امت نزديك را دريابيم!
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، خانواده نمادى كوچك از جامعه اى بزرگ است. نهاد خانواده استوارترين، مقدسترين و تأثيرگذارترين نهاد تربيتى و آموزشى بوده و اگر پايه هاى شخصيت فرزندان در اين كانون محبت و مقدس به شايستگى شكل گيرد جامعه اى با قوام و امتى امام پرور و حياتى رخ مى نمايد.
در آموزه هاى قرآنى دست يافتن به خانواده و فرزندانى صالح و سالم يكى از دعاها و درخواست‌های «عباد الرحمن» از پروردگار رحمت گستر است.
«رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّيّاتِنا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماما؛ پروردگارا! به ما از ناحيه همسران و فرزندانمان مايه روشنى چشم عطا كن و ما را پيشواى پرهيزكاران قرار ده.» [1]
از اين آيه شريفه نكات ظريف و لطيفى به دست مىآيد:
- دغدغه انسان مسلمان نسبت به سرنوشت زن و فرزندان دغدغه اى الهى و ارزشى است.
- در امر تربيت خانواده افزون بر تلاش عملى و برنامه ريزى بايد از خدا نيز كمك خواست.
- حركت به سوى قله ارزش‌ها يعنى امامت، نشانه يك خانواده موفق و بلندهمت است.
- اگر خانواده‌ها در محضر رب‌العالمین قرار گيرند خروجىهاى شايسته و برجسته و فرزانه اى را شاهد خواهند بود.
از مجموع اين آيه مىتوان به سه مسؤوليت بزرگ انسان الهى پى برد.
الف: خودسازى
ب: خانواده سازى
ج: جامعه سازى
هر فرد مسلمان بايد در اين سه حوزه احساس مسؤوليت كند و رسالت خود را به انجام رساند.
از فراز زيباى «ربنا» تزكيه و تربيت و تهذيب نفس استفاده مىشود خودرصدى و خويشتن بانى وظيفه هر فرد مسلمانى است كه مى خواهد در شمار بندگان شايسته خداى رحمان قرار گيرد.
مراقبت از خانواده، همسر و فرزندان و اشراف بر گفتار و رفتار آنان گام ديگرى براى رسيدن به جامعه ايده آل و مورد عنايت خداى رحمان است كه اگر اين دو گام به‌درستی و استوارى برداشته شود، ساختن جامعه دينى كه در آن پيوند بين امام و امت به زيباترين شيوه شكل مى گيرد ملموس و مشهود خواهد بود «وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماما.»
كانون کمال آفرین
خانواده دو ريشه دارد و يك ثمره، ريشه هاى اصلى كانون خانواده را مرد و زن تشكيل مىدهند و نتايج و ثمرات آن فرزندان هستند، اگر پدر و مادر هر يك در جايگاه خود قرار گيرند و به وظيفه انسانى و الهى خويش عمل كنند خروجى كار آنها فرزندان سالم و صالحى خواهد بود كه به تعبير خداوند متعال «قرة العين» يعنى مايه نور چشم و عامل زينت و افتخار آدمى خواهند شد. شهيد مطهرى اين موضوع را در قالب تمثيلى زيبا ترسيم كرده است:
«وجود زن بايد از وجود مرد عواطف و احساسات بگيرد تا بتواند فرزندان را از سرچشمه فياض عواطف خود سيراب كند مرد مانند كوهسار است و زن به‌منزله چشمه و فرزندان به‌منزله گل‌ها و گياهان، چشمه بايد باران كوهساران را دريافت و جذب كند تا بتواند آن را به‌صورت آب صاف و زلال بيرون دهد و گل‌ها و گياهان و سبزهها را شاداب و خرم نمايد اگر باران به كوهساران نبارد، يا وضع كوهسار طورى باشد كه چيزى جذب زمين نشود، چشمه، خشك و گل‌ها و گياهان مىميرند.
پس همان‌طوری كه ركن حيات دشت و صحرا، باران و بالاخص باران كوهستانى است، ركن خانواده، احساسات و عواطف مرد نسبت به زن است، از اين عواطف است كه هم زندگى زن و زندگى فرزندان صفا و جلا و خرمى مىگيرد.»[2]
خانواده را مىتوان به گلخانه اى مانند كرد كه ممكن است چهار گونه گل توليد كند:
1- گل خوشبو و خوش‌رنگ
2 - گل بدبو و خوش‌رنگ
3 - گل خوشبو و بدرنگ
4 - گل بد بو و بدرنگ
به‌یقین غير از دسته اول ديگر گل‌ها مشترى و خريدار ندارد. خانواده موفق آن است كه فرزندانش هم خوش‌رنگ و باادب باشند و هم خوشبو و بامعرفت؛ هم رنگ انسانيت آنها خوش‌رنگ باشد و هم بوى ديانت آنها عطرآگين، اين موضوع براى همه خانواده ها مايه افتخار و مباهات و سرافرازى است اما براى كسانى كه در جامعه دينى از جايگاه ويژه معنوى و دينى برخوردارند اهميت دوچندان دارد؛ زيرا آنان و فرزندانشان جنبه الگويى دارند.
مثلاً كسانى كه در اداره حكومت دينى نقش كليدى دارند و يا مانند امامان محترم جمعه در ديدگاه و منظر مستقيم مردم قرار دارند داراى وظيفه اى دوچندان و رسالتى مضاعف هستند.
پیامدهای آقازادگی در نظام اسلامی
در این زمینه مقام معظم رهبرى در نشست سالانه ائمه جمعه به اين نكته اشارتى زيبا و هشداردهنده داشتند: «و آخرين مطلب قُوا اَنْفُسَكُمْ وَ اَهْليكُمْ ناراً وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ[3] هم خودمان را بايد نگاه داريم هم «امت نزديك» را كه خانواده ماست، فرزندانمان، همسرانمان، اشراف به كارهاى اينها داشته باشيم، مراقبت داشته باشيم، نمى گوييم اينها را به بند بكشيم، اما نه اينكه اينها را باز بگذارند، انسان چون هر كارى كه فرزندان ما بكنند به حساب امام جمعه نوشته خواهد شد در نظر مردم، مگر امام جمعه برود آنجا صريحاً تبرى كند كه چنين چيزى هم عادتاً پيش نمى آيد و نبايد هم پيش بيايد، خوب نبايد اصلاً زمينه، چنين زمينه اى باشد بايد مراقبت كرد بايد كنترل كرد...»[4]
تعبير «امت نزديك» نسبت به خانواده و فرزندان اين پيام را مى رساند كه در گام نخست بايد پيامبرگونه از خود و خودی‌ها شروع كرد «وَ اَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الْاَقْرَبين»[5] آنگاه اين دايره را گسترش داد تا «امت بزرگ» ساخته و پرداخته گردد.
اشراف بر خانه و خانواده و فرزندان بايد به‌گونه‌ای باشد كه از افراط و تفريط به دور باشد، نه سختگيرى و به بند كشيدن آنها مطلوب است و نه رهاسازى آنها به مصلحت؛ بلكه بايد همواره مراقبت و اشراف و كنترل صورت گيرد.
نكته ديگرى كه در كلام رهبرى شايسته تأمل و تدبر است آن است كه نبايد زمينه هاى سوءاستفاده از مقام و موقعيت مديران براى خانواده و فرزندان فراهم شود، پيشگيرى لازم است كه كارد به استخوان نرسد.
روشن است اگر كار به جايى برسد كه بايد مسؤول خانواده از وابستگان و امت نزديك تبرى و بيزارى بجويد اولاً در عرف و عادت شدنى نيست و ثانياً پيش آمدن چنين صحنه اى بنيادهاى اعتماد مردم به مسؤولان و مديران، به ويژه آنان که در حلقه نخستين مديريتى قرار گرفته اند را متزلزل مى سازد.
اگر در فرهنگ عمومى نسبت به پديده آقازاده ها ذهنيت منفى شكل گيرد پيامدهاى منفى فراوانى را به دنبال خواهد داشت كه با «بيل» و حتى با «پيل» هم نمى توان جلو آن را بست.
هشدار جلودار كاروان، نسبت به خانواده و فرزندان مسؤولان در نظام اسلامى هشدارى است عاقلانه و دلسوزانه، اگر اين هشدار جدى گرفته نشود، چه بسا بسيارى از پيشتازان انقلاب بر اثر عدم كنترل و عدم اشراف بر كار وابستگان درجه يك از جايگاه و منزلت رفيع خود تنزل پيدا كنند و اين پديده نه به صلاح آنها است و نه به سود نظام.
/9314/704/ر
ابوالقاسم یعقوبی
منابع و مآخذ:
[1]. قرآن کریم، سوره فرقان، آيه 74.
[2]. نظام حقوق زن، ص 257.
[3]. قرآن کریم، تحريم، آيه 6.
[4]. سخنان مقام معظم رهبرى 22/7/87.
[5]. قرآن کریم، شعراء، آيه 214.