اسلامی سازی علوم انسانی به معنای تعطیلی عقل و تجربه نیست

برخی که می گویند با علوم انسانی اسلامی مخالف هستند فکر می کنند علوم انسانی اسلامی یعنی می خواهیم علوم را نقلی کنیم و تجربه و عقل تعطیل شود، این یعنی موضوع را بد فهمیده اند.

حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا با اشاره به اهمیت بومی سازی علوم انسانی، تخصصی بودن علوم را در پیشبرد این هدف امری قطعی دانست و گفت: تسلط کسی که در همه علوم تبحر دارد، نسبت به یک دانش از کسی که تمحض در آن دانش دارد، کمتر است.

وی افزود: ضعف ساختارهای علوم غربی این است که وقتی گرایش تخصصی پیدا می کنند دیگر آن نگرش کلان را به کل دانش ها ندارند و این ضعف است لذا ما معتقدیم هر کسی که در یک رشته تخصص می گیرد فلسفه علوم به معنای عام و تاریخ علم را باید بخواند، چون این جزء و تخصص را در دل آن کل باید ببیند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: ضعف غربی ها در این نکته است اما حل آن به این نیست که بگوییم ما مثل بوعلی سینا و خواجه نصیر همه علوم زمان خودمان را باید بخوانیم که این امر امکان پذیر نیست و آن وقت مسائل را نمی توانیم حل کنیم.

موانع تحقق تحول علوم انسانی

وی در ادامه به بیان موانع تحقق تحول علوم انسانی پرداخت و گفت: برخی از موانع تحول ساختاری است و برای حرکت به سمت اسلامی سازی علوم انسانی باید ساختار آموزشی کشور تغییراتی پیدا کند.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه برخی از موانع تحول را روانشناختی دانست و افزود: برخی افراد تعلق خاصی به فقه سنتی دارند و وقتی از ضرورت تکامل فقه سنتی با حفظ مبانی سنتی اش حرفی می زنیم سریعا موضع می گیرند.

وی با بیان این که تعلق روان شناختی این افراد به این ساختار به اندازه ای است که نمی توانند از آن دست بردارند، اظهار داشت: چند سال پیش گفتیم که ساختار علم کلام باید تغییر کند؛ برخی در برابر این حرف موضع های سختی گرفتند مثل این که ساختار علم کلام قدسی است.

استاد حوزه و دانشگاه با یادآوری این که از خداشناسی تا معاد ساختاری است که خواجه نصیر از ابتدا برای علم کلام مطرح کرده و اکنون با بحث های جدید این ساختار نیازمند تغییر است، گفت: پیش از خواجه نصیر ساختارهای متعددی بوده که تغییر کرده و خواجه نصیر هم آن را تغییر داده است و الآن هم وقت تغییر مدلل این ساختار است.

ضرورت ایجاد تغییر در ساختار علمی حوزه

رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با بیان این که بعضی از آقایان وقتی می خواهند حوزه را نقد کنند بولدزری نقد می کنند که این نوع نقدها را من قبول ندارم، تصریح کرد: حوزه یک وزانت و متودولوژی و ساختار معرفتی قوی دارد اما در ساختار علمی حوزه باید تغییراتی ایجاد کنیم و این همه تعلقات روان شناختی نداشته باشیم.

وی افزود: از برکت انقلاب اسلامی و حرکت امام راحل به ویژه فرمایشات مقام معظم رهبری، عملا در بطن حوزه یک ظرفیتی ایجاد شده که حرف های ما را گوش می دهند و این تکامل در حوزه ایجاد شده است.

نقد علمی مخالفان علوم انسانی اسلامی را با منطق جواب دهیم

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه در ادامه با اشاره به مخالفان اسلامی سازی علوم انسانی، گفت: ممکن است در جامعه یک ویروس بیماری زا پخش شود و عده ای اجازه برطرف شدن آن را ندهند، آیا ما هم باید ساکت باشیم.

وی تأکید کرد: ما باید کار خود را انجام دهیم اما نسبت به منتقدان علوم انسانی اسلامی اگر نقد علمی دارند جواب داریم هرچند نقد برخی غیرعلمی است و اگر مطلبی نیز در حوزه اسلامی سازی علوم انسانی بنویسیم می گویند نه آن را خوانده ایم و نه می فهمیم که چه می گویید اما مخالف هستیم؛ با این افراد نمی توان گفتگو کرد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: برخی که می گویند با علوم انسانی اسلامی مخالف هستیم فکر می کنند علوم انسانی اسلامی یعنی می خواهیم علوم را نقلی کنیم و تجربه و عقل تعطیل شود و این یعنی موضوع را بد فهمیده اند یا اینکه می خواهیم دانشگاه ها را تعطیل کنیم و حوزه ها رونق پیدا کند که ما این بحث را قبول نداریم.

اسلامی سازی علوم انسانی تنها به دروس حوزوی نیست

وی در بخش دیگری از سخنان خود به نقش متقابل حوزه و دانشگاه در تحول علوم انسانی اسلامی اشاره کرد و با بیان این که اسلامی سازی علوم انسانی تنها به دروس حوزوی نیست، اظهار داشت: قطعا بخش مهمی از اسلامی سازی علوم انسانی برگرفته از علوم انسانی تجربی است.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه خاطرنشان کرد: زمانی می گوییم علوم انسانی غرب یعنی نظریه فوکو یا هابرماس را اسلامی کنیم که این امکان پذیر نیست، بحث من تولید علوم انسانی اسلامی است.

وی گفت: اگر کسی می خواهد در این زمینه موفق باشد باید یک علم را اصل قرار دهد و از اطلاعات علم دیگر استفاده کند، مثلا اگر می خواهد در علوم اجتماعی کار کند باید متودولوژی تجربی آن را به خوبی بداند از آن طرف یک مقدار علوم حوزوی را بخواند تا توصیف انسان مطلوب و تغییر را بداند.

رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران افزود: اما اگر می خواهد در توصیف انسان مطلوب یا تغییر انسان محقق به انسان مطلوب متخصص باشد آنجا درس های حوزه اصل است و درس های دانشگاهی تفاوت می کند. اگر بخواهد آن نظام های فقهی را به حقوقی تبدیل کند من معتقدم ابتدا بیاید اجتهاد را در حوزه بخواند و دکترایش را هم در حقوق بگیرد آن وقت آن شخص می تواند چنین کاری را انجام دهد./920/ت۳۰۱/ج