کیفیت چشیدن طعم معرفت در ضیافت الله

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از شبستان، حجت الاسلام ذوعلم، عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در پاسخ به این پرسش که ماه مبارک رمضان از چه جهت موجب معرفت زایی در میان روزه داران می شود، اظهار کرد: در فرهنگ اسلامی معرفت، یک موضوع ذومراتب بوده که دارای درجات مختلفی است. سطح نازل معرفت همان شناختی است که از راه دیدن و شنیدن و حواس به دست می آید. اما در این میان سطح بالاتری نیز وجود دارد که از راه تفکر و تامل عقلانی حاصل می شود و پس از آن درجه بالاتری قرار دارد که درجه شناختی است و با استفاده از منابع وحیانی و استفاده از منابع نقلی چون قرآن کریم محقق می شود.

وی در تبیین انواع معرفت ادامه داد: مرتبه عالی تری از معرفت وجود دارد که همان نورانیتی است که در قالب یک شناخت شهودی به دست می آید و این درجه از معرفت بدون خودسازی و بدون تزکیه حاصل نمی شود. ماه مبارک رمضان ماه تزکیه است و انسان ها با فاصله گرفتن از غرایز حیوانی سعی می کنند به تزکیه بپردازند و تقوا و مراقبت بر خویش را افزایش دهد. رسیدن به این مرحله زمینه اصول معرفت عمیق را ایجاد می کند به ویژه اینکه در ماه رمضان باشد.

ذوعلم گفت: وقتی روزه داری شایسته و به دور از گناه باشد، وقتی تلاوت و تدبر در قرآن در ایام ماه مبارک رمضان با روزه دار باشد و افراد در مضامین الهی تدبر کرده و معرفت را تقویت کنند پس منطقی است که ماه رمضان را ماه معرفت بنامیم. این معرفت معرفتی است که در قالب الفاظ و مفاهیم محدود نمی شود، در واقع معرفتی نیست که ما مطلب جدید فرا گرفته باشیم بلکه همان آموزه های دینی است که به صورت عادی و طبیعی در ذهن ما وجود دارد و در ماه مبارک رمضان آن آموزه ها تعمیق می شود.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه بالاترین مفهومی که در ماه رمضان ایجاد معرفت می کند، معرفت عبودیت است، ابراز کرد: ما معمولا این مفهوم را در نمی یابیم  و برداشت نادرستی از عبودیت داریم. عبودیت به این معنا نیست که فرد دائما در حال نماز و ذکر باشد بلکه عبودیت یعنی انسان با یک شناخت عمیق و انگیزه معنوی و شوق عاشقانه درونی، راه رسیدن و نزدیک شدن به خدا را در وجودش ایجاد کند و وجودش را محلی برای نزول حقایق الهی قرار دهد و سرمایه خود را برای تعالی خودش صرف کند.

ذوعلم تصریح کرد: عبودینی حقیقی است که در درون آن ربوبیت نهفته باشد. کسی که به این حد از ربوبیت می رسد برایش حیات طیبه فراهم شده و به قرب الی الله می رسد. تلقی من این است که در ماه مبارک رمضان با استفاده از این فرصت بسیار عمیق و موثری که خدای متعال برای ما فراهم کرده است با روزه داری درست و شایسته سعی کنیم که این مفهوم عبودیت را برای خودمان عملیاتی کنیم.

وی ادامه داد: این عبودیت باید راستین باشد نه فقط در عرصه تعاملات و رفتارهای فردی بلکه در عرصه تعاملات خانوادگی، اجتماعی و سیاسی و اقتصادی به عنوان یک بنده خدا عمل کنیم، همان بالاترین توصیفی که خدا برای برگزیدگان خود ارائه می کند که آنها عبد صالح خدای متعال بودند و ما هم می توانیم با استفاده از این فرصت به مراتبی از این بنده صالح خدا بودن دست یابیم.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: این عبودیت به ویژه در عرصه های سیاسی و اجتماعی باید تحقق عینی یابد، یعنی ترجیح آرمان های الهی به منافع فردی، حزبی، گروهی و جناحی، ترجیح مصالح و منافع بندگان خدا و خدمت به خلق خدا بر منافع شخصی.

ذوعلم گفت: به نظرم این موارد باید در جامعه ما در ماه رمضان اصلاح شود و این اصلاح پذیری تنها با ارتقای معرفتی حاصل می شود؛ لذا ماه رمضان ماه معرفت است به این معنا که بتوانیم عمق درک خودمان را نسبت به مفاهیم اساسی دینی و از جمله محوری ترین مفاهیم چون بندگی افزایش دهیم و به عمل راستین برسانیم.

وی در بخش دیگری از مباحث خود در مورد کیفیت در غل و زنجیر بودن شیطان در ماه مبارک رمضان و تاثیر آن بر بندگان گفت: آن شیطانی که اساسی ترین و موثرترین شیطان بر انسان است، همان شیطان نفس اماره است. همان قوه درونی که شهوات، خواهش های نفسانی، تمایلات و دلبخواه های فردی را در ما تقویت می کند و موجب می شود که عقلانیت عمیق، خصلت الهی ما در سایه قرار گیرد و تاثیرگذار نباشد.

ذوعلم تصریح کرد: در ماه مبارک رمضان به این دلیل که فرصت بسیار شایسته ای برای خودسازی به وجود می آید لذا موجب می شود که تاثیرگذاری نفس در حرکات اختیاری ما کاهش یابد و بتوانیم با مدیریت جدی تری بر نفس و مراقبت عمیق تر حرک خودمان را تنظیم کنیم. ماه رمضان تمرینی است برای مدیریت نفس و کنترل هواهای نفسانی و ترجیح دادن عقل و منطق بر نفس و خواهش های نفسانی، به این ترتیب آن شیطانی که در غل و زنجیر قرار می گیرد با رفتار و انتخاب خود ما در درون مان زندانی می شود و این خود ما هستیم که او را کنترل می کنیم و هیچ کسی جز انسان نمی تواند نفس را کنترل کند. همه عوامل و زمینه های گناه بیرون از وجود ما، تنها تمهید و مقدمه هستند و این خودمان هستیم که اگر مراقبت نکنیم به سمت گناه کشانده می شویم.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: در ماه رمضان این فرصت فراهم می شود که گناه به شدت کاهش یابد، معمولا اینگونه نیست که انسان در این ماه از گناه دور باشد ولی ظرفیتی در این ماه هست که انسان هایی که عمیقا به فرصت ماه رمضان فکر می کنند به حد عصمت نزدیک شوند و کمتر گناه کنند، این ظرفیت ماه مبارک رمضان است، هر مقدار هر کسی تلاش کند از آن ظرفیت استفاده کند قطعا بهره  بیشتری نصیب اش می شود./۱۳۲۵//۱۰۲/خ