بررسی نظریات مرحوم محقق حلی درباره ولایت فقیه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله سید احمد علم الهدی صبح امروز در ادامه سلسله جلسات درس خارج فقه خود که در محل مدرسه علمیه نواب برگزار شد، با اشاره به تعبیر «یجب ان یتولی صرف حصه الامام فی الاصناف الموجودین من الیه الحکم بحق النیابه کما یتولی اداء ما یجب علی الغائب» که درباره وظایف نائب امام معصوم(ع) توسط مرحوم محقق حلی ذکر شده است، گفت: هر چیزی که بر وجود مقدس امام زمان(عج) واجب است، که صرف سهم امام جزو آن ها است، طبق گفته مرحوم محقق، بر نائب ایشان هم واجب است. پس تولیت آن نائب تولیت نیابی بوده و حکومتش هم نیابی است.

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی افزود: ما از این عبارت دو نکته را استفاده می کنیم. اولا مرحوم محقق گفته «من الیه الحکم بحق النیابه» پس مرحوم محقق ولایت فقیه را ولایت نیابی و در نتیجه انتصابی می داند و در این صورت تصریح به ولایت عامه دارد.

وی با بیان این که برای معنای واژه «غایب» که در این عبارت آمده، دو احتمال داده می شود، تأکید کرد: این که مقصود غایب مطلق است و نمی توان آن را وجود مقدس امام زمان(عج) دانست، خلاف ظاهر عبارت است. عبارت مرحوم محقق در معتبر، تصریح به ولایت عامه است.

آیت الله علم الهدی در بخش اصلی سخنان خود، به مسأله «ولایت بر قضا» اشاره و اظهار کرد: مرحوم محقق در کتاب شرایع، تعابیری در این باره دارد که بنده معتقدم از آن ها نمی توان «ولایت عامه» را استخراج کرد. ایشان می فرماید «جایی که امام معصوم غایب هستند، قضاوت فقیه در آن جا نافذ است.» دلالت بر این که ولایت فقیه بر قضا از طرف امام به او داده شده باشد، از این عبارت استفاده نمی شود.

امام جمعه مشهد مقدس افزود: بین ولایت بر قضا و ولایت عامه ملازمه است چون قضاوت بخشی از حکومت است. وقتی بخشی از حکومت از طرف امام برای فقیه ثابت شود، کل حکومت برای او ثابت شده است. اما عبارت مرحوم محقق مستقیما بر این مسأله دلالت ندارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مرحوم محقق در بیست مورد، ولایت را در زمان غیبت به فقیه جامع الشرایط ارجاع داده است که ولایت بر «نماز جمعه»، «محجورین»، «گرفتن اموال از خریدارِ سلف»، «فروش رهن بعد از زمان دین»، «تخلف مدیون از ادای دین»، «اثبات ورشکستگی»، «حکم به حجر ورشکسته» از آن جمله است./820/202/ب3