نماز شب از منظر آیت الله جوادی آملی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نافلۀ شب در سیر و سلوک دارای جایگاه برجسته ای است که اساتید بزرگوار اخلاق و بزرگان علما، همواره شاگردان خود را به مداومت بر نماز شب سفارش و ترغیب می‌کرده‌اند.

 سرویس حوزه و رحانیت خبرگزاری رسا، در این راستا نکاتی از حضرت آیت الله جوادی آملی در زمینه اهمیت نماز شب و موانع توفیق نماز شب خواندن را جمع آوری کرده است که تقدیم خوانندگان می کند.

رسول خدا(ص) در خطبه‌ اي پس از سفارشي اكيد به نماز و اثر مداومت آن در پاك شدن از گناهان، فرمود اي مردم هيچ بنده ‌اي نيست جز آنكه ريسماني چند بر اعضاي او گره خورده، پس چون ثلثي از شب گذشت فرشته‌ اي نزد وي مي‌ آيد و مي ‌گويد برخيز خدا را ياد كن كه صبح نزديك شده است؛ اگر حركت كرده برخيزد و خدا را ياد كند يك گره از گره ‌هاي او باز مي ‌شود و اگر به پا خيزد و وضو بگيرد و به نماز بايستد همه گره ‌ها گشوده مي ‌شود تا اينكه با چشمي شاد و روشن وارد صبح شود. معلوم مي ‌شود گره ‌هاي روز را نماز شب باز مي‌ كند.

امام حسن عسكري (ع) مي‌فرمايد: إن الوصول إلي الله سفر لا يُدرك إلا بامتطاء الليل، من لم يحسن أن يمنع لم يحسن أن يعطى، سير الي الله و وصول به خداي سبحان سفري است كه مركوب راهوار آن، شب زنده ‌داري است، براي كسي كه مشتاق لقاي حق است بهترين وسيله، شب زنده ‌داري است.

همين بيان را به شكل ديگري امام صادق(ع) از اميرالمؤمنين (ع) نقل فرموده كه نبّهْ بالتفكر قلْبك، وجافِ عن النوم جَنْبك، واتق الله ربّك با تفكر دلت را بيدار و آگاه كن و شب هنگام براي نماز شب برخيز و از خداي خويش بهراس، تفكر، دل را بيدار مي‌كند چون گاهي خواب بر دل عارض مي‌ شود و انسان چيزي را درك نمي‌ كند.

خداوند رحمت كند مردى را كه از خواب شب برخیزد و نماز شب بخواند و همسرش را نیز بیدار كند و او هم نماز بگذارد و خداوند رحمت كند زنى را كه شب هنگام از خواب بیدار شود و نماز بخواند و همسرش را نیز بیدار كند و او هم نماز به جا آورد.

 وقتی نمازگزار می گوید بحول الله و قوته اقوم و اقعد یعنی معتقد است قیام و قعود و همه امورش در شب و روز به حول و قوه الهی است پس متوکل به همه امور واجب و مستحب و خدمات فردی و اجتماعی خود کوشا است ولی خدا را در همه امور وکیل خود قرار می دهد؛ با توجه به این که همه جنود آسمان و زمین سرباز خدا هستند، انسان متوکل خود را هم سرباز و از جنود الهی می داند.

 بر اساس روایت امیرالمؤمنین علیه السلام که می گوید واعلموا عبادالله ان جوارحکم جنوده و خلواتکم عیونه ای بندگان خدا بدانید که اعضا و جوارح شما سرباز خدا و خلوت های شما در مرئی و منظر اوست، اگر کار خیری انجام دادیم باید شاکر باشیم که خدای متعال با سربازان داخلی، ما را حفظ کرد و اگر بیراهه رفتیم این خطر ما را تهدید می کند که خدا گاهی با جنود داخلی (اعضا و جوارحمان) و گاهی با جنود خارجی (جنود آسمان و زمین) ما را تنبیه می کند.

آیه شریفه وَهُوَ الَّذِی جَعَلَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ خِلْفَةً لِّمَنْ أَرَادَ أَن یَذَّکَّرَ أَوْ أَرَادَ شُکُورًا  این آیه و این که خداوند روز و شب را پشت سر هم قرار داده،‌ از امام صادق علیه السلام تطبیق خوبی نقل شده به این مضمون که آنچه که در روز از دستتان می رود در شب قضا کنید و چیزی را که در شب از دست می دهید در روز قضای آن را به جای آورید مثلا اگر نماز شب را از دست دادید در روز آن را قضا کنید .

الَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِیَامًا و آنانند که در حال سجده یا ایستاده، شب را به روز مى‏ آورند؛ بیتوته به معنی خوابیدن در شب نیست بلکه به معنای شب را به سر کردن و گذران شب است چه در حال خواب و چه در حال بیداری، اما بندگان خدا شب را یا در سجده‌اند یا در حال قیام.

مرحوم ابن بابویه قمی در کتاب شریف توحید از وجود مبارک حضرت امیر نقل می کند شخصی به امام گفت چرا من نمی توانم نماز شب بخوانم؛ خوب گاهی شب های بهار کوتاه است بسیار خوب اما شب های زمستان که خیلی طولانی است و انسان از خواب خسته می شود چرا؟ که امام می گوید قیدتک ذنوبک فی النهار این گناه روز، دست و پای تو را بسته است./1324/ت۳۰۳/ی