آجیل‌فروشان می گویند در طول یک سال دلشان به همین شب عید خوش است که مردم به بهانه دورهم جمع شدن چند کیلویی آجیل می‌خرند. در این گزارش، سراغ چند آجیل‌فروش و چند خریدار آجیل رفته‌ایم تا از گرماگرم بازار و میزان خرید و فروش بگویند. در یک آجیل‌فروشی رفته با مردی میانسال مواجه شدیم که مشغول خرید آجیل به مقدار بالا بود! وقتی از او علت خرید این همه آجیل را پرسیدیم، گفت: «این آجیل‌ها را برای کارگرانم می‌گیرم. خودم در کانادا زندگی می‌کنم و هر سال چند بار به ایران می‌آیم و وقتی می‌خواهم به کانادا برگردم به طور میانگین در طول سال 600-500 هزار تومان آجیل می‌خرم و با خودم می‌برم تا در آنجا استفاده کنم؛ اما امسال همان میزان همیشگی را خریده‌ام ولی باورم نمی‌شود که باید بابت آن 850 هزار تومان بپردازم!»
اما خانم دیگری که در حال خرید یک کیلو آجیل مخلوط بود با گلایه فراوان در جواب سؤال ما که در طول سال چند بار برای خرید آجیل به آجیل‌فروشی مراجعه می‌کند، می‌گوید: «آنقدر چاله چوله در زندگی داریم که نمی‌دانیم چطور آنها را پر کنیم و دیگر خرید و خوردن آجیل در بین مشغله‌های ذهنی ما گم است. ما هر سال شب عید و شب یلدا درحدی که بتوانیم آبروداری کنیم برای مهمان آجیل می‌خریم. البته تا چند سال پیش مخصوصاً شب عید تا 5 کیلو هم می‌خریدیم که تا مدتی بعد از عید هم بچه‌هایم از آجیل سیر می‌شدند اما برای مثال همین امسال 5/1 کیلو آجیل گرفتیم و الان هم فقط یک کیلو آجیل خریده‌ام.»
درمغازه دیگری مردی حدوداً 40 ساله در حال سفارش آجیل بود که گفت: «به هر حال اگر کسی مصرف آجیل در طول سال را مثل میوه، برنج و گوشت یک ضرورت بداند بخشی از پول خود را برای آجیل کنار می‌گذارد. من خودم خوردن آجیل را خیلی دوست دارم و غیر از شب یلدا و عید سعی می‌کنم در خانه همیشه مقداری آجیل از بادام، پسته و گردو تا نخود و کشمش داشته باشم. شاید در طول سال غیر از این دو دوره حدود بیش از 200 هزار تومان آجیل بخرم؛ اما واقعاً الان 200 هزارتومان آجیل میزان چشمگیری نیست. خدا را شکر هر جا هم برای خودش یک قیمت زده است و اصلاً معلوم نیست قیمت‌های ارزان‌تر و گران‌تر چه فرقی با هم دارند!»
خریدار کم نشده، میزان خرید کاهش پیدا کرده
وقتی پای حرف آجیل‌فروشان می‌نشینیم آنها هم حرف‌هایی برای گفتن دارند. یکی از آنها که مشخص بود خیلی مشتری مدار است، می‌گوید: «سال‌هاست که آجیل‌فروشی دارم. فروش در این چند سال خیلی کاهش پیدا کرده و اینطور برایتان بگویم که حتی امسال نسبت به پارسال فروش‌مان به نصف رسیده است. به نظر من مردم پول دارند اما دیگر این پول را برای آجیل خرج نمی‌کنند. چیزهای دیگر می‌خرند و پولی برای خرید آجیل برایشان نمی‌ماند.» آجیل‌فروشی دیگر می‌گوید: «میزان فروش کاهش پیدا کرده اما تعداد خریدار نه. شاید یک نفر می‌آمد مثلاً 6 کیلو آجیل می‌خرید اما امسال 2 یا 3 کیلو می‌خرد. تعداد مشتری کم نشده میزان فروش کم شده است.»
آجیل‌فروش دیگری حرف جالبی می زند: «فروش من چند روز بعد از ریختن یارانه‌ها کمی بیشتر می‌شود. احساس می‌کنم وقتی مردم پول یارانه برایشان واریز می‌شود به این فکر می‌کنند که با مقداری از این پول کمی آجیل و تنقلات برای خانه‌شان بگیرند.» به مغازه آجیل‌فروشی دیگری می‌رویم. صاحب مغازه آن مردی مسن است. بعد از اینکه گفتن روزی دست خداست می‌گوید: «معمولاً فروش در 6 ماه اول سال خوب نیست. هوا گرم است و مردم ترجیح می‌دهند به جای آجیل، بستنی، یخ در بهشت و معجون بخورند؛ اما در 6 ماه دوم سال که شب یلدا و شب عید هم جزئی از آن می‌شود خدا را شکر فروش خوب است. برای مثال فروش آبان ما آجیل‌فروشان از فروش مرداد ماه خیلی بهتر است.» یکی از آجیل‌فروشان درباره اینکه چطور می‌شود هر آجیل‌فروشی برای خودش قیمت تعیین می‌کند، گفت: «به هر حال هر مغازه بسته به اینکه از کجا خشکبارش را می‌خرد، چقدر اجاره مغازه می‌دهد، چقدر خشکباری که می‌آورد باکیفیت هستند ممکن است کمی قیمت‌ها را بالا و پایین کند؛ اما آنقدر زیاد و چشمگیر نیست که بخواهیم روی آنها حساسیت نشان بدهیم!»
از قیمت‌های شب عید چه خبر؟
با وجود گرانی‌ها بازار خرید و فروش شب عید همچنان حسابی گرم است و هر کس در این روزها به این فکر می‌کند که با بودجه‌اش چقدر می‌تواند آجیل بخرد. این روزها، گشتی در بازار آجیل نشان می‌دهد که بازار آجیل و خشکبار، شاهد افزایش آنچنانی قیمت نبوده. البته به جز بادام هندی که نسبت به ماه قبل شاهد 25 هزار تومان افزایش قیمت بوده، به طوری که بادام هندی 50 هزارتومانی را باید 75 هزار تومان خرید.
پسته: به طور کلی در بازارهای مناطق مرکزی شهر، پسته با قیمت حدود 38 هزارتومان(پسته فندقی) تا 88 هزار تومان فروخته می‌شود. به گفته یکی از آجیل‌فروشان قیمت پسته نسبت به ماه پیش حدود 5-4 هزار تومان افزایش داشته است.
فندق: این آجیل سال 93 به طرز شگفت آوری از قیمت 40-30 هزار تومان به قیمت 90 هزار تومان رسید که واکنش‌های زیادی را هم به همراه داشت؛ اما از آن سال به بعد دیگر چنین قیمت فضایی را تجربه نکرد. به طوری که در حال حاضر قیمت فندق از 38 هزارتومان(با پوست) تا 67 و 82 هزار تومان (مغز) قیمت‌گذاری شده‌اند.
بادام: قیمت بادام هم بسته به اینکه از چه جنسی هستند مغز آن است یا پوست نازک، قیمت‌های مختلفی دارند. از بادام پوست نازک 39 تا 56 هزارتومانی و تا بادام‌های مغز کره‌ای که از 52 تا 78 هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند.
بادام هندی: یکی از فروشندگان آجیل می‌گوید زمانی بادام هندی از همه اقلام آجیل گران‌تر بود؛ آنقدر که فقط مناطق اعیان نشین برای آجیل شب عید خود از این نوع بادام خریداری می‌کردند. آن زمان واردات بادام هندی بسیار محدود و به همین دلیل قیمت آن در بازار آجیل ایران زیاد بود. با این وجود چند سالی که گذشت قیمت آن با قیمت سایر خشکبار برابری کرد به طوری که به 30 تا 60 هزار تومان رسید؛اما بعد از گذشت آن سال‌ها باز هم می‌بینیم که قیمت بادام هندی از سایر آجیل‌ها گران‌تر شده و از کیلویی 50 هزار تومان گاه به کیلویی 75 هزار تومان رسیده است!
تخمه: به طور کلی در بازار خشکبار امسال تخمه کدو، کیلویی بین 22 تا 34 هزار تومان، تخمه جابانی(ژاپنی خودمان!) حدود 24 تا33 هزار تومان فروخته می‌شود.
سایر آجیل‌ها: برخی از آجیل‌هایی که می‌تواند در ظرف آجیل موجود باشند یا نباشند را نیز در اینجا به آنها اشاره می‌کنیم. مثلاً گردو مغز شده کیلویی 32 تا68 هزار تومان، انجیر خشک از 35 تا 88 هزار تومان، توت خشک دستچین 130 هزار تومان و توت معمولی‌تر از 68 تا 88 هزارتومان، نخودچی 15 هزارتومان، تخم هندوانه 14 هزارتومان، کشمش58هزار تومان و بادام زمینی 26 هزار تومان هستند.
آجیل مخلوط: در برخی از خشکبار فروشی‌ها بخشی را مخصوص آجیل‌های مخلوط اختصاص داده‌اند و با قیمت‌های مختلف می‌فروشند. مثلاً آجیل شیرین 49 هزار تومان، آجیل چهار مغز 72 هزار تومان، آجیل مخصوص که در آن تخمه هم وجود دارد کیلویی 46 هزار تومان و آجیل عربی کیلویی 62 هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند.
آنچه در این گزارش درباره قیمت‌ها منتشر شده بر اساس گردآوری میدانی است و ممکن است این قیمت‌ها در هر آجیل‌فروشی و هر منطقه متفاوت باشد. این قیمت‌ها در آجیل‌فروشی‌های مرکز شهر به دست آمده‌اند./1325//102/خ