مقابله با عقاید فرهنگی غلط باید به تدریج صورت پذیرد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حضرت آیت الله جعفر سبحانی ظهر امروز در چهارمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر آیات شریفه مرتبط با احکام شرعی در قرآن کریم که تحت عنوان کلی «محاضرات فی فقه القرآن الکریم» هر روز در محل مدرسه علمیه عالی نواب برگزار می شود، به بیان نکات تفسیری آیه شریفه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ  إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا» پرداخت.

این مرجع تقلید اظهار کرد: قرآن مؤمنان را از این که در حال مستی وارد نماز شوند، نهی می کند. حال این سؤال پیش می آید که «مگر مؤمن شراب می خورد؟ و اگر شراب بخورد مگر به نماز می ایستد؟» در پاسخ به این باید به شأن نزول آیه توجه کرد.

حضرت آیت الله سبحانی خاطرنشان کرد: هنگامی که پیامبر(ص) به رسالت مبعوث شدند، شراب خواری یک فرهنگ جا افتاده در میان اعراب، به ویژه مردم مکه و مدینه بود و از همین رو قرآن از روز اول شراب خواری را حرام اعلام نکرد و به تدریج این فرهنگ را از بین برد و در واقع این توصیه قرآن در آن زمان نازل شده است. پیام این رویکرد برای ما این است که اگر می خواهیم با فرهنگ غلطی مبارزه کنیم باید آرام آرام کار خود را پیش ببریم.

وی در ادامه به تشریح برداشت های ناصحیح از این آیه شریفه و بیان پاسخ آن ها پرداخت و گفت: برخی عبارت «حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ» را قید می دانند در حالی که این عبارت در حقیقت بیان علت دستوری است که خداوند به مؤمنان داده است. نقش قیدی برای این عبارت این است که شخص مدتی را مست است و در این مدت نباید نزدیک نماز شود؛ در حالی که شأن قرآن بالاتر از این است که بگوید انسان مست ولو آثار مستی در وجودش باشد، در برابر خدا بایستد. پس «حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ» قید نیست، بلکه علت بیان حکم است.

این مرجع تقلید افزود: فخر رازی که جبری مذهب است، این آیه را یکی از دلایل جایز بودن تکلیف ما لا یطاق می داند و می گوید «خداوند به انسان مست که چیزی نمی فهمد، امر فرموده است.» پاسخ ما به فخر رازی این است که خطاب قرآن به انسان مست در زمان مستی نیست، بلکه قرآن کسی را که مرتکب این کار نشده، مورد خطاب قرار داده است.

حضرت آیت الله سبحانی در تفسیر بخش دوم این آیه شریفه که می فرماید «وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا» اظهار کرد: برخی معنای «عابری سبیل» را «عبور از کنار مسجد» قلمداد کرده اند و در این صورت، واژه «صلاه» در این آیه به معنای مسجد خواهد بود که در این صورت انسجام آیه بر هم می ریزد چون کسی که از مسجد عبور می کند، نماز نمی خواند. پس ناچاریم «صلاه» را به معنای نماز در نظر بگیریم و در این صورت، «عابری سبیل» به معنای «مسافر» است. کسی که در حین مسافرت جنب شود و امکان غسل نداشته باشد، باید تیمم کند./۸۲۰/پ۲۰۲/ب۱