کیفیت سبک زندگی منتظرانه به روایت امام رئوف

به گزارش خبرگزاری رسا، مرور بر روایات و سیره کلامی امام رضا(ع) ما را به گنجینه ای عظیم و راهبردی در موضوع مهدویت و انتظار و مولفه های سبک زندگی منتظرانه می رساند، از این رو، به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت امام رضا(ع) در گفت وگو با حجت الاسلام محمدصابر جعفری، کارشناس مهدوی موضوع «جلوه های انتظار و مهدویت در آموزه های رضوی» را به بحث و بررسی گذاشته ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:

آیا در سیره نظری و عملی امام رضا(ع) بویژه میراث روایی بر جای مانده از ایشان درباره مهدویت و انتظار و وظایف منتظران در عصر غیبت آموزه ای وجود دارد که برای امروز ما راهگشا باشد؟

ما در روایات امام رضا(ع) مسائل مختلفی را درباره «امام عصر(عج)»، «مهدویت» و «انتظار» داریم، یکی از این جلوه ها آن است که حضرت ثامن الحجج(ع) مسئله انتظار و ظهور حضرت مهدی(عج) را به عنوان یک آرمان و هدف مطرح می کنند و شیعه را نیز به همان سمت سوق می دهند، برای این مهم از طریق پاسخ به سوالاتی که از ایشان پرسیده می شود، اقدام می کنند مثل وقتی که شخصی از صاحب امر می پرسد و ایشان پاسخ می دهند: «من صاحب امر هستم اما او که دنیا را پر از عدل و داد می کند، مهدی(عج) است که با او عصای موسی(ع) و انگشتر سلیمان(ع) است و او از نسل چهارم من خواهد بود».

یعنی گاهی در پاسخ به سوالات حضرت(ع) این آرمان را مطرح می کنند و مهدویت را پیش می کِشند که نمونه در این باره متعدد است و گاهی نیز خود در مواضع مختلف طرح موضوع کرده اند؛ برای مثال وقتی دعبل خزاعی قصیده ای برای ایشان خواند و از ائمه(ع) نام می برد و به قیام امام مهدی(عج) و جدا کردن حق و باطل توسط ایشان اشاره کرد و اینکه برای عده ای نعمت آورده و آنها را که مقابل حق می ایستند دچار نقمت می کنند در روایت است که امام رضا(ع) بشدت و بلند گریستند و فرمودند: «این بیت برای تو نبود، باقی اشعار را تو گفتی ولی این دو بیت را روح القدس به زبان تو انداخت» سپس ادامه دادند: «آیا می دانی کی قیام می کند؟» و بعد نام ائمه علیهم السلامِ بعد از خود را برده و آن حضرات(ع) را معرفی می کنند  تا می رسند به حجت قائم(عج).

مهم آنکه امام رضا(ع) با گریستن خود در موضوع مهدویت و نام برده شدن از حضرت حجت(عج)، منتظران را به انتظار همراه با اشتیاق توصیه می کنند.

تعبیر امام رضا(ع) از انتظار به ویژه انتظار زمینه ساز و پویا چیست؟

در مواردی امام رضا(ع) از «انتظار» به عنوان فرهنگ تعبیر می کنند و انتظار فرج را گشایش می دانند؛ باید توجه داشت کسی که منتظر امری است، آن امر در جان او تاثیر گذاشته و در او امیدآفرینی می کند، یعنی وقتی قله ای ترسیم شد و فکر رسیدن به آن در جان انسان جا گرفت، برای فتح آن تلاش می کند.

همچنین، ایشان در برخی موارد از اجر منتظران سخن می گویند و می فرمایند: «آیا هیچ یک از شما خوش ندارد که در خانه خود بماند، نفقه خانواده ‏اش را بپردازد و چشم به راه امر ما باشد؟ پس اگر در چنین حالی از دنیا برود، مانند کسی است که همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در نبرد بدر به شهادت رسیده است. و اگر هم مرگ به سراغ او نیاید، مانند کسی است که همراه قائم ما و در خیمه‌ی او باشد.» (کلینی، 1362: ج4، ص2660)

یعنی ایشان اولاً اصل مهدویت را مطرح کرده و در این باره بشارت می دهند و سپس فضای انتظار را با اشتیاق همراه و انتظار را مطرح کرده و از آن به راهگشا تعبیر می کنند؛ به عبارت دیگر، امام رضا(ع) انتظار را یک سبک زندگی و عمل و روش می دانند نه حالت صرف روحی روانی؛ انتظاری که به قدری اهمیت دارد که حتی با عدم درک ظهور، شانیتی برابر همراهی و حضور در خیمه حضرت حجت(عج) دارد که رسیدن به این جایگاه قطعاً شرایط و ملزومات و سبک خاصی از زندگی دارد.

امام رضا(ع) چه نوع انتظاری را توصیه می کنند و برای ثمربخش بودن انتظار بر افزودن چه چاشنی به آن تاکید دارند؟

امام رضا(ع) بر همراهی انتظار با تلاش تاکید دارند، چنان که درباره ظهور می فرمایند: «زمان ظهور زمان جهاد، مبارزه و شهادت نزدیکان را دیدن و در آغوش کشیدن آنان است.» تعبیر امام(ع) این مهم را ترسیم می کند که با ظهور اگرچه عموم مردم ایشان را می پذیرند اما طبیعتاً عده ای مقابل امام عصر(عج) قرار می گیرند، چراکه منافع شان را در خطر می بینند. لذا مبارزاتی از سوی امام مهدی(عج) می شود.

ایشان این آمادگی را به منتظران می دهند که آینده را ببینید و آماده باشید؛ یعنی انتظار را به سمتی سوق می دهند که انسان برای حوادث ظهور (هر لحظه ممکن است، رخ دهد) خود را آماده کند و این سبک زندگی را مجاهدانه می دانند، مجاهدتی همراه با تحمل سختی ها و مشکلات و تلاش خستگی ناپذیر؛ به عبارت دیگر، انسان منتظر باید بداند چنین مبارزه ای وجود دارد و از حالا خود را برای آن آماده کند. چنان که امام سجاد(ع) فرمودند: «منتظران پنهان و آشکار برای دین خدا تلاش می کنند.»

با مرور بر روایات و دعاهای امام رضا(ع) درمی یابیم که ایشان قرار گرفتن در زمره یاران امام زمان(عج) را از خداوند طلب می کنند «وَ اجْعَلْنِي مِنْ أَنْصَارِهِ»، که این نشان از اهمیتِ یاری امام عصر(عج) به عنوان یک آرمان بزرگ دارد و در کنار آن توصیه هایی نسبت به امام عصر(عج) دارند؛ برای مثال برای گشایش گره ها و رفع مشکلات در زمان ظهور، دعا می کنند: «خدایا! کار بنده و خلیفه و جانشین خود را همانطور که گره انبیاء را گشودی، باز کن و او را با ملائکه و روح القدس یاری کن ... خدایا! از پیش رو، پشت سر و اطراف از همه بدی ها حفظ اش کن ...»

... منتظر باید به گونه ای رفتار کند که حافظ دین و ولی خدا بوده و برای ظهور آماده و یار امام(عج) باشد.

راهبردهای رضوی برای عبور از فتنه های آخرالزمان و از دست ندادن امید در عبور از چالش ها چیست؟

امام رضا(ع) کلیت مسئله غیبت را مطرح می کنند و روایت است که فرمودند: «او چهارمین نسل از من است و خداوند برای او غیبتی قرار می دهد و بعد ظهور می کند ...».

علاوه بر این، در این باره نکاتی دارند؛ ایشان در باب غیبت امام مهدی(عج) به شباهت حضرت حجت(عج) به پیامبران اشاره کرده و از غیبت ایشان سخن می گویند و شباهت آن به غیبت حضرت یونس(ع) را مطرح و تعبیر می کنند که مردم امام عصر(عج) را می بینند اما نمی شناسند چنان که برادران حضرت یوسف(ع) او را دیدند اما نشناختند!

نکته دیگر آنکه امام رضا(ع) به برخی چالش های عصر غیبت مثل مدعیان دروغین اشاره کرده اند، چنان که فرمودند: ممکن است عده ای پیدا شوند و ادعا کنند که حضرت مهدی(عج) از دنیا رفته است و ما او را کفن و دفن کردیم و دست مان خاکی است، بنابر فرموده امام صادق(ع) نباید بپذیرید.

در روایات مختلف چالش منکران و مدعیان مطرح و توصیه شده که نپذیرید که ایشان ظهور کرده و دنیا را پر از عدل و داد می کنند.

الگوگیری از کدامیک از صفات امام رضا(ع) مثل رافت، کرامت، علم و حلم و ... برای امروز منتظران راهگشاتر است و آنها را در رسیدن به ظهور بیشتر یاری می کند؟

تمام اوصافی که درباره ائمه علیهم اسلام بیان می شود برای الگوگیری است و راهگشایی می کند چنان که جامعه منتظر باید دارای رافت اجتماعی، تکافل و همگرایی و ... باشد.

حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) از امام رضا(ع) نقل می کند که فرمودند: «به شیعیان من سلام برسانید و بگویید شیطان را به خود راه ندهند.»

ای روایت عجیب است و در عصر غیبت و در جامعه منتظر در همه حوزه ها اعم از سیاست خارجی، فرهنگ ،اقتصاد و ... صدق می کند تا انسان بداند شیاطین در همه جا حضور دارند و درصدد اند آدمی را از مسیر راست منحرف کنند.

هیچ کس تایید نمی کند پزشک متخصصی بگوید من به دلیل تخصص بدون ماسک و رعایت بهداشت وارد اتاق جراحی می شوم! لذا همانطور که پزشک بودن آلودگی و بی توجهی به بهداشت را توجیه نمی کند انتظار هم مانع از تلاش های شیطان برای گمراهی منتظران نخواهد شد./۹۶۹/د۱۰۲/ب۱

منبع: شبستان