علامه مجلسی شرح و تفسیر حدیث را در جامعه علمی و دینی نهادینه کرد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، حضرت آیت الله سبحانی از مراجع تقلید، پیش از ظهر امروز پیامی به مناسبت روز بزرگداشت علامه مجلسی به نشست ائمه جماعات مساجد استان اصفهان که در محل مقبره علامه مجلسی برگزار شد، صادر کرد که اصل متن پیام به زبان عربی است و ترجمه فارسی آن از سوی حجت الاسلام کریم کشکولی، استاد حوزه علمیه اصفهان قرائت شد.
متن پیام به شرح ذیل است:
محضر مبارک حضرات ائمه جمعه و جماعات، نمایندگان محترم ولی فقیه و سایر عزیزان حاضر، سلام علیکم و رحمه الله. اقدام کریمانه شما عزیزان برای بزرگداشت مرحوم علامه مجلسی رحمه الله علیه بسیار به موقع است، حضرت علامه ملا محمدباقر مجلسی مبلغ مذهب در قرن یازدهم حد فاصل 1037 تا 1110 بوده و بزرگانی در ادامه این حرکت عظیم، مقالات، کتابها و آثار ارزشمندی در بلندی مرتبت علمی او نگاشته اند. مجموعه عظیمی به نام بحارالانوار که او نگارش نمود، کم نظیرترین اثر در مجموعه های حدیثی است.
ابداعات و ابتکارات در مباحث علمی توسط آن بزرگوار در این مجموعه او را مورد اشاره عام و خاص قرار داده و در آن دائره المعارف بزرگ، فنون فقه، تفسیر، حدیث، رجال، اصول عقائد، کلام، تاریخ و سایر علوم را می توان پیرامون آیات و روایات و علوم جانبی آن بررسی و استفاده نمود. دقت مولف و ید طولانی علمی و قوت فکری و بلندای همت او راه را بر نسلهای بعد از ایشان هموار نمود، شرق و غرب را طی طریق نمود تا این مجموعه نقصی نداشته باشد و در آن چند ویژگی جمع آوری شد که عبارتند از:
- ابتکار در تفسیر موضوعی در جنبه های مختلف به صورت جمع آیات در هر موضوع و در محل واحد، آنگاه تفسیر یکپارچه آن با دفع ابهام آیات از طریق تفسیر آیه به آیه که خود حاوی نکات برجسته علمی می باشد.
- ابتکار عمل اجتماعی در تالیف این مجموعه ارزشمند که گاهی تا 200 نفر از مجتهدین، محدثین، مفسرین، لغویین، مورخین، ناصحین، ناسخین و مصححین و غیره ذلک، برای این مجوعه زحمت کشیده اند.
- حدود 100 اثر از آن محدث کبیر رسیده که 50 اثر آن به زبان فارسی و بقیه به زبان عربی می باشد و در بین شیعه از سابق بر این جمع حدیث رایج بوده اما تفسیر حدیث رایج نبوده که ایشان شرح و بسط حدیث را در جامعه علمی و دینی نهادینه فرمودند و این روش را ایشان از پدر بزرگوار خویش در روضه المتقین که در شرح کتاب من لا یحضره الفقیه وارد گردیده است، اقتباس نموده و کتاب شریف مرات العقول را که در شرح اصول کافی نگاشت، در همین مجموعه قابل ارزیابی است، کما اینکه مواضع الاخیار را در شرح تهذیب الاحکام مرحوم شیخ طوسی به قلم نگارش زیور داد.
- احیای تراث حدیثی در ابتدای قرن یازدهم طلب می کرد با برنامه ای جامع، حوزه های علمیه دینی بتوانند این حرکت را رهبری نمایند که علامه محمدباقر مجلسی رحمه الله علیه را می توان از پیشتازان این عرصه معرفی نمود که علاوه بر مدیریت این حرکت، همت عظیمی در تربیت محدثان و اصحاب این عرصه به کار گرفت که یکی از شاگردان برجسته او مرحوم شیخ عبدالله بحرانی با کتاب شریف عوالم العلوم است که مشتمل بر یکصد جلد کتاب روایی است و آن بزرگوار در این عرصه خود صاحب مکتبی گردید که حوزه های علمیه از آن بهره مند می گردند.
- قبل از آن که بحث را تمام نمایم تذکر 2 نکته را ضروری می دانم: 1- در بحارالانوار چون غرض جمع آوری، نظم و صیانت تراث شیعی از ضایع شدن بوده ولی قصدی برای نقد، بررسی، ارزیابی و انتخاب نبوده، طبیعی است برخی اخبار ضعاف هم وجود داشته باشد ولی این امر در مرات العقول که قصد، مطالب اخیر است به چشم نمی خورد، مضافاً به اینکه در همانجا هم چنانچه موقعیتی پیدا می کرد بیان ضعف و نقد را مضایقه نمی کرد. 2- بعضی از مستشرقین، مانند ادوارد براون، معلم تاریخ ادبیات ایران، مرحوم علامه مجلسی رحمت الله علیه را به باد انتقاد گرفته اند که حقیقتاً نقد موضوعی و مستفاد نیست، بلکه چون راهی برای نفوذ به شخصیت آن بزرگوار پیدا نکردند، راه مغالطه و سفسطه را پیش گرفتند که هیچ ارزش علمی ندارد و نمی تواند شخصیت بزرگمردی چون علامه محمد باقر مجلسی را خدشه دار کند، بلکه راجع به او نیز گفته شده است که «مَن اَلَفَ فَقَد اِستَهدَفَ» . والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته./202/869/ب1