تضعیف ارزش های دینی در جامعه از پیامدهای علوم غربی است

حجت الاسلام علی رییسی مدرس حوزه و دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در هرمزگان، با اشاره به تحول علوم انسانی گفت: مسأله علم دارای ارزش انسانی واسلامی فراوانی درفرهنگ اسلامی است و دارای تاریخچه بسیار بلند در بین مسلمین است، در روایات و آیات نیز به اهمیت علم در فرهنگ و تمدن اسلامی تاکید بسیاری شده است، بر همین مبنا؛ از ابتدا مسلمانان وارد مباحث علمی شده و بسیاری از عالمان بزرگ همچون خوارزمی ها، ابن هیثم ها، بوعلی سیناها و فارابی ها در مکتب علمی و فکری اسلام رشد کردند و علم را به پیش بردند.

وی سپس افزود، اما بعد از ورود علوم سکولار و انسانی که برپایه تجربه و حس گرایی بود سبب شد مسلمین که از حیث اقتصادی و تمدنی در مرحله ضعف قرار گرفته بودند در قرن های 19 و 20 تحت تاثیر جریان های سکولار قرار بگیرند، در این دوره معنایی از علم ارائه شد که این معنا غیر از معنایی از علم بود که مسلمین از آن تلقی داشتند.

علم در فرهنگ اسلامی مسیری برای کشف حقیقت است

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: علم در فرهنگ اسلامی، نور و مسیری برای کشف واقع و به دنبال حقیقت بودن بشمار می رفت، علم، انسان را به حقیقت و واقعیت می رساند، هر مسیری که انسان را به این واقعیت و حقیقت برساند، آن مسیر، مسیر علمی تلقی می شد، به طور مثال، اگر انسان از مسیر وحی به حقایقی دست می یافت، یک نوع علم وحیانی تولید می شد، یا اگر بر پایه عقل و یا تجربه نیز به حقایقی می رسید نوعی علم تلقی می شد.

حجت الاسلام رییسی در ادامه گفت:‌ اما در قرن 19 به بعد در غرب، با توجه به نوع مبنایی که برای علم تحت تاثیر فضای حس گرایی درنظر گرفته شد تلقی از علم تغییر یافت و علم را به اموری می گفتند که بر پایه تجربه باشد و علومی معنادار تلقی می شد که از مسیر تجربه به اثبات رسیده باشد و این فرهنگ در قرن 19 و 20 وارد جهان اسلام شد.

وی بیان کرد: جهان اسلام به دلیل ضعف در بنیان های تمدنی، عدم اعتماد به نفس کافی و درحاشیه قرارگرفتن نسبت به فرهنگ غرب، این تلقی را پذیرفت و میراث و گنجینه های عظیم علمی خود را به فراموشی سپرد و به سمت علوم سکولار غربی حرکت کرد.

علوم سکولار غربی مشکلاتی را برای مسلمانان به وجود آورد

مدرس حوزه و دانشگاه افزود: حرکت جهان اسلام در مسیر علوم سکولار غربی، مسلمانان را دچار مشکلاتی کرد، نخستین مشکل این بود که ارزش های علمی که برپایه نگاه سکولار غربی در جامعه اسلامی مطرح می شد، علم به معنای فرآیند حسی و مادی و تجربی، با ارزش های جامعه دینی مسلمانان ناهماهنگ و ناهمخوان بود و به مرور زمان موجب تضعیف ارزش های دینی در جامعه شد و حتی پایه های حاکمیت های دینی و آداب و احکام دینی را به چالش کشید.

حجت الاسلام رییسی همچنین تصریح کرد: وجود آسیب های فردی و روحی و روانی به نسل جوان ازجمله عوارض دیگری بود  که با این نگاه حاکم شد.

وی بیان کرد: وجود چنین علمی سبب شد بسیاری از موازین اخلاقی که در فرهنگ علمی اسلامی و فرهنگ علم برپایه دین مهم تلقی می شد، برپایه این نگاه جدید، نگاه اخلاقی کنار گذاشته شد و محصولات تکنولوژی بدون نگاه به تخریب های محیط زیست و بدون توجه به اشرف بودن انسان سبب آغاز جنگ هایی شد همه این مباحث جامعه دینی را به این نتیجه رساند که باید به فکر تحول در علوم انسانی باشد که از این آسیب ها مبرا است.

پیگیری نظریات متفکران اسلامی زمینه تحول علوم انسانی را فراهم می کند

استاد حوزه ابراز داشت: بسیاری از متفکرین جهان اسلام، مباحثی را با عنوان علوم انسانی اسلامی مطرح کرده اند که در صورتی که این علوم پیگیری شود زمینه های لازم و قابل قبولی برای آینده خواهد بود تا نسل های جدید بر اساس این اندیشه ها و نظریه پردازی ها بتوانند تحولی در علوم انسانی ایجاد کنند.

حجت الاسلام رییسی با اشاره به موانع تحقق تحول علوم انسانی، تبیین ناصحیح مسأله تحول را نخستین مانع نام برد و گفت: بسیاری از کسانی که پیرامون تحول علوم انسانی شنیده اند به ویژه کسانی که از ابتدا حالت دفاعی به خود گرفته اند سعی نکردند معنای دقیقی که از سوی بزرگانی همچون حضرت آیت الله جوادی املی و حضرت آیت الله سبحانی و دیگر بزرگان در این عرصه، نادیده بگیرند و یا معنای غلطی از مباحث از سوی برخی کسانی که از ابتدا همدل نبودند تلقی شد و تبیین های ناصحیح را به عنوان مدعیات قائلین به علوم تحول مطرح کنند و تقریرهای غلط خود را در معرض نقد قرار دادند و طوری وانمود کردند که مدعیات قایلین به تحول علوم هستند.

مخالفت برخی جریانهای سیاسی صورت گرفته در بستر غرب عامل کندی تحول علوم انسانی 

وی، مخالفت برخی جریان های سیاسی که آبشخور فکری شان در بستر غرب و برپایه علوم اجتماعی -رفتاری غرب صورت گرفته بود را به عنوان دومین مانع کندی تحقق تحول علوم انسانی نام برد و تصریح کرد: این عده سعی کردند مباحث مطروحه را در ایران تمسخر و تضعیف کنند و اجازه طرح جدی و دقیق در فضا داده نشد، در دانشگاه هاتبلیغات سنگینی را بر علیه جریان تحول رقم زدند.

استاد حوزه و دانشگاه گفت: مراکز علمی و دینی که باید به طور جدی به تحول علوم انسانی بپردازند هنوز به این باور نرسیده اند که امکان تحقق تحول علوم انسانی فراهم است، و عدم برخورداری از الگوی باورپذیر مهمترین دلیل این ناباوری است.

حجت الاسلام رییسی بیان کرد: طرح مباحث مربوطه نیازمند تلاش و همت مطالعه بسیاری از اساتید حوزه و دانشگاه است که باید مدیریت آن را به دست بگیرند، اما بسیاری از آنها با مباحث علوم انسانی گذشته و رایج خو گرفته اند، چرا که این مباحث برایشان روشن و تلقی  واضحی از آن دارند، به دلیل مشغله های این افراد، گاهی پرداختن به مباحث مزبور برایشان مقدر نیست و یا مشغله ها اجازه فکر کردن جدید به آنها نمی دهد و این حالت سبب شده تا تحرکی در زمینه تحول علوم انسانی نداشته باشند و سعی کنند علوم را که حفظ و تدریس شده مجددا تدریس شود و در این عرصه وارد فضای جدیدی نشوند./۸۵۱/ت301/ب1