روز قدر كتاب
به گزارش خبرگزاری رسا، بـازدیــد حـضـرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی از سی و یكمین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران مهم‌ترین خبر فرهنگی از آغاز سال جاری تاكنون است. حدود ۵۰ غرفه ناشران بخش عمومی نمایشگاه كتاب، مورد بازدید ایشان قرار گرفت. آنچه در حدود ۱۲۰ دقیقه این بازدید گذشت، حاوی مطالب بسیار متنوع، جالب، خواندنی و شنیدنی و بااهمیتی است كه به دلایل مختلف مجال و امكان روایت تمام جزئیات آن فعلاً مقدور نیست.
تصاویر و روایت‌های برخی حاضران، غرفه‌داران و مسئولان بخش‌های مختلف از این دیدار، هر یك بخشی از روایت كامل را تشكیل می‌دهد اما حتی تركیب و تجمیع همه این متفرقات نمی‌تواند روایت دقیق و جامعی را كه حاوی هدف اصلی این بازدید و نتایج مورد نظر آن باشد، ارائه دهد.
راوی این سطور با ملاحظه نكات فوق صرفاً به چند نكته كلی و البته اساسی از دیدار رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه كتاب اشاره می‌كند؛ به این امید كه آنان كه نقشی در ساماندهی و بهبود امور تولید و نشر كتاب در جمهوری اسلامی ایران بر عهده دارند و نیز ناشران و نویسندگان و مترجمان را مفید واقع شود.
۱- همچون تمامی دیدارهای قبلی از نمایشگاه كتاب و نیز دیدارهای مختلف و متعدد با نویسندگان و مترجمان و اهالی قلم و نشر و فرهنگ، آنچه بیش از هر موضوعی معلوم و مشخص بود آشنایی گسترده و عمیق ایشان با دنیای كتاب بود. از یادآوری خاطرات مطالعه كتاب‌های خاص در دهه‌های گذشته تا بازگویی بخشی از نكات انتقادی مطرح‌شده با مترجمان، همچنین آشنایی با ناشران قدیمی و پیشكسوت. به این‌همه معلومات اضافه كنید بخشی از تذكره و شناخت از سوابق و خاندان برخی نویسندگان و علما كه در ضمن مواجهه با كتابی یا نامی از آن درگذشتگان خطاب به مسئولان غرفه‌ها یا مسئولان و همراهان ارائه شد.
در این بازدید و در بازدیدهای نمایشگاه‌های كتاب قبلی بارها این اتفاق تكرار شد كه برخی از مسئولان و همراهان و حتی ناشران و غرفه‌داران از عهده پاسخ به برخی پرسش‌های مربوط به كتاب یا نویسنده و مترجم و نیز امور هنری و فنی كتاب برنیامدند كه ذكر نمونه‌های آن فرصتی دیگر می‌طلبد.
۲- آنچه در نكته اول ذكر شد عمدتاً مربوط به اطلاعات كتاب‌شناسی است. امروزه در علوم و رشته‌های مختلف، كارشناسانی وجود دارند كه درباره موضوعات مختلف، به‌عنوان مثال «عرصه كتاب» دارای اطلاعات گسترده‌اند اما خود، اغلب آن كتب را نخوانده‌اند. همچنان‌كه بسیاری از ناشران و كتابداران و متصدیان عرصه فرهنگی، حتی اگر از فن كتاب‌شناسی برخوردار باشند لزوماً كتب مورد اشاره در مباحث مختلف را مطالعه نكرده‌اند.
اما درباره حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همه اهالی فرهنگ تصریح و تصدیق می‌كنند كه ایشان یك كتابخوان حرفه‌ای و عمیق و با حافظه فوق‌العاده در به خاطر سپردن موضوع، محتوا و دیگر مسائل مربوط به كتاب می‌باشند. رهبر انقلاب در همین دیدارِ جمعه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۷ در بازدید از برخی غرفه‌ها به مطالعه برخی كتاب‌ها با ذكر سال مطالعه اشاره كردند؛ جالب اینكه عمر این كتاب‌ها و زمان مطالعه این كتاب‌ها توسط ایشان گاه نزدیك به دو برابر سن غرفه‌دارانی بود كه این كتاب‌ها را در نمایشگاه به ایشان ارائه می‌دادند!
افراد متعددی هستند كه اهل مطالعه كتاب در یك یا چند حوزه می‌باشند اما افرادی كه كتاب‌های حوزه‌های بسیار متعدد و متنوع از معارف دینی، فقه، كلام و فلسفه گرفته تا ادبیات كهن و معاصر و ادبیات جهان تا علوم انسانی و تاریخ و شعر و سیاست و حتی كتاب‌هایی كه برای كودكان و نوجوانان تألیف می‌شود و. . . را مورد مطالعه قرار داده و نیز نسبت به آن كتب، دارای نظر علمی و گاه انتقادی با دلایل باشند، بسیار كم است.
اگر محققی فقط دیدگاه‌ها و اظهارنظرهای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در حوزه كتاب را كه تاكنون در مجالس و محافل عمومی مطرح یا منتشر شده - كه حجم آن در این موضوع بسیار بسیار كمتر از نظرات منتشرنشده ایشان است- جمع‌آوری كند، خواهد دید از نظر گستره موضوعی و عمق مطالعه و وجهه نظر انتقادی و تحلیلی نسبت به كتاب‌ها، چه گستره و عمقی در مطالعات ایشان از نظر كمی و كیفی وجود دارد.
۳- نكته مهم دیگر در بررسی و تحلیل بیانات ایشان در دیدار از نمایشگاه‌های كتابِ تمامی سال‌های قبلی و سال جاری آن است كه به اقتضای بازدید و گاه سطح غرفه‌داران، طبیعتاً نظرات معظم‌له به‌صورت مشروح و كامل در بازدیدی كوتاه از هر غرفه با وجود كتاب‌های متعدد بیان نمی‌شود و لذا استناد به یك عبارت كوتاه در این بازدیدها برای اطلاع از نظر جامع ایشان درباره كتاب یا كتاب‌های مورد بازدید كافی نیست اما در همین عبارات كوتاه و مختصر، در بسیاری از موارد اشارات مهم از نظر محتوایی یا فنی یا حاشیه‌ای نسبت به محتوای یك كتاب یا نویسنده یا سطح كیفی كاغذ و چاپ و حتی قطع و قیمت بیان شده است.
چند نمونه از این‌گونه اشارات در بازدید از سی و یكمین نمایشگاه كتاب:
الف) سؤال از مخاطب داشتن كتاب یا كتاب‌هایی خاص
ب) اعلام نظر درباره سنگین بودن كاغذ مصرف‌شده در كتابی خاص كه امكان حمل یا مطالعه آن را دشوار می‌سازد
ج) گران بودن كتب و توصیه به حل مسئله كاغذ
د) درصد ترجمه و تألیف در فعالیت برخی ناشران
ه) اشاره به فعالیت‌های اخیر یك نویسنده و محقق در آثار یك فیلسوف غربی
و) تصحیح توضیح یك ناشر درباره سخنی از یك رئیس‌جمهور غربی
ز) اشاره به ترجمه‌های قدیمی از متون مربوط به ادیان
۴- از دیگر نكات مهم و قابل توجه در بازدید اخیر، پرسش از برخی غرفه‌های مربوط به جریان متعهد نشر بود كه به ایشان توضیح داده شد این غرفه‌ها در راهروهای دورتر از محدوده مورد بازدید، قرار گرفته‌اند. اما این عدم حضور در محدوده بازدید، مانع از تأكید و توصیه رهبر معظم انقلاب اسلامی به لزوم تقویت و حمایت از این جریان مؤمن انقلابی نشر نمی‌شود. همین تأكید در سخنان ایشان در جمع محدود برخی مدیران ارشد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان بازدید به‌صورتی مؤكد تكرار می‌شود.
۵- پس از پایان بازدید غرفه‌ها، همانند سال‌های دیگر، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دقایقی چند در جمع محدود و معدودی متشكل از وزیر و معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و برخی مدیران ارشد نمایشگاه كتاب و مصلای تهران و چند تن از مسئولان ارشد دفتر مقام معظم رهبری به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود درباره نمایشگاه و وضع كتاب و نشر پرداخته و توصیه‌ها و دستورات اكید در برخی موضوعات مرتبط را به مسئولان مربوطه بیان می‌كنند.
از آنجا كه این توصیه‌ها و دستورات مستقیماً برای اجرا به مسئولان مربوط بیان شده، از انتشار آن در این گزارش می‌گذرم و تنها به بیان سرفصل‌های مهم این بیانات بسنده می‌شود. بیانات معظم‌له عمدتاً شامل چهار حوزه بود:
اول: وضع فعلی نشر كتاب كه شامل اشاراتی به برخی نواقص موجود و لزوم ایفای نقش قوی‌تر هدایتی و نظارتی به منظور بهبود نشر كتاب از نظر كمیت و كیفیت و همچنین قابلیت بسیاری از ناشران، نویسندگان و مترجمان جوان‌تر در هماهنگی با اهداف و سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی است.
دوم: لزوم حمایت از جریان مؤمن و انقلابی و متعهد فعّال در عرصه نشر كتاب
سوم: تأكید بر اهمیت نقش كتاب و ماندگاری كتاب به‌رغم گسترش رسانه‌های جدید
چهارم: اهمیت كتاب و كتابخوانی در همه سطوح خصوصاً كودكان و نوجوانان
6- اما آنچه از مجموع این بازدید برای گروه‌ها و اقشار مختلف قابل نتیجه‌گیری است:
۶- ۱- برای عموم مردم: توجه و توصیه به كتاب و كتابخوانی
۶- ۲- برای مؤلفان و مترجمان: توصیه به انتخاب كتاب‌های مفید و هدایت‌كننده برای تألیف و ترجمه
۶- ۳- برای ناشران: دلگرمی از توجه رهبر معظم انقلاب به عرصه كتاب و نیز توصیه به دقت در ارتقای سطح كمّی و كیفی كتب منتشره و همچنین رعایت وضع مخاطب از نظر گرانی كتاب‌ها
۶- ۴- برای جریان متعهد نشر انقلاب اسلامی: دلگرمی و لزوم همت و تلاش بیشتر
۶- ۵- برای رسانه‌ها و فعالان عرصه فرهنگی: تبلیغ و ترویج كتب مفید و هدایت‌كننده
۶- ۶- و برای مسئولان و مدیران فرهنگی:
الف) لزوم تلاش برای حفظ و صیانت از اصول و معارف دینی و انقلابی و اخلاقی در انتشار كتاب
ب) حل مشكلات عرصه نشر از نظر كاغذ، چاپ و كیفیت انتشار
ج) حمایت از جریان مؤمن و انقلابی در عرصه كتاب
و امید كه سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی كتاب در سال ۱۳۹۸ نمایشگر نشانه‌های روشن از تحقق این توصیه‌ها و تأكیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی باشد. ان‌شاءالله./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: روزنامه جوان