چرایی به حاشیه رفتن طبقه‌بندی سابق علوم و گرایش به طبقه‌بندی جدید
به گزارش خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، در نشست فلسفه اسلامی و علوم انسانی که صبح امروز ۱۵ شهریور ماه در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، به موضوع تقسیم بندی علوم اشاره و عنوان کرد: علوم را بر اساس موضوعات و نظریه تکاملی که وجود دارد به علومی همچون طبیعی، گیاه‌شناسی، کیهان‌شناسی و… تقسیم می‌کنیم.
وی به طبقه‌بندی علوم از نظر آگوست کنت اشاره کرد و گفت: در این طبقه‌بندی، بین علوم طبیعی و علوم انسانی تفکیک ایجاد شده و علوم طبیعی نیز به علوم پایه و مهندسی تقسیم شده است. غلبه آمپریسم و حس‌گرایی و سلطه ماتریالیسم در قرن هجدهم، مهمترین دلیل به حاشیه رفتن طبقه‌بندی سابق علوم و گرایش به طبقه‌بندی جدید شد. در این طبقه‌بندی جدید دیگر اثری از دانش‌های وابسته به وحی مانند فقه نخواهد بود، زیرا اساسا مبنای علم، حس و پدیدارهای تجربی قرار گرفته و عقل متافیزیکی به‌عنوان یکی از منابع شناخت علمی بی‌اعتبار شده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: در قرن نوزدهم مسئلۀ طبقه‌بندی علوم عمدتاً از علوم ساده به پیچیده مدنظر قرار گرفت. ریاضیات، نجوم، فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی و در مرحلۀ بعد جامعه‌شناسی در سیری از سادگی به پیچیدگی قرار گرفتند.
وی ادامه داد: از دیدگاه کانت فلسفه، علم نبوده، بلکه فلسفه عبارت است از تفسیر ذهنی کردن نسبت به واقعه است. ذهن آماده می‌شود که علم از دین بگذرد و به تفسیر علمی برسد.
پارسانیا گفت: با توجه به ارتباط میان طبقه‌بندی علوم مدرن با معرفت‌شناسی‌های خاص دنیای مدرن، انتقال این علوم به جامعۀ ایران که متاثر از نظام معرفتی متمایزی بوده است، منجر به تحولات جدیدی شد. به‌عنوان مثال تحولاتی که در دانشگاه‌های ایران و تفکیک علوم و دانشکده‌ها بر اساس طبقه‌بندی مدرن از علم شکل گرفت، با طبقه‌بندی جهان سنتی ایرانی متمایز بود و این تمایز خودش را در تفکیک دانشکدۀ الهیات یا ادبیات و علوم انسانی از علوم طبیعی و پایه نشان داده است.
وی با اشاره به طبقه‌بندی علوم بر اساس تمایز میان علوم انسانی و علوم اجتماعی، خاطر نشان کرد: حیات انسانیات موضوعی بود که نو کانتی‌ها به آن توجه داشتند. نتیجه آن ادامه کار بر تفکیک علوم به لحاظ موضوع بود. موضوع علوم انسانی با سایر علوم متفاوت است و این مبحث دیدنی نیست بلکه فهمیدنی است. یعنی کنش است و با بقیه فرق دارد. این بود که تفکیکی بین علوم طبیعی با علوم اجتماعی به وجود آمد.
استاد دانشگاه تهران افزود: با طبقه‌بندی علوم طبیعی- اجتماعی- انسان‌شناسی و علوم پایه و کاربردی، علوم چهارگانه شکل می گیرد که نظام آموزشی ما بر اساس همین تقسیم بندی به وجود آمده است.
وی بیان کرد: حوادثی که در حوزه فلسفه علم رخ داد معلوم شد که علم ساختار درونی‌اش معلوم نیست. از این رو رویکرد تفهمی رویکرد تفسیری را از بین برد.
حجت الاسلام پارسانیا با بیان اینکه فرهنگ، مادر علوم و دانش هم هست، گفت: از این منظر تقسیم‌بندی علم باید قاره‌ای باشد و در حال حاضر این تقسیم‌بندی در حال رواج است.
وی اضافه کرد: در جهان اسلام به خاطر مسائلی که داریم مدل تقسیم‌بندی به مبانی بر می‌گردد. فارابی تقسیم‌بندی منسجمی دارد و کلام را در علم مدنی می‌برد و همچنین علم انسانی که موضوعش انسان است را حکمت مدنی و فقه و علوم نقلی را هم در همین تقسیم بندی می‌داند.
نشست «فلسفه اسلامی و علوم انسانی اسلامی» پنج شنبه ۱۵ شهریورماه از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر در بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی در جوار حرم رضوی برگزار می شود./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: مهر