مدرسه علميه‌ای با بيش از ۲ قرن قدمت در كاشان
به گزارش خبرنگار خبرگزاري رسا در كاشان، يکي از آثار و ابنيه دارالمومنين کاشان که افزون بر بعد تاريخي و قدمت جنبه فرهنگي و علمي نيز دارد مدرسه علميه امام خميني(ره) کاشان است که پيش از اين به دليل ساخت آن از سوی يکي از شاهان قاجار به نام مدرسه ‹‹سلطاني›› مشهور بوده است.
اما حضور ملا احمد نراقي در بدو تأسيس اين مدرسه در مقام توليت به اين مکان تاريخي فرهنگي ارزشي مضاعف بخشيد و توانست اين مدرسه را به مرکزي مهم در پرورش طلاب و علماي مکتب آل الله مبدل سازد.
وقف اين مدرسه براي پرورش شاگردان مکتب امام صادق(ع) يکي از اقداماتي بود که از سوی فتحعلي شاه قاجار و با نفس گرم ملا احمد نراقي صورت پذيرفت و توانست در کنار ساير مدارس و حوزه هاي علميه منطقه کاشان، دارالمومنين را به عنوان خاستگاه پرورش عالم آل محمد معرفي کند.
براي آشنايي بيشتر با ويژگي ها و پيشينه مدرسه علميه امام خميني ‹‹سلطاني سابق›› با مدير اين مدرسه تاريخي حجت الاسلام علي نظّاري به گفت و گو نشستيم و نظراتش را در مورد موضوعات مختلف نظير چگونگي وقف، مختصات فيزيکي و ويژگي هاي منحصر به فرد اين مکان با قدمت بيش از 200 سال جويا شديم که مشروح آن را در زير مي خوانيد.
رساـ مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان از چه زماني و از سوی چه كسي وقف شده است؟
مدرسه علميه امام خميني(ره) با بيش از دو قرن سابقه در وقف نامه به نام مدرسه سلطاني است به دليل اينكه زمان ساخت اين مدرسه در دوره پادشاه فتحعلي شاه قاجار بوده از اين جهت به نام سلطاني نامگذاري شده است.
.jpg)
همسر فتحعلي شاه مقداري مال و ثروت داشته است كه براي باقيات الصالحات در نظر مي گيرد و آن را وقف اين مدرسه مي كند، از اين جهت مدرسه علميه سلطاني كاشان وقف زن شاه بوده و شاه نيز توليت آن را به مرحوم ملا احمد نراقي واگذار مي كند و ايشان در وقف نامه مشخص مي كند، مدرسه سلطاني كاشان را خانم فتحعلي شاه وقف كرده و متولي آن من و اولاد من هستند.
از زمان ملا احمد نراقي بزرگاني چون شيخ انصاري شيخ الفقها، حدود سه سال در اينجا مشغول تدريس بوده و اين مدرسه از جهاتي با بزرگان و نفس بزرگان است و هركس وارد اين مدرسه مي شود نفس و حالي را عوض مي كرده است.
همانطوريكه در وقفنامه آمده است توليت اين مدرسه مباركه بر عهده فقيه بلند پايه و عالي قدر ملا احمد فاضل نراقي بوده و بعد از او با اعدال و ارشاد اولاد او، بطنا بعد بطن بوده است، اين وقفنامه از روي نسخه اي كه جلد 23 فرهنگ ايران زمين به چاپ رسيده تصوير برداري شده است.
از زمان ملااحمد نراقي بزرگاني چون شيح انصاري، فرزندان ملا احمد نراقي، خاندان نطنزي ها كه داماد ملا احمد نراقي بودند و ملا حبيب الله شريف كه همسر دوم او از خاندان نراقي ها و مادر بزرگ آيت الله امامت است و ملا علي نطنزي بوده صاحب كتاب شرح اقليدس و شرح كتاب هيأت در اين مدرسه تدريس كرده اند.
رساـ قدمت ساخت مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان به چه زماني برمي گردد، بناي اين مدرسه از سوی چه كسي گذاشته شد و چند سال قدمت دارد.؟
بناي مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان ‹‹سلطاني سابق›› همزاد با نفس ملااحمد نراقي است و اگر ملا احمد نراقي نبود بناي اين مدرسه هم گذاشته نمي شد، از اين رو ظاهرا فتحعلي شاه مبناي بنای مدرسه را به ملا احمد نراقي واگذار كرده بوده و هندسه و مهندسي ساختمان مدرسه را بزرگان و علمايي كه در كار بنايي نيز سرآمد بودند، بناي مدرسه را طراحي و از صفر تا صد مدرسه را خود علما ساخته اند و حتي اگر بناهاي معروفي نيز براي كمك به ساخت مدرسه مي آمدند با كسب اجازه علما بوده است.
گنبد آجري منحصر به فرد مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان كه نمونه آن در كمتر شهرستاني است، داراي دو لايه مانند پنجره دوجداره به فاصله يك متر است كه براي پرچم زدن بر فراز گنبد از اين دولايه گنبد عبور مي كردند.
مساحت كل مدرسه حدود 2 هزار متر مربع است و همانطوريكه در وقف نامه نوشته است ضمن استفاده از حجره ها، حتي آب انبار و سرداب ها نيز كاربري حجره را داشته است و حتي از آب انبار 64 پله اي آن كه در فصل گرم تابستان خنك بوده و نيازي به پنكه هم نبوده براي تدريس طلاب استفاده مي شده است.
در وقف نامه مدرسه علميه امام خميني(ره) سرداب ها نيز در رديف حجره ها محاسبه شده است چرا كه در تابستان از سرداب ها براي تدريس استفاده مي كردند، از اين رو، تمام سرداب ها و حجرات تكي و بزرگ و متوسط جمعا 55 حجره در وقف نامه نام برده شده است و آنچه كه برآورد ما است، چندين مَدرَس، دو حجره اساتيد، سه سرداب در مجموع 44 حجره دارد كه با سرداب ها 55 حجره محاسبه شده است.
.jpg)
مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان ‹‹سلطاني سابق›› داراي يك مسجد با گنبد بزرگ آجري است، كه بيش از 90 درجه اين مسجد با قبله اختلاف دارد.
در بخش جنوبي مدرسه علميه امام خميني(ره) مكان بلا استفاده اي به مساحت 300 متر مربع است كه در طرح توسعه مدرسه سالن مطالعه اي با مخزن كتاب در نظر گرفته شده است و بخش ديگري از اين قسمت بلااستفاده از آن به عنوان برف انداز استفاده مي شده است كه 8 تا 10 متر با بازار تاريخي كاشان فاصله دارد، قسمت برف انداز مدرسه با بازار مشترك است.
رساـ مدرسه علميه امام خميني چقدر وقفيات دارد و درآمد حاصل از وقفيات مدرسه صرف چه اموري مي شود؟
مدرسه علميه امام خميني بيشترين وقفيات را در كاشان دارد، بازار تاريخي كاشان به ويژه بازار مسگرهاي كاشان يكي از وقفيات اين مدرسه از زمان قتحعلي شاه است، اما بعد از آن به دليل اعتقاد مسلمين و علما به گذاشتن باقيات الصالحات بخش زيادي از شهر كاشان نيز وقف اين مدرسه مي شود و گستره وقفيات آن حتي به برخي از روستاهاي شهرستان نيز مي رسد.
ملا احمد نراقي در وقف نامه مدرسه تمام درآمدهاي حاصل از وقفيات اين مدرسه را تفكيك و مجزا مي كند و حدود 54 درصد آن را براي طلاب و بقيه آن را براساس درصد براي خادم، متولي، چراغ و آب و اذان گو، امام جماعت مسجد و اساتيد مدرسه مشخص مي كند.
وقف نامه اي كه در آن زمان از سوی ملا احمد نراقي نوشته شده است وقفياتي كه مربوط به آن زمان بوده ملا احمد نراقي تسلط بر حق حكم آن را داشته است، از اين رو اين وقفيات براساس وقف نامه عمل مي شود، اما وقفياتي كه مردم در ادامه وقف مدرسه كردند را متولي مي تواند هم براساس وقف نامه قبلي براي آن تصميم بگيرد و هم مي تواند هزينه كارهاي جديد در نظر بگيرد.
اگر تمامي وقفيات موجود این مدرسه در شهر كاشان را در نظر بگيريم، مدرسه علميه امام خميني ‹‹سلطاني سابق›› به لحاظ ميزان و حجم وقفيات، رتبه اول را بين مدارس ديگر علميه كاشان دارد.
يكي از مهمترين اقدامات انجام شده از سوی مدرسه علميه امام خميني(ره) و اداره اوقاف و امور خيريه شهرستان طي يك دهه گذشته به روز كردن اجاره وقفيات به ويژه وقفيات بازار تاريخي كاشان است.
رساـ آيا اقدامي براي سند دار كردن وقفيات مدرسه علميه امام خميني(ره) انجام شده است؟
يكي از اقدامات انجام شده سند داركردن وقفيات مدرسه است با اين توضيح كه وقفيات مدرسه از 150 سال قبل وجود داشته اما پرداخت اجاره بهاي آن از 40 سال قبل آغاز شده و در حال حاضر نيز براي برخي از املاك موقوفه اين مدرسه هنوز سند صادر نشده است كه وارث آنها بدون اينكه اطلاع داشته باشند اجداد آنها وقف كرده اند به دنبال گرفتن سند از طريق ماده 147 و تصرف آن هستند.
رساـ طلاب مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان از چه استان هايي و در چه سطوحي تحصیل مي كنند؟
حضور طلاب جوان از سراسر كشور و استان هاي مختلف كشور در اين مدرسه متغيير است اما به طور ثابت همه ساله بيش از يكصد طلبه در اين مدرسه از استان هاي خوزستان، هرمزگان، سيستان و بلوچستان، لرستان، اصفهان، خراسان جنوبي، همدان، كرمانشاه، شمال، تهران و كاشان از پايه يك تا پايه ششم در اين مدرسه تحصیل مي كنند.
پيش از اين در مدرسه امام خميني(ره) كاشان، درس خارج هم تدريس مي شد اما مديران قبلي مدرسه بنا به دلايلي تشخيص دادند درس خارج برگزار نشود اما با اين حال امسال و سال آينده سطح دو برگزار خواهد شد.
اساتيد اين مدرسه، سال ها در درس خارج قم حضور داشته اند و برخي از آنها از جمله حجج اسلام والمسلمين قاسمي، اسلامي تبار، موسوي زاده، خياطيان و حلواچي از بزرگان درس خارج هستند.
رساـ مدرسه علميه امام خميني‌كاشان تا چه ميزان به فعاليت هاي پژوهشي اهميت مي دهد و مدرسه فعاليت هاي خود را در اين زمينه از چه سالي آغاز كرده است و چه رتبه هايي دارد؟
مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان فعاليت هاي پژوهشي خود را طي دو، سه سال گذشته آغاز كرده است و طلاب اين مدرسه ضمن حضور در جشنواره ها، موفق به ارائه يكصد مقاله شدند و رتبه برتر در بخش پژوهش را كسب و از سوی معاونت پژوهش حوزه های علمیه تقدير شد.
ارائه اين تعداد مقاله به اندازه تعداد طلاب مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان است كه پيش بيني مي شود بيش از 35 مقاله طلاب اين مدرسه جزء مقالات منتخب در جشنواره امسال باشد.
رساـ مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان در فعاليت فرهنگي و سياسي تا چه ميزان فعاليت دارد؟
لازمه ورود حوزه به مباحث فرهنگي رصد افكار و رفتارهاي مختلف است از اين رو اساتيد مدرسه در جلسات پرسش و پاسخ طلاب حضور فعال دارند و سؤالات آن ها در موضوعات مختلف فرهنگي و سياسي را پاسخگو هستند.
مدرسه علميه امام خميني(ره) كاشان تنها مدرسه فعال سياسي و حتي كشور است كه از سال 91 كه بنده در اين مدرسه مسؤوليت گرفتم تا كنون از مسؤولان سياسي و طيف هاي مختلف براي حضور در مدرسه دعوت شده و امسال نيز كلاس جريان هاي سياسي به صورت پايه اي در مدرسه رسما داير شده است.
لارم به ذكر است، در حال حاضر آيت الله حسن شريعتي نياسري عضو چندين دوره مجلس خبرگان رهبري، توليت مدرسه امام خميني(ره) ‹‹سلطاني›› سابق را بر عهده دارد./404/1307/ب1