اصطلاح نامه نویسی در ایران در حوزه علمیه قم پایه گذاری شده است

به گزارش خبرگزاری رسا، چهارمین نشست از سلسله نشست های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی با موضوع «انقلاب اسلامی و توسعه اصطلاح نامه‌های علوم اسلامی» در تالار شیخ طبرسی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن و با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین محمدهادی یعقوب نژاد (معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)  و دبیری علمی حجت الاسلام والمسلمین سید مهدی مجیری نظامی برگزار شد.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام والمسلمین مجیدی نظامی با اشاره به روایتی از امیر المؤمنین(ع) مبنی بر این که انسان در 40 سالگی به منتهای رشد خود می رسد، اظهار داشت: ما در آستانه چهل سالگی انقلاب اسلامی هستیم و باید عملکرد خودمان را بازنگری کنیم و محاسبه داشته باشیم تا ببینیم رشدمان در حوزه پژوهش چگونه بوده است.

وی با اشاره به دستاوردهای انقلاب اسلامی در عرصه های مختلف علمی، فرهنگی، صنعتی و نظامی خاطرنشان کرد: جمعیت تحصیل‌کردگان در جامعه ما رشد قابل توجهی داشته است و ایران که در سال 57 در هیچ حوزه ای قطب علمی نبوده است در حال حاضر در عرصه های پزشکی، سلول های بنیادین، هوافضا، هسته ای و نانو تکنولوژی به قطب علمی بدل شده و در بسیاری از رشته های علمی هم جزو کشورهای برتر دنیا هستیم.

در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین یعقوب نژاد با اشاره به اهمیت پرداختن به دستاوردها و عملکرد نظام اسلامی اظهار داشت: موضوعی که برای این نشست انتخاب کرده ایم موضوع تاریخی است و این که در حوزه اصطلاح نامه علوم اسلامی وضعیت ما بعد از انقلاب چگونه بوده است و چه جایگاه یرا در ایران و جهان در این زمینه داریم.

وی با اشاره به پیشینه اصطلاح نامه نویسی در جهان، اولین اصطلاح نامه را مربوط به «روژه» در سال 1825 به زبان انگلیسی دانست و گفت: اصطلاح نامه ای که «روژه» نوشته است در حقیقت یافتن مترادف اصطلاحات بود و از ساختار معنای خاصی برخوردار نبود ولی امروزه اصطلاح نامه ها تحول چشمگیری داشته اند و ما در حوزه علوم اسلامی قابلیت های جدیدی از اصطلاح نامه را استخراج کرده ایم.

معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به تحولاتی که در ایران در حوزه اصطلاح نامه نویسی اتفاق افتاده به مقاله ای در این زمینه از خودش که در سال 84 به چاپ رسیده اشاره کرد و گفت: در ایران تا سال 1375 هیچ نشانی از اصطلاح نامه های اورجینال و اصیل نیست و چند موردی هم که بوده ترجمه ای از اصطلاح نامه های غربی با عناوین «توسعه فرهنگی، اطلاع رسانی و دکومانتاسیون» بوده که در سال 58 به همت مرکز اسناد فرهنگی آسیا ترجمه و منتشر شده بود.

وی گفت: در سال 75 هم مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران اصطلاح نامه«spines» از انتشارات یونسکو را با عنوان اصطلاح نامه «نما» ترجمه و نشر داد و همچنین در سال 77 اصطلاح نامه بین المللی توسعه فرهنگی از یونسکو توسط عباس حری ترجمه و منتشر شد و همچنین این مرکز از سال 80 به بعد هم اصطلاح نامه هایی در شاخه های مختلف علوم از قبیل جامعه شناسی، فنی مهندسی، شیمی، زمین شناسی، زیست شناسی، فیزیک و کشاورزی انجام داده است که همه آنها ترجمه آثار غربی بوده است.

حجت الاسلام والمسلمین یعقوب نژاد اظهار داشت: اولین کاری که به صورت اورجینال و اصلی در حوزه اصطلاح نامه نویسی در ایران انجام شده است در حوزه علمیه قم و به وسیله دفتر تبلیغات اسلامی انجام شده است که از سال 71 شروع به کار کردیم و در بهار سال 76 مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی وابسته به معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی اولین اصطلاح نامه در زمینه علوم اسلامی را با عنوان اصطلاحنامه فلسفه اسلامی را انتشار داد و بعد از آن اصطلاح نامه های علوم قرآنی، اصول فقه، منطق، کلام اسلامی و اخلاق اسلامی را به چاپ رساند.

وی با اشاره به کار بزرگ حوزه علمیه قم در زمینه اصطلاح نامه نویسی علوم اسلامی، گفت: ما به دنبال این هستیم که همزمان با کار کاغذی کار الکترونیکی در فضای مجازی هم داشته باشیم و امروزه به جایی رسیده ایم که هر مرکز پژوهشی در هر عرصه ای که بخواهد اصطلاح نامه بنویسید با ما مشورت می کند و از تجربیات ما استفاده می کند.

معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که اصطلاح نامه در ایران از نظر تاریخی در حوزه علمیه قم پایه گذاری شده است و همزمان با ما دیگران کار ترجمه انجام داده اند، گفت: بحثی در زمینه اصطلاح نامه نویسی مطرح است که اصطلاح نامه ها علاوه در حوزه های علمی در حوزه های معرفتی هم می تواند نقش ایفا کند و ما در این راستا در سال 78 اصطلاح نامه در حوزه موضوعی امام خمینی(ره) را نوشته ایم که در نوع خود کار خاصی بود زیرا ما به این نتیجه رسیدیم که برای بررسی معرف هم باید یک ساختار نظام مند معنایی داشته باشیم.

وی با اشاره به روند تکاملی اصطلاح نامه نویسی اظهار داشت: این روند تکاملی هیچگاه متوقف نمی شود و امروزه ما به حوزه های معنا شناختی ورود کرده ایم و شاهد عبور از اصطلاحنامه ها به هستی شناسی و آنتولوژی هستیم.

حجت الاسلام والمسلمین یعقوب نژاد با اشاره به لزوم همکاری، هم اندیشی و کار گروهی در زمینه اصطلاح نامه نویسی ابراز داشت: ما باید برای جذب پژوهشکده ها و نهادهای علمی طرح ها و مدل های خود را ارائه کنیم و دیگران را با خود همراه کنیم تا بتوانیم روند توسعه ای خود را ادامه دهیم.

وی در رابطه با توسعه و گسترش اصطلاح نامه های علوم اسلامی به عرصه بین المللی اظهار داشت: اولین اقدامی که در این زمینه به نظر می رسد ترجمه اصطلاح نامه ها است که در این زمینه هم ما فعالیت هایی را انجام دادیم و اصطلاح نامه علوم عقلی و اصطلاح نامه فلسفه را در لبنان رونمایی کردیم که کار بسیار نویی در جهان عرب بود و حتی اعراب نامی معادل اصطلاح نامه نداشتند که روی آن بگذارند.

معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که برای توسعه اصطلاح نامه به کشورهای دیگر نیاز به انتقال فرهنگ و هنجارهای ما به آن کشور ها است، گفت: خود اصطلاح نامه ها هم کار انتقال فرهنگ را انجام می دهند؛ نکته دیگر در زمینه ترجمه اصطلاح نامه ها این است که اصطلاح نامه ها باید گزینشی ترجمه شوند و موارد اختلافی را نیاز نیست که به کشورهای دیگر انتقال دهیم./998/د۱۰۳/ج