راز طول عمر "عالمان شیعه"

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، چندماهی است که در خدمت یکی از استادان برجسته‌ی شیعه‌پژوهی ایران، مقالاتی به زبان انگلیسی از ویلفرد مادلونگ (Wilferd Madelung) (متولد 1۹۳۰ میلادی)، اسلام‌شناس و شیعه‌شناس آلمانی را به زبان مرور و ترجمه می‌کنیم؛ در جلسه‌ی این هفته استادمان در آغاز کلاس فرمود که «مادلونگ» برای شرکت در کنگره‌ی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» به ایران آمده بود و با او جلسه‌ای داشته‌اند. از نکاتی که استادم فرمود این بود که ایشان با اینکه سنشان خیلی زیاد نیست (88 سال) ولی خیلی پیر و شکسته شده‌اند و اصلاً حال حرف زدن نداشته‌اند و از این بابت استاد ما تعجب می‌کرد؛‌ من گفتم که تعجب هم ندارد استاد. الآن سن امید به زندگی در ایران چیزی در حد همین 75 یا 76 سال است دیگر چه انتظاری دارید از ایشان؟ خب سنشان کم نیست؛ استاد فرمود از یک نظر بله؛ ولی وقتی مقایسه می‌کنیم با سن علما و مراجع ما که سن ۹۰ سالگی برایشان سنی عادی است و از نظر جسمی و علمی پرنشاط و در حال اوج گرفتن، تعجب می‌کنیم.

همان جا یاد طول عمر حضرت آیت الله جنتی افتادم و لطیفه‌های فراوانی که در این زمینه برایشان ساخته‌اند و خود ایشان هم با خوش‌مشربی و سعه‌ی صدر گاه آنها را می‌شنوند و می‌خندند.

خندیدن آیت الله جنتی به جوک‌هایش

مرحوم حجت‌الاسلام شجونی در مصاحبه‌ای گفته است: یک‌بار آقای جنتی مرا دید و گفت شجونی من مواضع تو را که می‌خوانم خوشم می‌آید. گفتم آقای جنتی من فرزند انقلابم و از انقلاب دفاع می‌کنم. از شما هم دفاع می‌کنم. گفت «از من؟ مگر درباره من چه می‌گویند که تو از من دفاع می‌کنی؟» گفتم می‌گویند «اولین خواستگار حضرت حوا تو بودی! منتها چون سنت بالا بود او را به تو ندادند و آدم رفت و با حوا ازدواج کرد». آیت‌الله جنتی هم شروع کرد به خندیدن. گفت «دیگر چه می‌گویند؟» گفتم می‌گویند «حضرت آدم به خدا گفت خدایا این پیرمرد کیست که اینجا می‌پلکد؟ خدا گفت این جنتی است قبل از من هم اینجا بود»... (خبر آنلاین، جمعه 29 آبان، 1394)

گفتگویی که آن روز در کلاس شد و در بالا عرض کردم، انگیزه‌ای شد که سن بعضی علما و مراجع بزرگ امروز را (أدام الله بقائهم) جستجو کنم که دیدم ماشاءالله در بین علمای بزرگ نود سال و نود و چند سال واقعاً عادی است. اینجا بود که هم خدا رو شکر کردم که ذخایر ارزشمندمان را برایمان نگه داشته است و هم امید به زندگی خودم بالا رفت!

آمار سن برخی از عالمان و مراجع بزرگ معاصر (دامت برکاتهم)

تاریخ تولد و سن شریف برخی از مراجع و عالمان بزرگ شیعه در زمان ما به قرار زیر است:

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، متولد سال 1297 (100 سال)

آیت الله العظمی وحید خراسانی، متولد سال 1299 (۹۸ سال)

آیت الله العظمی نوری همدانی، متولد سال 1304 (۹۳ سال)

آیت الله العظمی مکارم شیرازی متولد سال 1305 (92 سال)

آیت الله جنتی، متولد سال 1305 (92 سال)

آیت الله العظمی سیدموسی شبیری زنجانی، متولد سال 1306 (91 سال)‌

پای سفره‌ی ناهار

آن روز ظهر پای سفره، این ماجرا را در خانواده تعریف کردم و تعجب از اینکه در روزگار ما که می‌گویند امید به زندگی ۷۰ و چند سال هست، علمای ما خوشبختانه رکوردار هستند؛ پسرم همین‌طور که داشت لقمه‌های کله‌گربه‌ای برمی‌داشت؛ گفت: خب بهشان می‌رسند بابای من. گفتم: اولاً که باید برسند چون سرمایه‌های علمی و معنوی ما هستند؛ ثانیاً این بزرگان خودشان بیشتر به خودشان می‌رسند؛ مثلاً به خاطر دانشی که به روایات اهل‌بیت(ع) دارند، توصیه‌های بهداشتی و تغذیه‌ای آنها را می‌دانند و رعایت می‌کنند. برای مثال در روایتی از حضرت علی(ع) داریم که به فرزندش امام حسن(ع) فرمود: فرزندم! آیا می‌خواهی چهار چیز به تو یاد دهم که با آنها از پزشک بی‌نیاز شوی؟ عرض کرد: بله یا امیرالمؤمنین! حضرت فرمود: بر سر سفره منشین مگر آنکه گرسنه باشی، در حالی‌که هنوز میل به غذا داری دست از غذا خوردن بکش، عمل جویدن غذا را به‌خوبی انجام ده و قبل از خواب، قضای حاجت کن. (خصال شیخ صدوق، ج، ص 229)

بعد اینکه این علما معمولاً برنامه‌ی ورزشی منظم دارند؛ حالا نه ورزش سنگین ولی پیاده‌روی، شنا، کوهنوردی. فست‌فود، نوشابه، پفک و دیگر خوراکی های پرهیزشدنی را نمی‌خورند. داروی شیمیایی هم نمی‌خورند؛ مگر اینکه دیگر مجبور بشوند. شب هم زود می‌خوابند، صبح زود بیدار می‌شوند. روزه هم می‌گیرند هم روزه‌ی ماه رمضان و هم روزه‌های مستحبی را. اینها همه باعث سلامتی‌شان می‌شود.

 از همه مهم‌تر اینکه غم دنیا را نمی‌خورند بس که دیدشان به دنیا الهی است. حضرت علی(ع) فرموده است: پیش‌ازاین برادری [دوستی] داشتم، در راه خدا که کوچک بودن دنیا در نظرش، او را در چشم من بزرگ کرده بود، او بنده‌ی شکمش نبود. چیزی را که به دست نمی‌آورد، آرزو نمی‌کرد و وقتی به دست می‌آورد، در آن زیاده‌روی نمی‌کرد... (نهج‌البلاغه، حکمت 289). وقتی خدا را بزرگ دیدی و دنیا را کوچک اولاً غم و غصه‌های دنیا داغونت نمی‌کند، ثانیاً ارتباط با خدا همیشه به تو آرامش می‌دهد.

یک تیر با چندنشان

بعدازآن گفتگوی سر سفره خودم جستجویی در اینترنت کردم و چیزهای جالبی پیدا شد؛ مثلاً نماز شب. با خودم گفتم واقعاً چقدر این عالمان ما زرنگ هستند؛ یک تیر با چندنشان؛ مثلاً برخی از خاصیت‌های جسمی و روانی شاداب‌کننده‌ی نماز شب را ببینید:

رسول خدا (ص) فرموده است: نماز شب بخوانید؛ زیرا...  بیماری را از بدن می‌زداید. (مستدرک الوسائل: ج ۶، ۳۳۱)

امام رضا (ع) فرموده است: نماز شب بخوانید؛ چون... عمر او را طولانی کرده، به زندگی او گشایش خواهد داد. (بحار الأنوار، ج ۸۷، ص 161)

امام صادق (ع) فرموده است: نماز شب... روزی را زیاد و قرض را ادا می‌نماید و غم و اندوه را از بین می‌برد... (ثواب الأعمال، ص 42)

بعد کنجکاو شدم ببینم خود این بزرگواران یا نزدیکانشان درباره‌ی راز طول عمرشان چه گفته‌اند.

آیت الله جنتی از زبان پسرش

 علی جنتی پسر آیت الله جنتی (متولد 1305) دراین‌باره در مصاحبه‌ای چنین گفته است:

«دلیل طول عمر پدر شاید این باشد که ایشان خیلی حفظ‌الصحه را رعایت می‌کنند. از جمله در غذاخوردن و در استفاده از دارو ملاحظه دارند. ایشان کمتر از داروهای شیمیایی استفاده می‌کنند.

_ اصلاً؟

خیلی کم. یک بار که عمل جراحی انجام دادند، در دوره نقاهت مدت کوتاهی دارو مصرف می‌کردند. به‌هرحال علی‌رغم کبر سن، ایشان معمولاً صبح و عصر پیاده‌روی می‌کنند. هفته‌ای یک بار، اگر شنا هم نکنند در استخر راه می‌روند... نکته دیگر سحرخیزی ایشان است. در طول ۶۰ سال گذشته هر شب یکی دو ساعت قبل از اذان صبح برای نماز شب برمی‌خیزند و تا طلوع آفتاب بیدار هستند. این هم در سلامتی و طول عمر ایشان بی‌تأثیر نیست.» (باشگاه خبرنگاران جوان، ۲۶ شهریور ۹۶)

سبک زندگی جالب آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی

حضرت آیت‌الله‌ مکارم شیرازی (أدام الله بقائه) که متولد ۱۳۰۵ است درباره‌ی سبک زندگی و تغذیه‌اش در مصاحبه‌ای چنین فرموده است:

«از همان اوایل زندگی به کتاب‌هایی که تغذیه سالم و فعالیت‌های ورزشی و جسمانی را شرح می‌داد علاقه داشتم در مجموعه غذای خودم را کم کردم و احساس کردم بسیار راحت شدم... بسیاری از کسالت‌ها و ناراحتی‌ها از همین غذای اضافی است که جذب بدن انسان نمی‌شود من با کتاب‌های «گیاه‌خواران» و «خام گیاه‌خواران» آشنایی پیدا کردم و از بعضی از آنها که برای حل مشکلاتی به من مراجعه کردند سؤالات زیادی کردم و از مجموع آنها این‌چنین فهمیدم که باید قسمت مهمی از تغذیه‌ام را غذای خام گیاهی و میوه و سبزیجات قرار بدهم و زیاد به سراغ غذاهای حیوانی و چرب نروم و همین به من آرامش می‌داد. به‌اندازه‌ای غذا می‌خورم که اگر دفعتاً میهمانی از راه برسد و سفره‌ای دوباره پهن شود و مصلحت با این باشد که با او هم‌غذا شوم هیچ مشکلی ندارم و ظرفیت تناول غذای دوباره را دارم!

من به مسئله حرکت جسمانی و پیاده‌روی سخت پایبندم صبح‌ها حتماً باید حرکات مخصوص بدنی نرمش انجام بدهم؛ درباره‌ی فواید پیاده‌روی مطالب بسیاری دیده‌ام و لذا مقید هستم که همه‌روزه به یک جای خلوت و بی‌سروصدا بروم و پیاده‌روی کنم و این کار جزو زندگی من شده است که اگر انجام ندهم بیمار می‌شوم. این کار کمک زیادی به من می‌کند به‌طوری‌که در حال حاضر که بیش از 80 سال دارم (آینده با خداست) ناراحتی جسمانی خاصی در خودم احساس نمی‌کنم گاهی فکر می‌کنم مثل سن 40 سالگی کارهایم را ادامه و برنامه‌هایم را در زمینه مطالعه و نوشتن و امثال این‌ها ادامه می‌دهم.» (پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، ۱۵ دی ۱۳۹۲).

خلاصه اینکه تغذیه و ورزش و ارتباط باکیفیت با خدا راز طول عمر عالمان بزرگ ماست که ما هم می‌توانیم مثل آنها دوران پیری بانشاط و شکوفایی داشته باشیم. بیا امتحان کنیم./۸۴۱/ی۷۰۲/س

حجت الاسلام محمدرضا آتشین صدف، نویسنده و پژوهشگر