداپرست، فروتن، پاكدل، پرهيزكار، شكيبا و بياعتنا به زر و زيور دنيا در آن لباس رزم پوشيده، با اراده محكم و همّت بلند حريف را شكست ميدهند و در مسابقه با افتخار به پيروزي دست مييابند.
* آسان ولی دشوار
آري، نبرد با هواي نفس در عين آساني، دشوار است. آسان است، براي اين كه وجدان پاك و فطرت آدمي و عقل و خرد، مصلحت و لزوم آن را درك مينمايد و اگر انسان در اين ميدان قدم نهاد، هر چه پيش رود موفّقتر ميشود؛ تا سرانجام نفس سركش و جنود اهريمني را مغلوب و ذليل خود كند و قواي ملكوتي و عقلاني و وجداني را در كشور بدن، حاكم و كارفرما سازد.
از سوي ديگر اين كار دشوار است؛ براي اين كه جهاد با نفس، ايستادگي در برابر غرايز گوناگون و تلاش و كوشش براي كنترل و انضباط آنها است و شناخت دامهاي شيطان و هواهاي پنهاني كار هر شخصي نيست؛ و رام‌كردن نفس امّاره و چشم پوشي از لذايذ و كامگيريهاي نفساني و خواستههاي هزارگونة نفسِ وسيع و سركش، به اين زوديها ميسّر نخواهد بود و اين دشمن خانگي با غرايزي كه انسان را در دفع دشمن خارجي يارو ياور و محرّك و مشوّق هستند، آشنايي و ارتباط برقرار ميكند و از آنها كمك و ياري ميگيرد.
از اين جهات، مبارزه با نفس كاري بس دشوار است و رستگار، كسي است كه بتواند نفس را تعديل كرده، و به نظم و ترتيب صحيح وادار سازد.
* عید آمد
ماه مبارك رمضان، ماه مبارزه با نفس و مدرسه تعديل و اصلاح غرايز و خواستهها و نمايش قوّت اراده و توان روان، سپري شده و اينك فرصت برگزاري مراسم عيدي بزرگ و پرفضيلت است. اين عيد، عيد اسلامي فطر است كه عيد همگان و عيد عموم طبقات و افراد است.
عيدي كه خدا آن را براي همه مسلمانان قرار داده و همه را در آن شريك فرموده است. عيدي كه در آن مساجد و مجامع اسلامي و در گستره جهان اسلام، شكوه عبادت و بندگي خدا ديده ميشود.
مراسم اين عيد اختصاص به توانگران، كارفرمايان، رجال و زمامداران و طبقات به اصطلاح ممتاز ندارد.
تشريفات مادّي، تقديم هدايا و تحفههاي گرانبها ـ چنان چه پيش از اسلام در اعياد رسم بود ـ در اين عيد مرسوم نيست.
زيردستان موظّف به ديدار زمامداران نيستند، و كارگر و كارفرما، افسر و سرباز، فقير و غني، شاه و گدا و همه اقشار و طبقات بايد در صف بندگي خدا و دعا و عبادت برادرانه بايستند. چنان چه ميدانيم مراسم عمده و حسّاس اين عيد «نماز» و «زكات» است.
* نماز و زكات
چنان‌چه بيان شد در مراسم نماز، همه اصناف شركت ميكنند، و مساوات و برادري اسلامي آنها آشكار ميشود.
در ضمن اداي نماز و خواندن دعايي كه در قنوت است، در دو خطبه و سخنراني پس از نماز، عاليترين دروس به همگان آموخته ميشود، و مطالب لازم و مورد حاجت به عموم گوشزد ميگردد، و از همه دعوت ميشود تا در پيش بردن مقاصد اسلام و تعظيم شعاير و تعميم علم و دانش و امر به معروف و نهي از منكر، مجاهدانه كوشش كنند.
كساني كه داراي مخارج سال خود هستند و يا داراي كار و پيشهاي ميباشند كه درآمد آنها وافي به مخارج سال آنهاست، در اعطاي زكات و كمك به مستمندان شركت ميكنند. هيچ‌گونه مراسم كمرشكن و مصارف رقابت انگيز و مخارج بيهوده در اين جشن اسلامي وجود ندارد.
* زنده باد اسلام
زنده باد اسلام؛ كه تربيت و بهبود روح و روان جامعه را در سرلوحه برنامههاي خود قرار داده و از هر فرصت براي ترقّي فكر و قوّت اراده بشر استفاده كرده است.
اين عيد فطر هم براي تمام مفاهيم ارزنده و عالي انساني تذكار بوده و به سوي هر عمل نيك و انساني هدايتگر است.
«اَن تُدخِلَنِي فِي كُلِّ خَيرٍ اَدخَلتَ فِيهِ مُحَمَّداً وآلَ مُحَمَّد، وَاَن تُخرِجَنِي مِن كُلِّ سُوءٍ اَخرَجتَ مِنهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد(3)
اين عيد، عيد خدا و موسم دعا و نماز و احسان و نيكي به بندگان خدا و ديدارهاي پاك و منزّه است. نزديك به چهارده قرن است كه اين عيد برگزار ميشود؛ تاكنون شنيده نشده كه براي تهيّه وسايل اين عيد و شركت در مراسم آن يك نفر خودكشي كرده و يا پاي يك زن و شوهر به دادگاه كشيده شده باشد.
اين عيدي است كه در آن به جاي تفريحات ناسالم، همه به سوي مساجد و مراكز اقامه نماز عيد ميروند و خدا آن را ذخيره‌ی خير و نشان شرف و كرامت پيامبر اسلام و سبب ارتقاي افتخارات اسلامي قرار داده است.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. مي‌خواهم از تو به حق اين روز (عيد فطر) که آن روزي که آن را براي مسلمانان عيد قرار دادي.
2. بحارالانوار، ج 19، ح 182؛ آفرين به قومي که جهاد اصغر را انجام دادند و بر آنها جهاد اکبر باقي ماند.
3. و درآور اين روز مرا در هر چيزي که محمّد و آل او را داخل کردي و اينکه بيرون کني مرا از هر بوي که محمد و آل او را از آل خارج ساختي./1323/د102/ج1