رابطه گردشگری با سه فقه وجود، نفس و سلوک به صورت عمیق مورد بحث قرار گیرد

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در نخستین پیش سمینار همایش بین المللی فقه گردشگری خاطرنشان کرد: فقه در اسلام اساسا دارای سه شاخه "فقه وجود"، "فقه نفس" و "فقه سلوک" است ولی اکنون تنها فقه سلوک که فقه رفتارها و هنجارها است، مطرح و فعال می باشد.

وی ادامه داد: فقه وجود و فقه نفس به رغم آن که پشتیبانی کننده، معنابخش و روح دهنده به فقه سلوک هستند، غیر فعال بلکه اساسا غائب هستند، هنگامی وضعیت آرمانی و مطلوب برای انسان از دیدگاه اسلام فراهم می آید که این سه نوع فقه، باهم و کنار هم فعال گردند.

*فقه وجود

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: فقه وجود، فقهی است آمیخته و برآمده از سه بخش کلام و عرفان و تلاش ایمانی که با تحقق آن ها در یک روندی هم افزا،  انسان واجد درک، وعی، آگاهی و معرفت وجودی به خداوند و صفات ذات باری تعالی می‌گردد و از این رهگذر وجود او ارتقا و سعه پیدا می نماید.

*فقه نفس

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت: فقه نفس نیز بر تهذیب نفس، تزکیه  درون و تربیت حالات قلبی و با هدف نیل به خوف، رجاء و رقت قلب و پیدا کردن رویکرد به معاد در زندگی تمرکز می کند.

*فقه سلوک

استاد برجسته حوزه علمیه قم تصریح کرد: فقه سلوک  فقه رفتارها و هنجارها، فقه تنظیم ظواهر و صورت ها، فقه فرهنگ، حقوق و اخلاق و آداب و مناسک است.

وی ادامه داد: روشن است که رابطه گردشگری با هر کدام از این سه نوع فقه را باید به صورت کامل، مستوفا و عمیق در فرصت های بزرگتر و آکادمیک تر در حوزه و دانشگاه مورد بحث و بررسی قرار داد.

*رابطه گردشگری با فقه وجود

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به اینکه گردشگری، زمینه‌ساز تجلی خداوند بر انسان است، گفت: تجلی از مهمترین و سازنده ترین اصول قرآنی و روایی است که دارای نقش ها و کارکردهای عمیق تربیتی، اعتقادی، ایمانی و اجتماعی بر روی انسان و جامعه است و باید اقرار کرد که تا حدود بسیار، به این اصل و  کارکردهای آن توجه جدی علمی و عملی صورت نگرفته است.

*تجلی چیست؟

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به تعریف تجلی گفت: تجلی به معنای انکشاف خداوند و یا صفات خداوند در یک محل خاص بر یک فرد یا یک مجموعه که استعداد ویژه در آن فرد یا مجموعه برای این تجلی فراهم آمده است، می باشد. به عبارت دیگر خداوند در انسان آمادگی و استعدادي را ایجاد می کند که بر پایه آن می تواند در موقعیتی قرار گیرد که خداوند بر او منکشف شود  و این انکشاف تجلی است.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به این کلام نورانی حضرت علی (ع) در نهج البلاغه  "فتجلى لهم سبحانه في كتابه من غير أن يكونوا رأوه". خاطرنشان کرد: در تجلی، خداوند، صفات خداوند، مسبب الاسباب بودن خداوند، اراده خداوند، لطف خداوند، قهار بودن خداوند، عفو  خداوند و... برای یک فرد یا یک گروه ظهور و انکشاف پیدا می‌کند که این انکشاف غیر از تعریف ذهنی و ماهوی از خداوند است که امری غلط و انحرافی است و خداوند ماهیت ندارد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی تصریح کرد: بر این اساس، یکی از ویژگی‌های تجلی آن است که از آسیب های "فعالیت ذهنیتی محدودیت ساز نسبت به  خداوند" کاملا به دور است و جدای از تصور پذیری و ماهیت پردازی  نسبت به خداوند است چرا که تصور پذیری و ماهیت پردازی، مخلوق ذهن انسان است و حد و حدود برای خداوند درست می کند که نادرست می باشد.

وی با اشاره روایتی از نهج البلاغه "لم تحط به الأوهام، بل تجلى لها بها".  ادامه داد: در ادبیات دینی بین دو "مقوله اوهام بافی" نسبت به خداوند و "تجلی خداوند" تقابل ایجاد شده است و این دو از هم تفکیک شده اند.

*رابطه گردشگری و تجلی

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با طرح این سوال که آیا  گردشگری می تواند به صورت ویژه فرصت‌هایی را برای امر بسیار  مهم تجلی  فراهم بیاورد و آیا قرآن در این زمینه سخنی گفته است؟ خاطرنشان کرد: اگر ثابت شود که گردشگری جولانگاه فرصت‌های انسانی برای روبرو شدن با تجلی خداوند است می‌توان لباس قداست بر تن گردشگری حلال پوشاند.

وی ادامه داد: در گردشگری، تجلی در سه بخش رخ می دهد، و آن:  "تجلی خدای واسع در  وسعت زمین" و "تجلی خدای صانع در جهان پهناور" و"تجلی خداوند در خلق" است.

* تجلی خدای واسع در  وسعت زمین

وی با اشاره به اینکه یکی از صفات خداوند صفت واسع بودن است گفت: در قران چندین بار به این صفت پرداخته شده است به آیات" إِنَّ رَبَّكَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ"، "إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ"، "وَكَانَ اللَّهُ وَاسِعًا حَكِيمًا" و "فَقُلْ رَبُّكُمْ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ" استناد کرد و گفت: گاه واسع، در کنار علیم ذکر شده است  در این صورت آنچه تداعی می‌شود علم واسع خداوند است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: گاه واسع در کنار حکیم ذکر شده است و در این صورت، آنچه تداعی می‌شود حکمت واسعه خداوند است و گاه، صفت برای مغفرت قرار گرفته است و  در روایت این  صفت  به رحمت خدا نسبت داده شده است" يامن سبقت رحمته غضبه"، بنابراین علم واسع، حکمت واسع،  مغفرت واسعه  و رحمت واسعه آمده به خدا نسبت داده شده است.

وی اظهار داشت: پرسش این است که همان طور که بسیاری از صفات خداوند بر انسان ها تجلی می‌یابند، صفت واسع نیز تجلی پیدا می کند و اگر تجلی پیدا می کند محل این تجلی کجاست؟

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: پیشاپیش باید گفت تجلی "خداوند واسع"  بر انسان کارکرد های عمیقی را در نگاه انسان به خداوند ایجاد می کند اگر این تجلی رخ بدهد انسان از ضیق و تنگناگرایی خارج می شود، اگر این صفت انکشاف پیدا کند انسان خدا را خدای همه جا، خدای همه لحظه ها، خدای همه مکان‌ها و خدای همه زمانها می بیند.

وی اظهار داشت: اگر صفت واسع بودن خداوند تجلی پیدا کند حکمت، مغفرت و رحمت در همه جا و پیرامون همه مسائل مشاهده می‌شود در این صورت است که یاس که بزرگترین گناه است از بین می رود.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به  تجلی در وسعت زمین و ارتباط آن با گردشگری گفت: اندیشه قرآنی می گوید: زمین خداوند است واسع است، "إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَ"، يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي وَاسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ"، "قُلْ يَا عِبَادِ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ".

وی ادامه داد:  قرار گرفتن در این وسعت روبروشدن با این وسعت، حس کردن این وسعت که از راه گردشگری قابل انجام است محل تجلی خدای واسع است.

وی با اشاره به سخنان حضرت علی (ع) در نهج البلاغه "بها تجلى صانعها للعقول" گفت: تا گردشگری صورت نگیرد رابطه بین انسان با جهان به صورت ملموس فراهم نمی آید و این ارتباط تجلی صانع در طبیعت و جهان  را فراهم می آورد.

وی گفت: در روایت داریم که حمد خدائی راست که برای خلق با خلق تجلی می یابد، گردشگری می تواند بیشترین فرصت را برای بزرگترین  مصداق  خلق که محل تجلی خداوند است فراهم آورد.