بیت کوین؛ ظرفیتی در اقتصاد برای دور زدن تحریم‌ها

به گزارش خبرگزاری رسا، بیست و یکمین نشست تخصصی اقتصادنا با موضوع «ماهیت رمزپول‌ها (بیت کوین) وابعاد اقتصادی آن» به همت هیأت اندیشه‌ورز اقتصاد و الگوی پیشرفت اسلامی و معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان پنجشنبه ۲۰ دی ماه در مدرسه سلیمانیه مشهد برگزار شد.

محمد سعید شادکار، مدرس دانشگاه تهران و عضو اندیشکده حکمرانی دانشکده صنعتی شریف به بررسی فرآیند نقد و انتقال مالی در بیت کوین پرداخت، گفت: بسیاری از حقوق‌های نجومی، حقوق و پاداش‌های اعضای هیأت مدیره بانک‌ها بود که به خودشان پاداش‌های کلان داده بودند؛ هرکدام از این ویژگی‌ها باعث شد که نارضایتی در جامعه به خصوص در اقتصاددان‌ها برانگیخته شود.

این امر باعث شد که عده‌ای تلاش کنند تا یک سیستم مالی معرفی کنند که نیازی به این واسطه گری و موسسات مالی وجود نداشته باشد و بتوان بدون نیاز به اینها سیستم مالی منسجم و پایدار داشته باشند.

سعی کردند به کمک تکنولوژی که ایجاد شده بود پول مجازی استفاده کنند و این سیستم مالی که بدون موسسات مالی کارآمد باشد را ایجاد کنند.

مشکل اصلی این سیستم این بحث خرج مجدد بود به این معنا که من پولی دارم و پول را به شما می‌دهم و خرج می‌کنم و از شما خرید می‌کنم اگر این پول مجازی باشد و فیزیکی نباشد چه چیزی مانع می‌شود از اینکه من همان پولی را که به شما پرداخته ام که پول واقعی نبوده است پرداخت کنم و خدمات دیگری دریافت کنم.

چه چیزی مانع از این کارشده است که من آن پول را چند بار خرج نکنم چراکه آن پول وجود خارجی نداشت که بگویم اسکناس بوده است و در واقع پول مجازی بود که به شما انتقال داده بودم و همزمان به یک نفر دیگر هم می‌توانستم انتقال بدهم و چند بار آن را خرج کنم.

این مشکل باعث شده بود که همچنان یک نهاد واسطی وجود داشته باشد و نیاز به نهاد واسط از بین نرود و این نهاد واسط بود که می‌توانست بررسی کند که این پول قبلا خرج شده است یا نه؟ که اگر خرج شده بود دیگر اجازه داده نمی‌شد که مجدد خرج شود.

با توجه به توسعه فن آوری که رخ می‌داد در حقیقت در بحبوحه مالی ۲۰۰۸ یک سیستم بدون موسسات مالی و مشکل خرج مجدد در تابستان همان سال معرفی شد و بحران مالی به اوج خود رسید.

مقاله ای با موضوع سیستم مالی (Peer to peer) یا نظیر به نظیر و فرد فرد، نوشته شد که واسطی نیاز نیست و افراد با اتصال با یکدیگر می‌توانند این سیستم را ایجاد کنند و پایدار نگه دارند و کمک کنند که همچنان به عملکرد خود ادامه دهند.

نام کاربری نویسنده این مقاله ساتوشی ناکاموتو است؛ به این مقاله بدبین هستند که شاید توسط دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی این مقاله معرفی شده باشد.

در متن این مقاله اشاره به اینکه ما دنبال یک سیستم مالی هستیم که از یک موسسه مالی عبور کند و در وسط نیاز به یک موسسه مالی دیگر نباشد و همه پرداخت‌ها و تراکنش‌ها از طریق آن عبور و امضاء شود.

امضای دیجیتال به این امر کمک کرد، ولی کفایت نمی‌کند. امضای دیجیتال مشخص می‌کرد که کسی که این سند را امضاء کرده است صاحب آن هویت است و فقط صاحب هویت می‌توانست آن کار را انجام دهد و این امر شبیه کارکرد امضاء در دنیای واقعی است که دیگران به راحتی نمی‌توانند کپی کنند.

امضای دیجیتال با توابع ریاضی اتفاقی در خروجی رخ می‌داد که مطمئن می‌شدند که کسی این خروجی را تولید کرده است که صاحب آن هویت بوده است و مطمئن می‌شوند که آن دستور از طرف صاحب امضاء بوده است، اما این کار کافی نبود و همچنان برای مشکل خرج مجدد نیاز به نهاد واسط بود.

ایده‌ای که به این کار کمک کرد، اضافه کردن شبکه نظیر به نظیر بود. به جای اینکه نهاد واسط داشته باشیم، بر این اساس نهاد واسط را حذف کردند و همه افراد می‌توانند واسط باشند.

سپس شبکه فرد به فرد را اضافه کردند که همه آن افراد در ارزیابی و اعتبار سنجی و پخش کردن آن تراکنش نقش دارند؛ نویسنده در آن مقاله معرفی اولیه، ساختار مدنظر و پیشنهادی خود را برای شبکه فرد به فرد معرفی کرد.

در این شبکه بیان شده است که تراکنش‌ها به صورت محاسباتی غیر قابل برگشت هستند و این تراکنش‌ها که انجام شد دیگر نمی‌توانست آن را برگرداند درحالی که در دنیای واقعی می‌توان این کار را انجام داد.

این مقاله توسط کسانی که در حوزه رمز نگاری کار می‌کنند مطرح شد؛ این طرح تاحدی می‌تواند برخی از نقاط ضعف این سیستم را نشان دهد؛ از آنجا که این طرح توسط یکسری افراد که آشنا به سازوکار‌های مالی به صورت خاص نبودند و در عین حال حرفه‌ای نیستند و با سازوکار مکانیزم و طراحی اقتصادی آشنا نبودند ایجاد شده است.

ممکن است به لحاظ اقتصادی و مالی جای کار بیشتری داشته باشد، اما به لحاظ فنی و رمزنگاری که اساسا از آنجا سرچشمه گرفته است بسیار مطمئن است.

توابع و فرآیند‌های رمز نگاری

سازوکار شبکه‌ای برای اینکه کمک کند که تراکنش‌ها ثبت و ضبط شوند یک انگیزه‌ای باید ایجاد می‌کرد و اینجا این پرسش مطرح می‌شود که آنان از این فرآیند چه انگیزه‌ای دارند؟ هر تراکنش کارمزد دارد که می‌تواند کم یا زیاد باشد و این کارمزد به کسی تعلق می‌گیرد که این تراکنش را داخل بلوک ثبت و ضبط کند.

به علاوه در شبکه بیت کوین هر کسی که بتواند بلوک ایجاد کند پاداشی دریافت می‌کند؛ هر چند سال یکبار این پاداش دریافت شده نصف می‌شود و در واقع اینکه می‌گویند بیت کوین یک سقفی دارد و خیلی از رمز پول‌ها اینچنین هستتند.

به این دلیل که کل بیت کوین‌هایی که قرار است اضافه شود مشخص است، اما هر چند وقتی یک تعدادی به آن‌ها اضافه می‌شود، بعد از چند سال دیگر افزایش ندارند و جایزه صفر می‌شود و کارمزد‌ها باقی می‌ماند.

یک مشکلی که ممکن است پیش بیاید این است که اگر همزمان دو تا بلوک ایجاد شد و در عین اینکه بلوک‌ها متفاوت باشند و اتفاقی که می‌افتد این است که زنجیره بلوک از اول شروع می‌شود و در این وضعیت باید کدامیک از این بلوک‌ها را بپذیرد.

با پیدایش بلوک که در محتوا و برچسب زمانی تنه‌ای به حمایت دولت از بانک‌ها زده شده بود و از آنجا که هیچ سابقه‌ای از زنجیره بلوکی وجود نداشت در نتیجه ارجاعی به هیچ بلوک دیگر نداشت چراکه قبل از آن بلوکی نبود و بلوک اولیه که ایجاد می‌شود به این بلوک آدرس دهی شده و یکسری تراکنش‌ها در آن قرار داده شده است.

زنجیره بلوک کپی که می‌خواست زنجیره بلوک فرد دیگری را ببیند مشاهده می‌کند که آدرس بلوک متفاوت است چراکه زنجیره بلوک معتبر نیست؛ در واقع این یک سازوکار خوبی است که کسی نتواند تراکنش‌هایی که سال‌ها رخ داده امروز دست کاری کند چراکه یک دستکاری کوچک در تراکنش‌های قبلی منجر به بلوک جدید می‌شود.

در این ارتباط زنجیره‌ای نمی‌توان یکی از حلقه‌های وسط را برداشت و با یک حلقه دیگر در میانه جایگزین کرد چراکه زنجیره برهم می‌ریزد؛ این یکی از خوبی‌های این زنجیره بلوک است که کمک می‌کند به اینکه سابقه تراکنش‌ها معتبر بماند و کسی نتواند دست کاری کند و همه دسترسی دارند، اما نمی‌توانند عوض کند چراکه همه کپی آن را دارند و سریع متوجه می‌شوند.

این سازوکار تشخیص فوری است و نیازی نیست که همه محتوای زنجیره بلوک‌ها را با یکدیگر مقایسه کنند بلکه آدرس‌های بلوک آخر کافی است و در عین حال همه افراد بالقوه فارغ از اینکه در این شبکه پول دارند یا نه قابلیت ارزیابی و اطلاع از وضعیت شبکه را دارند.

مزایای بیت کوین‌ها

کسی اگر در این سیستم بخواهد جعل کند باید سعی کند بیشتر افراد را با خود همراه کند و با همراهی ۵۰ درصد بتواند یک نفر را فریب دهد و بگوید نسخه جعلی مرا بپذیرید.

از آنجا که ورود به شبکه در بخش نت‌ها هزینه کمی دارد این کار سختی است و توانسته است به لحاظ ساز و کاری انگیزه جعل را تا حدی از بین ببرد و به جای اینکه جعل کند در این شبکه می‌خواهد خدمت رسانی کند و در فرآیند استخدام مشارکت فعال داشته باشد.

در سیستم بانک ما صاحب حساب بودیم و یک چک امضاء می‌کردیم و می‌گفتیم ما از این حساب می‌خواهیم منتقل کنیم و بانک اداره کلی داشت که می‌گفت هر کس در آن حساب چقدر موجودی دارد و بررسی می‌کرد که این تراکنش مجاز است یا خیر؟ و صاحب امضاء با این امضاء مطابقت دارد یا نه؟ و موجودی دارد یا نه؟

تراکنش را بانک انجام می‌داد و دو واحد از این کم و به دیگری اضافه می‌کرد و با این وضعیت دفتر کل به روز می‌شد و از این اتفاق بانک و فرد خبر دار بودند و با توجه به اینکه همه سوابق را می‌بینند، اگر کسی این حساب را چک کند با خبر است و شما می‌توانید در حساب ببینید و دفتر کل به روز می‌شود.

به روز کردن دفتر کل را همه می‌توانند انجام دهند و همه ناظر هستند؛ از آنجا که دیگر قدرت دست یک نفر نیست و قدرت توزیع شده است همه اجازه نمی‌دهند که این کار صورت بگیرد.

صرف انرژی در بیت کوین‌ها

شنیده اید که شبکه بیت کوین چقدر انرژی دارد؛ کشور به طور کلی انرژی مصرف می‌کند که همه این انرژی‌ها صرف این موضوع می‌شود و آن انرژی که برای انتقال و بررسی تراکنش‌ها است در مقایسه با این چیزی نیست.

انرژی برای این است که همه با بلوک در شبکه وارد نشوند و همزمان ۵۰ بلوک اضافه شود و فقط یک نفر بتواند بلوک اضافه کند؛ برای این کار باید هزینه مصرف شود و برای نظم بخشی به سیستم اضافه شدن بلوک‌ها این فرآیند را پیاده کرده اند که انرژی بسیاری صرف می‌شود.

یکی از ویژگی‌های این سند این بود که کسانی که آن را ایجاد کرده بودند متخصص حوزه رمزنگاری بودند و متخصص حوزه اقتصاد نیستند که بتوانند تبعات اقتصادی این امر را ارزیابی کنند و در نظر بگیرند که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.

کسی که این سسیستم را پیشنهاد داده بود فکر می کرد همه گره‌ها می‌توانند مشارکت داشته باشند و بعد از مدتی فقط سخت افزار‌هایی می‌توانند این کار را انجام دهند و پردازش گره‌ها در کامپیوتر به تنهایی انجام نمی‌شود.

ماهیت بیت کوین‌ها

وقتی ۵۰ بیت کوین اضافه شود به این معنا است که فقط یکسری کیف پول است؛ اینکه موجودی کیف پول‌ها چقدر است و موجودی این کیف پول‌ها چطور به روز شود؟ سازوکار بلاک چین و انتقال اطلاعات را که چطور منتشر، ذخیره و اضافه شوند و در مرور زمان ادامه پیدا کند و چرا این سیستم ارزشمند است؟ارزشمندی به دلیل محتوای کیف پول‌ها نیست چراکه خالی است و شما فقط یک قابلیتی دارید که آن چیزی که به شما داده شده است یک سیستم امن وجود دارد که از موجودی شما حراست می‌کند و تا شما نخواهید این اعتبار شما تغییر نخواهد کرد ولی به وسیله مطمئن و امن به یک نفر دیگر می‌توانید انتقال دهید و ارزشمند‌ی به دلیل ارائه این خدمات است.

ارزش بیت کوین‌ها بر اساس عرضه و تقاضا است

آن چیزی که درباره بیت کوین اتفاق می‌افتد این بود که آن‌ها اعتبار‌ها و حسابداری آن‌ها ها را انجام می‌دهد و طی یک فرآیند امن انجام می‌شود. بعد‌ها نسخه‌های اساسی تری از بیت کوین شکل گرفت که این ارزی یا پول محسوب می‌شود؛ در اینجا ارزش بیت کوین‌ها براساس عرضه و تقاضا است.

رابطه تراکنش‌ها

از طرفی سخت افزاری که قابلیت استخراج بلوک ها را دارد سخت است؛ به همین دلیل تفاوتی بین گره‌ها و ماینر‌ها ایجاد شد که در الگوی اولیه قرار شد همه بتوانند استخراج کنند، اما در حال حاضر عده محدودی استخراج کننده قوی وجود دارد؛ این رقابتی که وجود دارد عجیب است.

اما با توجه به مشکلاتی که وجود دارد هر کدام از رمز پول‌ها و بیت کوین‌ها آمدند این را عوض کردند که مصرف انرژی کمتری داشته باشند و به همین دلیل نوع‌های مختلفی از رمز پول‌ها اضافه شد.

تبعات اقتصادی بیت کوین‌ها

تبعات اقتصادی معرفی رمز پول‌ها و بیت کوین‌ها با توجه به قیمتی که داشتند برای سرمایه گذاران جذاب بودند و در کشور خودمان شاهد بودیم که مبالغ بسیار سنگینی خریداری شد و با قیمت بالا خریدند و وقتی قیمت‌ها افت کرد بسیار‌ی متضرر شدند.

اتفاقی که در این شرایط می‌افتد این است که اگر این‌ها فراگیرتر شوند با توجه به اینکه هیچ سامانه مرکزی برای آن‌ها وجود ندارد و نیازی به بانک‌ها و موسسات مالی ندارند نظام پولی فعلی را به طور کلی به چالش می‌کشند و بانک‌ها را از موجودیت می‌اندازند و فلسفه وجودی بانک‌ها را زیر سوال می‌برند.

در اینجا این پرسش مطرح می‌شود که بیت کوین توسط چه کسانی مدیریت می‌شود چراکه یک جامعه‌ای است که هرکس می‌تواند در آن عضو شود.

با توجه به سازوکار کوین‌ها که قدرت مرکزی بانک‌ها و دولت‌ها را به چالش می‌کشند، از سوی بانک‌ها و دولت‌ها ممنوع اعلام شدند و یا گفتند این‌ها پول نیستند و برخی گفتند برسد به دیجیتال ملی و به بیت کوین نرسد در عین حال توسعه آن‌ها الزامی است.

درباره تحریم‌ها و ارتباط این رمز پول‌ها و بیت کوین‌ها

بسیاری از این رمز پول‌ها در ابتدا مثل بیت کوین هیچ احراز هویتی صورت نمی‌گیرد و شما می‌توانید در آن سامانه یک کد را وارد کنید و یک کیف پول ایجاد کنید.

در عین حال بسیاری از مردم این کار را انجام نمی‌دادند و در سامانه دیگری وارد می‌شدند که یک کیف پول می‌ساخت و از طریق آن سامانه کیف پول می‌ساختند و در آن احراز هویتی ملی نسبی صورت می‌گرفت و کار محدود می‌شد و قابلیت مسدود پذیری دارند و برخی مثل بیت کوین رصد پذیر هستند و تراکنش‌ها قابل رصد هستند.

استفاده از بیت کوین‌ها در درو زدن تحریم‌ها

برای دور زدن تحریم‌ها تسویه و تعاملات مالی داریم این قابلیت در بیت کوین وجود دارد که با هماهنگی‌ها طرف مقابل برای معاملات سازوکار تسویه‌ای تعریف شود بدون اینکه آمریکا قابلیت تحریم را داشته باشد و مشکل و خطری نداشته باشد.

در این راستا می‌توان از فواید بلاک چین مبتنی بر بلاک چین خصوصی استفاده کرد چراکه بلاک چین عمومی صاحب آن همه هستند و متولی خاصی ندارند و بلاک چین خصوصی صاحب آن مشخص هستند و معلوم است که چه کسانی عضو شده اند؛ بنابراین از ظرفیت‌هایی مثل شفافیت، امنیت و اعتماد که بلاک چین دارد می‌توان استفاده کرد.

اصلاح نظام یارانه‌ای، مالیاتی و اعتبار سنجی

از دیگر مزایای این کار می توان به این موارد اشاره کرد که دولت می‌تواند با استفاده از بلاک چین با وجود اشراف نظام یارانه‌ای و مالیاتی و اعتبار سنجی را اصلاح کند؛ در حال حاضر اعتبار سنجی به درستی صورت نمی‌گیرد.

این کار اعتبار سنجی را برای آحاد جامعه آسان تر می‌کند تا افشای اطلاعات به صورت نامتقارن صورت بگیرد و دولت اطلاعات و امکانات برای این فرآیند داشته باشد.

با توجه به اینکه بانک‌ها هنوز محل اعتماد هستند، دولت باید سامانه‌ای را طراحی کند که مزایای بلاک چین و رمز پول‌ها را داشته باشد و در عین حال قدرت و سیاست‌های بانکی دولت‌ها و حاکمیت‌ها حفظ شود./829/د101/س

منبع: پایگاه فقه حکومتی وسائل