جنگ اقتصادی آمریکا، ابتکار عمل را از اروپا می گیرد؟

به گزارش خبرگزاری رسا، از 18 اردیبهشت که ترامپ از برجام خارج شد، اروپایی ها ابتدا با جنجال سازی به دنبال این بودند تا فضای احساسی را پیرامون برجام به وجود آورند. در این فضای احساسی اروپایی ها اینچنین مطرح می کردند که «آمریکا در خروج از برجام به تصورات خود نخواهد رسید»، «اروپا مانع از فروپاشی برجام خواهد شد»، «اروپا قادر است نظام تحریم های آمریکا علیه ایران را از بین ببرد»، «تا زمانی که ایران به تعهدات خود وفق برجام پایبند باشد، اروپا نیز مسائل مورد نیاز ایران را تامین می کند و نیازهای اقتصادی و مالی ایران را برآورده می کند» و ... .

حالا که از آن زمان کم کم فاصله می گیریم، ادبیات اروپایی ها بیشتر رنگ واقعیت به خود می گیرد به گونه ای که آن ها از مقدورات و محذورات خود برای مواجهه با شرایطی که آمریکایی ها برایشان به وجود آورده اند ، سخن می گویند. بعد از گذشت 50 روز از زمان خروج ترامپ از برجام حالا اروپایی ها با وارنه سازی سخنان اولیه خود مبنی بر تلاش برای حفظ برجام (تا جایی که ایران به تعهدات خود پایبند بماند)، دیگر نمی توانند ضامن سخنان و وعده های خود باشند.

تا چه حد اروپا مقصر است؟

در این جا سه مسئله قابل بررسی است، از یک طرف اینکه در به وجود آوردن این فضای احساسی تا چه حد اروپایی ها مقصرند و دوم اینکه آیا آمریکایی ها در حال باج گرفتن از اروپایی ها هستند یا خیر، سومین موضوع این است که اروپایی ها از داشتن سیاست مشخص اقتصادی در فضای فشارهای اقتصادی آمریکا بی بهره اند.

1. آیا اروپایی ها در به وجود آوردن شرایط فعلی مقصرند؟

شرایط فعلی نظام اقتصاد سیاسی بین المللی به گونه ای رقم خورده که بین اروپا و آمریکا جنگ اقتصادی در جریان است، همانطور که بین آمریکا و چین درگیری و جنگ اقتصادی سر گرفته است. این موضوع در روابط بین آمریکا – ژاپن و آمریکا – کانادا نیز وجود دارد. ماجرا از افزایش تعرفه های اقتصادی که ترامپ برای اروپایی ها و شرکای سابق آمریکا وضع کرده است، شروع شد.

خبرگزاری رویترز، در این خصوص نوشته: «در صورتی که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا بخواهد همچنان تهدیدهای خود را درباره اعمال تعرفه وارداتی از خودروهای ساخت اروپا ادامه دهد اروپا پاسخ متقابل خواهد داد.» این موضوع سبب انتقادات مقامات اروپایی شده است. برای مثال برونولمایر وزیر اقتصاد فرانسه اخیرا گفته است «بر اساس این گزارش ترامپ  طی روزهای گذشته به آتش جنگ تجاری با دیگر کشورها همچنان می‌دمد و روز جمعه تهدید کرده است که به تمام خودروهای وارداتی ساخت و مونتاژ اتحادیه اروپا تعرفه 20 درصدی خواهد بست.» این تهدید بلافاصله پس از آن صورت می‌گیرد که ‌آمریکا روی واردات فولاد و آلومینیوم نیز تعرفه بسته است. به طوری که هم‌پیمانان ناتویی واشنگتن این اقدام را ناعادلانه عنوان کردند.

اروپا تلاش می کند با تهدیدات بازدارنده مانع از اعمال سیاست های آمریکا و اقدام به اتخاذ مواضع سرسختانه علیه واشنگن شود، و همانطور که لمایر به رسانه‌ها گفته است «در صورتی که آمریکا بخواهد با تعرفه 20 درصدی روی خودروهای وارداتی ضربه دیگر بر ما بزند ما ناگزیر از پاسخ خواهیم بود، ما دنبال تشدید جنگ تجاری نیستیم اما ما مورد حمله قرار می‌گیریم و مجبور به دفاع هستیم.» اما با این حال کارشناسان بر روی عملیاتی شدن این موضوع تردید های بسیاری را مطرح کرده اند.

اروپایی ها فهمیده اند که فضای فعلی که آمریکا علیه آن ها به وجود آورده، چه آن ها بخواهند و چه آن ها نخواهند یک جنگ اقتصادی تمام عیار است و از آن گریز و گزیری نیز وجود ندارد. لمایر وزیر اقتصاد فرانسه در واکنش به این خبر اعلام کرد: ما به دنبال جنگ تجاری نیستیم اما چاره‌ای نداریم که از خودمان دفاع کنیم ... هر چیزی که باعث ایجاد شغل در اروپا شود باید در مسیر درست هدایت شود.

بنابراین یکی از مهمترین مسائل در خصوص روابط اروپا – آمریکا این است که اساسا اروپایی ها از وضع سیاست های مبتکرانه در برخی از مسائل ناتوان هستند. اروپایی ها خود در شرایط فعلی تحت تضییقات اقتصادی شدید آمریکایی ها قرار گرفته اند و به طریق اولی دادن وعده هایی که خارج از توانشان باشد، در خصوص ایران، امری بی پشتوانه خواهد بود. خصوصا اگر این موضوع را با توجه به درخواست اخیر اروپایی ها از آمریکا در برابر ایران قرار دهیم.

2. آیا آمریکا در حال باج گرفتن از اروپا است؟

چندی پیش سه وزیر خارجه کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان در نامه مشترکی به آمریکا از وزارت خزانه داری این کشور درخواست کرده بودند تا مجوز های لازم برای تجارت و تبادلات با ایران را صادر کرده و ممنوعیتی برای شرکت های این کشورها ایجاد نکند. به عبارت بهتر در تلاش برای عملیاتی کردن طرح مسدود ساز اتحادیه اروپا اینبار درخواست داشتند تا آمریکایی ها برای شرکت های اروپایی در ایران معافیت های آمریکا را دریافت کنند.

خود نفس تقاضای دولت های اروپایی از آمریکا برای دریافت مجوز صدور معافیت برای شرکت هایشان برای تعامل با ایران، مسئله ای بحث برانگیز بوده است، حال این را در کنار این بگذارید که آمریکایی ها حتی به همین درخواست نیز پاسخی نداده اند.

در حالی که به پایان زمان تعیین شده ایران یعنی پایان ژوئن نزدیک می شویم، حالا تکاپوی اروپایی ها بیشتر شده، از یک طرف اروپایی ها از نگه داشتن توافق هسته ای ناتوانند و از طرف دیگر اروپایی ها مستمرا در حال کشاکش با آمریکاها هستند. این کشاکش البته صرفا به خاطر ایران صورت نگرفته و ماهیت مشکلات اروپا – آمریکا دامنه ای بسیار وسیع از مسائل اقتصادی را در بر می گیرد که اخیر خود را در قامت جنگ اقتصادی نشان داده است.

ایران یکی از گزینه های جنگ اقتصادی آمریکا علیه اروپا است. به عبارت دیگر یکی از مهمترین گزینه های جنگ اقتصادی که آمریکایی ها تلاش می کنند با استفاده از آن اروپا را تحدید و تهدید کنند، ایران است. آمریکایی ها تلاش می کنند تا با طرح لزوم خروج شرکت های اروپایی از بازار ایران، به واقع یک پیام را به اروپا برسانند و آن این است که جایی که آمریکا در آن جا حضور اقتصادی ندارد، نمی گذارد اروپا از آن جا منتفع شود. عدم پاسخ اخیر آمریکا به درخواست وزرای خارجه سه کشور اروپایی در عمل به همین معنی بوده است. به گزارش رویترز؛ تعرفه تنها مسأله جنگ تجاری بین آمریکا و اتحادیه اروپا نیست. کشورهای اتحادیه اروپا همواره درباره تحریم‌ شرکت‌هایشان از سوی آمریکا در ارتباط با فعالیت‌هایشان با ایران خسته شده‌اند. وزیر اقتصاد فرانسه همچنین گفته است «تاکنون هیچ علایم مثبتی از واشنگتن درباره درخواست‌های مشترک فرانسه، آلمان و انگلیس درباره معافیت‌های تحریمی شرکت‌هایشان دریافت نکرده‌اند. در  حال حاضر درخواست‌های ما در این زمینه بی‌پاسخ مانده است.»

3. جنگ اقتصادی آمریکا و فقدان سیاست اقتصادی اروپا

یکی از پیامد های اصلی جنگ اقتصادی تمام عیار آمریکا با تمام جهان این است که کشورهای اروپایی، چین، ژاپن و کانادا، از ابتکار عمل در برابر آمریکایی ها ناتوان شده اند. اروپایی ها خود را درگیر محیطی می بینند که در تمام وجوه خود وابسته به تصمیمات اقتصادی آمریکا شده است. شبکه اقتصادی که آمریکایی ها رهبری می کنند در تمام کشورهای اروپایی گسترانده شده است و به نظر هم نمی رسد که اروپایی ها بتوانند برای آن بازدارنده ای طراحی و عملیاتی کنند.

در خصوص ایران مسئله کمی پیچیده تر هم شده است. آمریکایی ها حتی بعد از برجام هم وارد فضای بازار و سرمایه گذاری در ایران نشدند، به همین دلیل رفتن از اقتصاد ایران برای آن ها چندان هم هزینه زا نیست. و به واسطه همین آسیب پذیری کمتر می خواهند به دنبال آسیب پذیر کردن اقتصاد اروپا باشند. آمریکا به واقع منافعی در بازار ایران ندارد و می خواهد این بازار را تبدیل به محیط جنگ اقتصادی جدیدی علیه اروپا کند. آمریکا به خوبی از وضعیت اقتصادی اروپا و ورشستگی یا در آستانه ورشستگی قرار گرفتن شرکت های اروپایی با خبر است به همین دلیل تلاش می کند فشارها و تحدید ها و تهدید ها را علیه این حوزه اقتصادی جغرافیایی کند. آمریکایی ها با فشار بر ایران هم منازعات استراتژیک خود با ایران را روحی دوباره بخشیدند و هم منازعه استراتژیکی با ایران را طراحی کرده اند. در مقابل با فشار بر ایران، نبض اقتصادی اروپا را نیز متاثر ساخته و جنگ اقتصادی خود علیه ایران را رسمیت بخشیده است./۹۶۹/د۱۰۲/ب۱

منبع: فارس