شباهت ماجرایی از حضرت نوح با امام رضا
به گزارش خبرگزاری رسا، «خورشید مشرق» عنوان نرم‌افزاری است که به همت مؤسسه مطالعاتی و فرهنگی نرم‌افزاری مطلع فجر صادق تولید شده است و سال گذشته برگزیده جشنواره بین‌المللی رسانه‌های دیجیتال رضوی شد. اینک به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت با سعادت امام رضا (ع) گفتگویی را با «مصطفی بابازاده»، محقق علوم قرآن و حدیث و مدیرعامل این مؤسسه فرهنگی ترتیب دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
* لطفاً درباره نرم‌افزار «خورشید مشرق» که در جشنواره بین‌المللی رسانه‌های دیجتال رضوی به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد، توضیح دهید.
نرم‌افزار خورشید مشرق که محصول مشترک موسسه مطالعاتی و فرهنگی مطلع فجر صادق و شرکت پردازش گسترش فجر است، در واقع یک دایرةالمعارف معرفتی در حوزه رضوی است که با فضاسازی حسی و بسیار زیبا در اختیار کاربران و علاقه‌مندان خورشید امامت و ولایت قرار داده شده است. به عبارت دیگر، این نرم‌افزار همانطور که از نامش پیداست، نرم‌افزاری جامع با محوریت تصویرسازی بصری با گرافیک و محتوای غنی در مورد امام رضا (ع) است. عناوین اصلی این نرم‌افزار عبارت‌اند از: 1. عرش. 2. کعبه. 3. مدینه. 4. نجف. 5. بقیع. 6. کربلا. 7. کاظمین. 8. مشهد. 10. سامرا. 11. دوران غیبت (جاده دنیا). 12. مهدویت. اساس کار ما در تولید این نرم‌افزار، تولید محتوا بوده است و در این مسیر حساسیت خاصی نیز به خرج داده‌ایم.
* هدف و دغدغه شما از تولید این نرم‌افزار چه بوده است؟
نرم‌افزار خورشید مشرق با هدف پاسخگویی به دو سوال اساسی درباره امام رضا (ع) تولید شده است که آن دو سوال عبارت‌اند از: 1ـ آیا رمز سفر امام رضا (ع) به خراسان در حدیث سلسلةالذهب است؟ 2ـ آیا امام رضا (ع) در قالب حدیثی کوتاه اسرار و وقایع آینده را بیان فرمودند؟ این دو سوال را به صورت برجسته می‌توان روی طرح بسته این نرم‌افزار که به صورت اختصاصی طراحی شده است مشاهده کرد. در نرم‌افزار خورشید مشرق پایۀ کار ما حسی بوده است، اما در کنار این مولفه، رویکرد معرفتی نیز داشته‌ایم.
* در راستا این دو پرسش، به چه پاسخ‌هایی دست یافته‌اید؟
برای بررسی سفر امام رضا(ع) به ایران و رسیدن به پاسخ مناسب، بهتر است علت هجرت ایشان را از درون کلام خودشان جویا شویم و به جای اینکه بخواهیم صرفاً یک تحلیل تاریخی ارائه کنیم؛ به این بنگریم که امام رضا(ع) حول این ماجرا چه موضوعاتی را مطرح فرموده‌اند. امام‌رضا(ع)، مانند دیگر اهل‌بیت(ع) بسیار با فراست و زیرک بودند و در شرایط مختلف، بهترین رفتار را از خود بروز می‌دادند. اهمیت این موضوع، آنجایی مشخص می‌شود که بدانیم؛ شرایط و فضای حاکم بر جامعه دوران عموم اهل‌بیت(ع)، یک جو نظامی و بسته بوده؛ البته در زمان امام رضا(ع)، شرایط حاکم، به‌طور مستقیم نظامی نبود؛ اما تهدید و اجبار از سوی حاکمان وقت، از همان ابتدا، زندگی عادی ایشان را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار می‌داد و ایشان نیز به این دلیل که حجت الهی هستند؛ با زیرکی و فراست الهی، حرف خود را زده و فعل مورد نظر خدا را انجام می‌دادند.
پس اگر ما سیر حرکت امام رضا(ع) را دنبال کنیم؛ به‌طور بدیهی پی خواهیم برد که ایشان بالأخره باید در جایی از مسیر، نیت اصلی خود را بیان کرده باشند که به چه علتی دارند به سوی خراسان می‌آیند؛ و برای درک بهتر این مطلب؛ بهتر است خود را در زمان حضرت فرض کرده و با این حسّ، سراغ پاسخ سؤال خود برویم. در این صورت خواهیم دید که این آقا، حجت الهی و بسیار عاقل هستند که به خواست خداوند دارند از مدینه به‌سوی ایران هجرت می‌کنند؛ و ما نیز می‌خواهیم با علم به اینکه ایشان در جایی از مسیر، نیت حرکتشان را بیان می‌فرمایند به همراه ایشان حرکت کنیم. پس با اعتمادی که به ایشان داریم ببینیم که خودشان چه می‌فرمایند و با چه مقصودی به‌سوی خراسان می‌روند.
در خلال مسیر کجا بیشتر از امام (ع) استقبال شده است؟ اگر این استقبال در نیشابور بوده؛ پس ایشان در منزلگاه نیشابور، در برابر خیل محبان و شیعیان، باید نیّت اصلی خود را مطرح کرده باشند؛ زیرا آنجایی که جمعیت بیشتری حضور یافته است؛ جایگاه این را دارد که امام رضا (ع) نیّت خود را مطرح کنند. امام هشتم (ع) سفری از مدینه تا سرزمین طوس در پیش دارند و به طور طبیعی، آنجایی که جمعیت بیشتری گرد ایشان جمع می‌شود، باید نیّتشان را مطرح کنند و اگر در یک چنین موقعیتی راز حرکت خود را برای محبان و شیعیانشان بیان نکنند؛ پس دیگر کجا حکمت و سرّ این سفر باید آشکار شده باشد.
با توجه به نقل‌های مختلف، تعداد کاتبان و گزارشگران جریان باشکوه ورود امام رضا (ع) به نیشابور، حدود 10 هزار نفر، 20 هزار نفر یا 30 هزار نفر بیان شده و نیز گزارش کرده‌اند که روایت 20 هزار نفر، مشهور است؛ قاعدتاً حضرت رضا (ع) باید آنجا مقصود خود را فرموده باشند؛ هرچند که تنها یک عاقل، متوجه هدف سفر ایشان به طوس شده باشد. جالب است؛ نیشابور از مهم‌ترین شهرهای خراسان آن زمان بوده است و امام (ع) قبل از اینکه وارد خراسان شده و در آنجا مستقر شوند؛ این موضوع را مطرح می‌فرمایند. ایشان نرفتند این حرف را در قم بیان کنند؛ در شهرهای بین راه نیز آن را مطرح نکردند یا اگر هم بیان کردند در میان جمعی کوچک و به طور اجمال بوده است؛ اما در نیشابور باید حرفشان را عیان بفرمایند. وقتی ماجرا به این صورت دنبال می‌شود، به حدیث سلسلة الذهب رهنمون می‌شویم که فقط 20 هزار نفر قلم به دست آماده بودند که مطلب ایشان را بنویسند؛ حال باید درنگ کرد که حقیقت مفهوم حدیث چیست و مقصود امام (ع) از بیان آن در چنین موضع حساسی چه بوده است؟
اگر چه ممکن است بسیاری از مردم نیشابور آن زمان، ایشان را به عنوان امام نشناسند؛ اما حداقل حضرت را به عنوان فرزند رسول خدا (ص) قبول داشته و می‌شناختند و به شدت برای ایشان احترام و قداست قائل بودند. همین مردم، هنگام خروج امام رضا (ع) از نیشابور به استقبال ایشان رفته و طلب بیان حدیثی از حضرت می‌کنند و همگان منتظر شنیدن آن از سوی امام (ع) می‌شوند و آماده‌اند تا کلامی را که ایشان می‌فرمایند همچون وحی الهی کتابت و حفظ کنند؛ لذا آنجا جایگاه این را داشت که امام رضا (ع) مطلب بسیار عظیمی را مطرح بفرمایند.
آنگاه که جوّ حاضران در صحنه، کاملاً آماده می‌شود؛ امام رضا (ع) رو به مردم، ابتدا یک حدیث قدسی را مطرح کرده و می‌فرمایند: «قالَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی» خداوند عزّ و جلّ فرمود: «لا إله إلّا اللَّه» حصار محکم من است و هرکس در حصار محکم من وارد شود؛ از عذابم در امان خواهد بود. کلید این ماجرا کجاست؟ برای فهم این موضوع، باید از انتها به ابتدا آمد و مقدم بر بیان کلید، با مفهوم عذاب در این حدیث آشنا شد؛ سپس مفهوم «حصن» را مورد تحلیل و بررسی قرار داده و بعد از آن، مفهوم کلمه «لا إله إلّا اللَّه» را تبیین کرد تا به کلید موجود در متن حدیث دست بیابیم. چرا امام رضا (ع) در بین این همه جمعیت مشتاق، صحبت از عذاب می‌کنند؟ چه عذابی قرار است واقع بشود که ایشان از آن سخن می‌گویند؟
شباهت ماجرایی از نوح (ع) با امام رضا (ع)
در ماجرای نوح (ع)، وقتی قرار است عذابی نازل شود؛ ایشان از جانب خدا می‌فرماید: مردم! خداوند می‌خواهد عذاب نازل کند؛ پس چنین و چنان رفتار کنید تا از آن عذاب در امان بمانید. در ماجرای امام رضا (ع) نیز اینکه ایشان می‌فرمایند: چنین و چنان رفتار کنید؛ در همان معنای «حصن» نهفته است و اثبات این موضوع به دلیل وقوع عذابی است که ایشان از آن انذار می‌دهند؛ یعنی قرار است یک ماجرای عذاب‌گونه‌ای در آینده واقع بشود و امام رئوف (ع) برای امنیت از آن، راه حل معرفی می‌کنند.
این چه عذابی است که نیاز به «حِصن» دارد؟ این دو، یعنی آن «عذاب» و این «حصن»، باید با هم همسنگ و هم‌تراز باشند. امام رضا (ع) حصنی را مدّنظر دارند که این قابلیت را داشته باشد که مردم را شدیداً در برابر عذاب الهی حفظ کرده و در امنیت کامل قرار دهد. حصن، یعنی دیوار، دژ محکم و قلعه، در حدیث سلسلة الذهب، چه عذابی مدّنظر است که نیاز به دژی محکم دارد؟ آیا چنین عذابی که نیاز به حصن داشته باشد؛ در گذشته سابقه داشته است؟ آیا در گذشته واقعه مشابهی بوده که خداوند عذابی نازل کند که برای رهایی و در امان ماندن از آن، نیاز به حصن باشد؟ این عذاب یک عذاب معمولی نیست؛ این وعده حداقل از زمان پیامبر اکرم (ص) مطرح بوده است؛ چراکه اولین راوی این حدیث قدسی در بین انسان‌ها، شخص رسول‌الله (ص) هستند؛ امام رضا (ع)، از قول ایشان حدیث را نقل می‌کنند؛ گویا ماجرا خیلی عظیم است که پس از گذشت 200 سال، ایشان دارند سرّ ماجرا را در نیشابور آشکار می‌کنند.
کمی مشابه این ماجرا را خداوند در قرآن به جناب نوح (ع) می‌فرماید: که ای نوح! من می‌خواهم این قوم را عذاب کنم؛ شما به عنوان رسول برو و به این مردم انذار بده. زمانی که طوفان نوح (ع) می‌خواهد واقع شود و کل زمین را فرا بگیرد؛ خداوند یکی از اولوالعزم من الرسل را می‌فرستد تا به مردم انذار دهد و از جانب خداوند به آنها بگوید: من وعده داده‌ام و می‌خواهم عذابی فراگیر نازل کنم. ایشان مأمور ابلاغ عذاب الهی است تا شاید کسانی از میان آن قوم به خودشان بیایند و به مسیر هدایت باز گردند. در این ماجرا، ابتدا حضرت نوح (ع) به میان قوم خود می‌رود و در مرحله بعد، آنها را از عذاب الهی انذار می‌دهد؛ سپس یک قلعه و حصن روان می‌کند؛ یعنی همان کشتی که به فرمان خدا ساخته شد. ایشان در زمان وقوع حادثه و عذاب، تعدادی از مردم را که از حق تبعیت کرده‌اند در این حصن جمع می‌کند و هرکس که در آن وارد می‌شود از عذاب در امان می‌ماند.
ماجرای نوح (ع) با ماجرای امام رضا (ع) که در حدیث سلسلة الذهب بیان می‌کنند؛ شباهت زیادی دارد با این تفاوت که شأن ایشان، بالاتر از شأن نوح (ع) است؛ لذا آن عذابی که امام رضا (ع) شرط نجات آن هستند؛ بسیار عظیم‌تر و شدیدتر از طوفان نوح (ع) است؛ چراکه اگر آن عذاب مهم‌تر بود؛ خداوند امام رضا (ع) را آنجا و جناب نوح (ع) را اینجا می‌فرستاد. در آن ماجرا نوح (ع) پیغام‌آورنده و انذاردهنده بود و در اینجا امام رضا (ع) نیز پیغام‌آورنده و انذاردهنده هستند.
در آن عذاب، نوح (ع) سازنده حصن بود و در اینجا نیز امام رضا (ع) سازنده حصن هستند؛ چراکه پس از بیان متن حدیث قدسی می‌فرمایند: «بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» امنیت از آن عذاب، شرایطی دارد و یکى از آن شرایط خود من هستم؛ یعنی ایشان برای نجات از آن عذاب، حصن معرفی کرده و وجود خود را بخشی از آن شروط می‌نامند. در طوفان نوح (ع)، خداوند به پیامبرش می‌فرماید؛ برای نجات پیروان حق، کشتی بساز و در دریای خروشان و عذاب سهمگین پیش رو، آنها را سوار بر آن کرده و در حصنی روان و امن به سرمنزل مقصود برساند. خداوند در این باره می‌فرماید: «فَأَنْجَیْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ»؛ پس او و هر که را در آن کشتیِ پر و انباشته شده، با او بود، از عذاب نجات دادیم.
با توجه به این قبیل آیات، ماجرای نوح (ع) آیه و نشانه‌ای از یک واقعه بزرگ‌تر است و طبق حدیث امام رضا (ع)، ماجرای ایشان و آن عذابی که قرار است در آینده واقع شود؛ آنقدر مهیب و عظیم است که دیگر ساختن کشتی و قلعه و... کفایت نمی‌کند؛ بلکه اهل بیت (ع) و به ویژه امام رضا (ع)، خود به طور مستقیم در آن عذاب به عنوان کشتی نجات حضور می‌یابند؛ یعنی ماجرا به قدری بزرگ است که تنها وجود مقدس اهل بیت(ع) می‌تواند کشتی نجات انسان‌ها باشد.
ما بارها در فرازی از صلوات شعبانیه، درباره این موضوع خوانده‌ایم که فرموده‌اند: «الْکَهْفِ الْحَصِین»؛ شما پناهگاه و حصنی محکم هستید، آن هم یک قلعه و حصن روان، «الْفُلْکِ الْجَارِیَةِ فِی اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ یَأْمَنُ مَنْ رَکِبَهَا وَ یَغْرَقُ مَنْ تَرَکَهَا»؛ یک کشتی روان در دریاهای خروشان و موّاج که هرکس سوار آن شود در امنیت خواهد بود و در کمال سلامت به منزلگاه می‌رسد؛ اما کسی که از ورود به آن سرباز بزند (بدون شک) غرق و هلاک خواهد شد. لذا پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «مَثَل اَهلِ بَیتی فیکُم کَسَفینَةِ نُوح مَن رَکِبَها نَجا وَ مَن تَخَلَّفَ عَنها غَرَق»؛ مَثَل اهل بیت من، کشتی نوح است که هر کس بر آن سوار شود؛ نجات خواهد یافت و آنکه از سوار شدن بر آن تخلف کند غرق خواهد شد. بنابراین نباید نسبت به این واقعه بزرگ بی‌تفاوت باشیم.
* دوران غیبت و مهدویت، جزو عناوین اصلی این نرم‌افزار به شمار می‌رود، لطفاً درباره پیوند این دو موضوع با امام رضا (ع) توضیح دهید.
در رابطه با پیوند خراسان با فرهنگ مهدویّت، مطالب متعددی در روایات بیان شده و از آن جمله اینکه از وجود «پرچم‌های سیاه در خراسان» و «حرکت لشکر مهدی (عج)» به عنوان نشانه ظهور یاد شده و درباره آن روایاتی چند از معصومین (ع) نقل شده است. مضمون این قبیل روایات آن است که پیش از ظهور حضرت مهدی (عج)، در منطقه خراسان، کاروانی با پرچم‌های سیاه، به سوی امام مهدی (عج) به حرکت در می‌آیند. پدیدار شدن این نشانه، ظاهراً در آستانه ظهور و یا اندکی پیش از آن خواهد بود؛ به گونه‌ای که حضرت مهدی (عج) آنان را به سوی خویش فرا می‌خواند.
امام باقر (ع) در این باره می‌فرماید: «تَنْزِلُ الرّایاتُ السُّودُ حَتّی تَخْرُجَ مِنْ خُراسان اِلَی الکُوفَةِ فَاِذا ظَهَرَ المَهْدِیُ عَلَیهِ السَّلامُ بَعَثَ اِلَیهِ بِالبَیْعَةِ»؛ (کاروانی با) پرچم‌های سیاه از خراسان بیرون آمده و به جانب کوفه به حرکت در می‌آیند. پس چون مهدی (عج) ظاهر شود، اینان کسی را برای بیعت کردن با حضرت نزد ایشان می‌فرستند.
علاوه بر این روایت، احادیث دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد خروج پرچم‌های سیاه از خراسان، قیامی است که در آینده و در آستانه ظهور مهدی (عج) از محدوده خراسان برپا می‌شود. در روایت دیگری آمده که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: هرگاه دیدید پرچم‌های سیاه از طرف خراسان (یعنی از ایران برای نبرد) خارج شد؛ پس شما نیز به سوی آنها بشتابید، اگرچه به صورت سینه‌خیز بر روی برف خود را به سوی آن بکشانید؛ زیرا خلیفه خدا، مهدی (عج) در میان آنها و یا با آنهاست.
* با توجه به فعالیت‌های هنری شما در تولید نرم‌افزارهای دینی و به کارگیری فضای سه بعدی و زیبا در آنها، چقدر لزوم استفاده از این ابزارها را در انتقال مفاهیم و معارف دینی ضروری می‌دانید؟
به طور کلی از ابزار رسانه باید در حوزه فرهنگ به بهترین وجه در جهت انتقال مفاهیم دینی به مخاطب استفاده کرد. در همین راستا تولید نرم‌افزارهای سه بعدی و به کارگیری فضای سه بعدی و زیبا با تصویرسازی و الگوسازی مناسب، می تواند مفاهیم دینی و قرآنی را به مخاطبین به روشی صحیح منتقل کند و در این صورت است که از حالت انفعال خارج می شویم. به بیان دیگر امروزه ابزار رسانه قدرتمندترین ابزار برای فرهنگ‌سازی در جامعه است و در انتقال مفاهیم به مخاطب، با توجه به اینکه انسان فطرتاً خداجوست، با ذائقه‌سازی صحیح برای مردم و تصویرسازی مفاهیم الهی، پرمحتوا و آموزنده، بهتر می‌توان مفاهیم دینی، روایی و قرآنی را به اذهان مردم منتقل کرد.
* همانطور که مستحضر هستید، تاکنون نرم‌افزارهای مختلفی درباره اهل بیت (ع) به ویژه امام رضا(ع) تولید شده است. به نظر شما وجه تمایز این محصول با سایر نرم‌افزارهای که با موضوع امام رضا (ع) تولید شده، در چیست؟
«قالبی نوین برای عرضه معرف دینی با استفاده از تصویرسازی، احساس فیض حضور در حریم مطهر رضوی با نمایش سه بعدی صحن گوهرشاد، جامعیت و تنوع در عناوین معرفتی رضوی، گردآوری نزدیک به 100 عنوان حدیث مرتبط از اهل بیت (علیهم السلام)، بهره‌گیری از نواها و جلوه‌های شنیداری به منظور ارتقاء حس معنوی و تلطیف فضا، ارائه مفاهیم معنوی با آمیزه‌ای از بصیرت دینی، منطق بلیغ و هنر بومی و فضاسازی هنری، مناظرات امام رضا (ع) در دربار مأمون به صورت نمایشنامه تصویری و گویا به همراه تحلیل‌های معرفتی و تاریخی» از جمله ویژگی‌های این نرم افزار به شمار می‌رود.
همچنین «عرضه پژوهش‌های ناب رضوی از جمله فضائل، معجزات و تبارشناسی و طب الرضا (ع). جاده ولایت: نقشه مسیر، شرح منازل و برخی وقایع تاریخی در مسیر هجرت امام رضا (ع) از مدینه به مرو. نگاهی نو و تحلیلی به برخی معارف رضوی از جمله زیارت و درجات آن، میلاد ابراهیمی و برنامه‌های امام رضا (ع). هنر رضوی: شعر دعبل، خوشنویسی، اشعار و دل نوشته‌ها، امام رضا (ع) در کلام بزرگان به ویژه رهبر معظم انقلاب. داده نمای (اینفوگرافی) شجره‌نامه معصومین (ع) با طراحی زیبا و منحصر به فرد. معرفی حاکمان جور در زمان ائمه معصوم(ع). کتابخانه و نگارخانه تخصصی امام رضا امام رضا (ع)» از بخش‌های محتوایی و گرافیکی این نرم‌افزار محسوب می‌شود.
* منظور از فضای حسّی و معرفتی نرم‌افزار خورشید مشرق چیست؟
فضای کلی این نرم‌افزار ارزشمند؛ بر اساس ترسیم مفهوم حدیث سلسلة الذهب است؛ و یکی از موضوعات بسیار جالب و پرمفهومی که در این حدیث نورانی باید مورد توجه و تأملی دقیق قرار بگیرد این است که حدیث سلسلة الذهب، خود بیانگر یک ساختار و الگوی توحیدی رفتاری برای انسان‌ها بوده و همگان، به ویژه شیعیان و محبان خاندان عترت (ع)، باید نظام و ساختار فکری، اعتقادی و زندگی خود را بر مبنای آن قرار دهند؛ و از جمله شاخه‌های اهتمام نسبت به این ماجرا، تأمل و تعقل در ژرفای محتوای این روایت عمیق می‌باشد؛ مفاهیمی که حاکی از اعتقادات صحیح، اخبار آینده، عذاب‌های سخت و راه نجات از آنها بوده و همه در چند جمله کوتاه و به واسطه یک زنجیره نورانی متصل به پروردگار بیان شده است؛ به این شکل که امام رضا (ع) از امام کاظم (ع) از امام صادق (ع) از امام سجاد (ع) و ایشان از پدران بزرگوار خود از رسول الله (ص) از جبرئیل (ع) و از خداوند متعال نقل می‌فرمایند.
* لطفاً در این باره توضیح بیشتری دهید.
مؤسسه مطالعاتی و فرهنگی مطلع فجر صادق، با توجه به اهمیت و ارزش والای حدیث سلسلة الذهب، سعی بر این داشته است که با الهام گرفتن از آن، فیلم کوتاهی برای آغاز نرم افزار امام رضا (ع) تولید کرده و در اختیار پی‌جویان حق و دلباختگان عترت (ع) قرار دهد؛ به این صورت که کوه نوری شبیه به قندیل در اوج آسمان قرار دارد و یک ستاره از میان ستارگان آسمان، پس از طواف به دور آن نور که مثلی از عرش الهی است به سوی دنیا حرکت می‌کند. این ستاره پس از طی یک مسیر طولانی، بر بام کعبه فرود آمده و در یک فضای بیابانی که خود مفهومی از بیابان دنیا است؛ اهل بیت (ع) را مورد مطالعه و توجه قرار داده و در جستجوی ایشان و به دنبال دریافت هدایت و چنگ زدن به ولایت این بزرگواران، حرم به حرم راه را به پیش می‌برد تا اینکه پس از گذشتن از سامرا وارد یک فضای تیره و تار که مملو از تاریکی‌ها و شیطنت‌هاست می‌شود.
این مکان در واقع مفهومی از حقیقت باطنی دنیا و ترسیم جبهه دنیا است که بشر برای رسیدن به سرزمین ظهور باید از آن و شیطنت‌های درون آن عبور کرده تا به فضای بهشت‌گونه دوران ظهور دست یابد. البته کسانی که در این دنیای پر فتنه، از مسیر ولایت حرکت می‌کنند همواره در امان خواهند بود تا اینکه به سرزمین امن مهدی (عج) برسند؛ و جاده ترسیم‌شده در دنیا، همان جاده ولایت است که فتنه‌ها، پیرامون آن در کمین آدمی هست. این فیلم به عنوان بستر و فضای کلی نرم‌افزار مورد استفاده قرار گرفته و منزل به منزل مطالب مربوطه‌ای را که چیده شده‌اند در یک مرور کوتاه به مخاطب عرضه می‌کند./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: تسنیم