از سیره علمای سلف تا رسالت امروز روحانیت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مصرف کالای داخلی و حمایت از تولید ملی یکی از وجوه اقتصاد مقاومتی است که پرداختن به آن و فرهنگ سازی اجتماعی این رویکرد مهم فرهنگی- اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تأکید فراوان رهبر انقلاب مبنی بر استفاده از کالای تولید داخل و ترغیب اقشار مختلف جامعه به استفاده از این کالاها، وظیفه ای سنگین را بر دوش حوزه های علمیه و روحانیان قرار داده است، به گونه ای که جریان سازی تبلیغی به منظور فرهنگ سازی استفاده از تولیدات وطنی توسط مردم، امروزه بیش از پیش ضرورت یافته است.

تأثیر تبلیغ و فرهنگ سازی در موضوع سبک زندگی اسلامی که نمود مصرفی آن در استفاده از کالای ایرانی متبلور است، بر کسی پوشیده نیست و لذا فهم و شناخت دقیق از این موضوع نیازمند تلاش و همت ویژه ای از سوی مبلغان حوزوی و جریان های تبلیغی وابسته به نهاد حوزه و روحانیت است.

تکیه بر ظرفیت داخل، شکوفا کردن ظرفیت های بالقوه تولید درون، جلوگیری از واردات بی رویه کالاهای خارجی از طریق تولید کالاهای مشابه و با کیفیت داخلی، به حرکت درآمدن چرخ تولید کشور، اشتغالزایی و رفع معضل بیکاری و در ایجاد حس خودباروی در زمینه تولید و اقتصاد درون زا و جامه عمل پوشاندن به مطالبه رهبری پیرامون اقتصاد مقاومتی از دستاوردهایی است که می توان برای ترویج و تبلیغ مصرف کالاهای داخلی متصور شد.

نقش تبلیغی حوزه های علمیه و جریانات تبلیغی وابسته به نهاد حوزه و روحانیت در ترویج این موضوع که یکی از وجوه جهاد اقتصادی می باشد، نقشی بی بدیل و غیرقابل انکار است و تمرکز و سرمایه گذاری بر راه اندازی نهضت تبلیغی پیرامون این موضوع مهم و حساس می تواند دستاوردهای شگرفی را به وجود آورد.

تجربه تاریخی حمایت علما و مراجع از اجناس تولید داخل و مقابله با مصرف کالاهای خارجی می تواند به عناون خط سیر و ترسیم کننده مسیر این حرکت جهادی در حوزه فرهنگ و اقتصاد مطرح باشد.

تأکید علمای بزرگ بر وجوه ایجابی - سلبی در این موضوع با تکیه بر مصرف کالای داخلی و تحریم کالای خارجی باعث ایجاد جریان تبلیغی گسترده ای در زمان خود شد و با فرهنگ سازی صورت گرفته توسط این نهضت عظیم تبلیغی، استفاده از کالاهای تولید داخل به معروفی دینی برای مردم تبدیل شد.

اشاره به برخی تجربیات تاریخی در این مورد می تواند آثار تبلیغ علما و روحانیان بر فرهنگ مصرف و اصلاح الگوی آن را بیش از پیش نمایان سازد.

شرکت اسلامیه؛ تجربه تاریخی گرانبها

پس از نهضت تحریم تنباکو، دو مجتهد اصفهانی، حاج آقا نورالله و آقا نجفی به این فکر افتادند که علاوه بر نفی کالاها و منسوجات خارجی، می توان امکانات داخلی را جهت تولید کالای داخلی بسیج نموده و با ابتکار ایرانی به تولید منسوجات پرداخت و ملت را برای حمایت از آن تشویق کرد و از این طریق، تحریم کالاهای بیگانه را تحقق بخشید.

این عمل در زمانی رخ داد که معامله کالاهای خارجی اساس تجارت را شکل می داد و متأثر از نفوذ اقتصادی، فرهنگی و سیاسیِ بیگانگان نیز ایجاد شده بود.

در واقع تأسیس شرکت اسلامیه در ادامه نهضت علما در نهضت تحریم تنباکو قابل درک است که از جنبه سلبیِ تحریم کالای خارجی، به سوی رویکرد ایجابیِ تولید و مصرف کالای ایرانی حرکت کرد.

نکته حائز اهمیت در تأسیس شرکت اسلامیه، پیش قدمی علما در این حرکت است. آقا نجفی(شیخ محمدتقی) و حاج آقا نورالله در تکوین و تداوم این شرکت نقش اساسی داشتند. در ادامه این حرکت انقلابی، آیت الله آخوند خراسانی در نامه ای به مظفرالدین شاه، وی را دعوت به حمایت از شرکت اسلامیه می کند. آیات عظام سید محمدکاظم یزدی، ملامحمدحسن مامقانی، ملاعبدالله مازندرانی، حاجی میرزا محمدحسن نوری، حاج آقا صدراصفهانی و برخی دیگر از علما، در نامه های جداگانه ای، از تأسیس این شرکت حمایت کردند و آن را برای مسلمین ضروری تشخیص دادند.

این برش از تاریخ، یکی از تجربه های تأثیرگذار اقتصاد مقاومتی ایرانیان به پرچمداری علما و روحانیان است و این نهضت تبلیغی توانست تأثیر فراوانی را در بُعد اقتصاد و اصلاح مصرف کالاهای ضروری مردم به وجود آورد.

بهره گیری از این تجربیات تاریخی و درک اهمیت تبلیغ پیرامون فرهنگ سازی مصرف کالاهای داخلی توسط طلاب و روحانیان می تواند نهضت جدیدی را رقم بزند تا در سایه آن شاهد شکل گیری اقتصادی قوی، تأثیرگذار و متکی بر توان بومی باشیم؛ اقتصادی که دو بعد سلبی- ایجابی در آن نهفته است و ضمن فاصله گرفتن از مصرف کالاهای خارجی، به سمت مصرف تولیدات داخلی پیش می رود.

نقش مهم مردم در مصرف کالاهای داخلی

البته نباید از نظر دور داشت که طی چند سال اخیر نیز رهبر معظم انقلاب بارها در فرمایشات خود بر ضرورت حمایت از تولیدات داخل تأکید کرده اند و با تأکید بر اینکه مردم بُعد اصلی این جریان هستند، بر توجه به نقش اساسی آحاد مردم در این جریان تأکید کرده اند.

ایشان در دیدار با هزاران نفر از کارگران سراسر کشور در سال ۹۰، مصرف کالای داخلی را یکی از ملزومات و بایسته های جهاد اقتصادی دانسته و همگان را به مصرف کالاهای ایرانی ساخت داخل دعوت کردند و با  اشاره به عده ای که مصرف کالاهای خارجی را نوعی تشخص و برتری می‌پندارند، فرمودند:« دلبستگی به تولیدات بیگانه و بی اعتنایی به تلاش کارگران ایرانی بیماری و عادت بدی است که پول و ثرورت کشور را به جیب کارگری خارجی سرازیر می‌کند.... در سال جهاد اقتصادی به نظر من یکی از قلم‌های مجاهدت اقتصادی مردم این است که سراغ کالاهای داخلی و ساخت داخل بروند...... کالای ساخت داخل باید قانع‌کننده باشد. باید دوام، استحکام و مرغوبیتش طوری باشد که مشتری را قانع کند، این هر دو در کنار هم یک کار لازم و واجبی است".‏‏(بیانات در دیدار هزاران نفر از کارگران سراسرکشور7 اردیبهشت 1390)‏

حضرت امام خامنه ای به عنوان دیده بان نظام بر روی نقش مردم در این فرآیند تأکید فراوانی دارند و معتقدند مردم در انجام بسیاری از سیاست های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، نقش عمده و در برخی از سیاست ها، اصلی ترین نقش را در اجرا و شکست آن برعهده دارند .

ایشان در دیدار اقشار مختلف مردم در 11 مرداد ماه سال گذشته بار دیگر بر استفاده از کالای تولید داخل تأکید کرده و از واردات بی رویه کالاهای خارجی که دارای مشابه داخلی هستند انتقاد کرده و فرمودند: «ما تکیه می کنیم روی تولید داخلی. بنده این‌همه تکیه کرده‌ام بر روی مصرف تولیدات داخلی. الان هم دارم به شما می گویم، به مردم عزیز کشورمان می گویم، بروید سراغ مصرف تولید داخلی، کارگر ایرانی را ترویج کنید، کار ایرانی را ترویج کنید. متأسّفانه واقعیّت قضیّه این‌جور نیست. در بخشهای مختلف -فرض کنید در وسایل زندگی منزل- کارخانه‌های داخلی مشغول کارند، جنس مرغوب و خوب و برابر با جنس خارجی، گاهی هم بهتر از جنس خارجی، تولید می کنند امّا بازار که شما می روید، می‌بینید همه‌اش جنس خارجی است؛ چرا؟ اینها از کجا می‌آید؟ تأکید بنده بر روی اینکه جلوگیری از واردات محصولاتی که مشابه داخلی دارد، به‌خاطر این است؛ راه این است (بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم 11 مرداد 1395)

مراجع و علما وارد میدان شده اند

از سوی دیگر مراجع و علما نیز علاوه بر تشویق مردم بر استفاده از کالاهای داخلی، بر ضرورت تحدید در استفاده از کالاهای خارجی تأکید ورزیده اند.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی در یکی از جلسات درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم با اشاره به اهمیت عملی ساختن سیاست های اقتصاد مقاومتی در کشور، رونق تولید داخلی را از ارکان اقتصاد مقاومتی دانست.

حضرت آیت الله نوری همدانی از دیگر مراجع تقلید نیز یکی از ضعف های عمده کشور را بی توجهی به ظرفیت های داخلی دانسته و تاکید می کند که اگر توان و ظرفیت داخلی را باور کنیم و در صدد استفاده درست از آن برآئیم بخش قابل توجهی از مشکلات ما حل خواهد شد.

ایشان در دیدارهای مختلفی که با مسؤولان برجسته کشور داشته، آنان را به برنامه ریزی مدبرانه جهت حل مشکلات توصیه و تصریح می کنند که راه حل مشکلات کشور نگاه به درون و باور «ما می توانیم» است.

حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی نیز در دیدارهای مختلف از ورود کالاهای خارجی و استفاده آنها توسط مردم گلایه و بر استفاده از ظرفیت تولید و کالاهای داخلی تأکید کرده است.

ایشان تاکید می کند: مسئولان وظیفه دارند فرهنگ کار را در جامعه گسترش دهند، در جامعه ای که این همه امکانات دارد و استان های شمالی آن می تواند در کشاورزی و دامداری سرآمد باشد، شایسته نیست محصولات لبنی و حتی علوفه دام از سایر کشورها وارد شود. اگر مردم از کالای داخلی استفاده نکنند، کارگران ایرانی از بیکار می شوند و نمی توانند نیازهای مادی خود را برطرف سازند و این وضعیت به صلاح نظام اسلامی نیست.

حضرت آیت الله جوادی آملی بارها و به کرات در دولت های مختلف واردات بی رویه را را سمی مهلک برای اقتصاد کشور ارزیابی و در این باره هشدارهای صریحی خطاب به مسؤولان بیان کرده است.

دیگر علما نیز در سخنان مشابهی بر ضرورت استفاده از کالاهای تولید داخل توسط مردم تأکید کرده و استفاده از ظرفیت داخلی در رفع مشکلات اقتصادی کشور را لازم دانسته اند و از واردات بی رویه کالاهایی که مشابه آنها با کیفیت بالاتری در داخل تولید می شود انتقاد کرده اند.

نتایج و آثار مصرف کالاهای تولید داخل

شکوفایی اقتصاد کشور، رفع معضلات اقتصادی، تحقق اقتصاد مقاومتی، رفع مشکل بیکاری در کشور و استفاده از ظرفیت های درونزای اقتصاد کشور از موضوعاتی است که به عنوان نتایج مصرف کالاهای تولید داخل در سخنان علما مورد مورد تأکید قرار گرفته اند.

به هر روی نهادینه شدن فرهنگ خرید و استفاده از کالای ایرانی به موازات مقابله با اجناس خارجی می تواند تولید ملی، نیروی کار ایرانی و سرمایه های مردمی را افزایش داده و سبب توسعه پایدار، مشارکت حداکثری و آگاهانه در حوزه تصمیم سازی های راهبردی و اقتصادی شود.

حوزه های علمیه و طلاب و روحانیان در فرهنگ سازی مصرف کالای داخلی وظیفه سنگینی برعهده دارند و برای ترغیب مردم به خرید کالاهای ایرانی باید با استفاده از فعالیت های فرهنگی، تبلیغات و آماده سازی افکار عمومی، در جهت نهادینه شدن سبک زندگی اسلامی و اصلاح الگوی مصرف اقتصادی جامعه تلاش کنند.

تبیین محاسن و مزایای استفاده از کالاهای داخلی چه در حوزه رونق اقتصادی و به حرکت درآمدن چرخ اقتصاد و چه در حوزه اشتغالزایی و رفع مشکلات تبعی ناشی از بیکاری در جامعه از موضوعات مهمی است که می تواند در رأس برنامه های تبلیغی مبلغان قرار گیرد.

از سوی دیگر، بیان معایب و مضرات استفاده از کالاهای خارجی چه در موضوع وارد آوردن ضربات جبران ناپذیر به ساختار اقتصادی کشور و از بین بردن ظرفیت های بالقوه کشور و چه در اشاعه فرهنگ مصرفی غربی و از بین بردن احساس اعتماد به نفس و خودباوری بخش تولید کشور نیز از دیگر محورهایی است که نیازمند توجه ویژه ای از سوی مبلغان و کارشناسان حوزوی است.

امید است تا با ورود جهادی طلاب و روحانیان به این عرصه خطیر و بسیار مهم، شاهد شکل گیری نهضت تبلیغی و جریان فرهنگی گسترده و دامنه دار در سرتاسر کشور، پیرامون فرهنگ سازی مصرف کالاهای تولید داخل و مقابله با مصرف کالاهای خارجی باشیم تا در نتیجه، اقتصادی مقاوم، شکوفا و متکی به ظرفیت های داخلی کشور حاصل شود./872/ی۷۰۲/ج

وحید کوچک زاده