«اصل تحزب» در اسلام پذیرفته شده است

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌ محسن مهاجرنیا، پژوهشگر مسائل سیاسی در چهاردهمین نشست کرسی‌های آزاد‌اندیشی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم که با موضوع «آینده احزاب و تشکل‌های سیاسی در نظام ولایی» در موسسه طلوع مهر قم برگزار شد، با بیان این‌که آیۀ 46 سورۀ سبأ برای رفع اتهام از پیامبر (ص) نازل شد، اظهار کرد: خداوند در این‌ آیه می‌فرماید که شما چهل سال با پیامبر(ص) بوده‌اید و او را با صفاتی، مانند پاکی، امانت‌داری، راستی، صفا و صمیمیت می‌شناسید. حال، چگونه او را مجنون می‌خوانید. خداوند در این‌جا با ظرافت خاصی از پیامبر(ص) به‌عنوان صاحب و هم‌راه یاد کرده است. امروز این نکته دربارۀ انقلاب و احزاب ما نیز منطبق است. انقلاب اسلامی بعد از چهل سال صاحب و رفیق ماست و با همۀ کمبودها، نباید در اصالت آن و اصالت ولایت فقیه تردید کرد. بعد از چهل سال به احزابی نیاز داریم که بر پایه عقلانیت و به دور از احساسات با رفتار حزبی خود تقویت کننده انقلاب باشند.

وی در ادامه افزود: آیۀ 46 سورۀ سبأ می‌فرماید: ««قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى » که توصیه به قیام و کار فردی و جمعی برای خدا می کند. این آیه معمولاً جزء آیاتی است که برای تحزب به آن، استناد می‌شود. مبارزات امام راحل(ره) هم با این آیه، آغاز شد. امام در متنی که در دوران جوانی برای دفتر کتابخانه وزیری مسجد جامع یزد نوشتند، با همین آیه شروع کردند. مفسرین، واژه «واحده» را در این‌جا به «ولایت» تفسیر کرده‌اند. سپس آن‌ها را دعوت می‌کند که برای خدا قیام کنند.؛ یعنی هر قیامی را به رسمیت نمی‌شناسد؛ بلکه قیام با انگیرۀ الاهی را تأیید می‌کند و بعد می‌فرماید که برای این قیام، اندیشه‌ورزی کنید؛ یعنی صرفاً نباید به عمل اکتفا کرد؛ بلکه پشت سر عمل‌تان باید اندیشه‌ورزی نیز باشد.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که مسئلۀ بعدی دربارۀ قیام، شیوۀ حرکت است، افزود: خداوند در ابتدا روی قیام جمعی تأکید می‌کند؛ (البته باید گفت نه آن جمعی که مارکسیست‌ها می‌گفتند.) مارکسیست‌ها اعتقاد داشتند که همه چیز باید براساس جماعت باشد و قائل به اصالت الجماعه بودند؛ اما خداوند بعد از جامعه برای فرد هم هویت قائل می‌شود و بعد از واژه «مثنی» از واژه «فرادی» نیز استفاده می‌کند.

این پژوهش‌گر مسائل سیاسی با طرح این پرسش که مفهوم قیام در آیه چیست؟ به برداشت های مفسرین اشاره کرد که قیام را در مقابل قعود و خانه نشینی قرار داده‌اند. در سوره توبه ماجرای سه نفری را که در جنگ تبوک شرکت نکرده بودند به‌عنوان «قاعدین» و خانه نشینان معرفی کرده است. بنابراین، قیام به معنی بپاخاستن، اقدام و فعالیت آگاهانۀ و ارادی است.

دکتر مهاجرنیا با بیان این‌که نکتۀ مهم آیه که با واژه « تتفکروا » بیان شده است ، افزود: اصولاً، در دنیای امروز، روی تفکر و اندیشه ورزی احزاب سرمایه‌گذاری می‌کنند در یک جریان جمعی و حزبی قبل از ساختارها ، سرمایه های مادی و مالی و حتی اعضای حزب ، مبانی فکری واندیشگی که در قالب مانیفست و مأموریت آمده است و این خیلی مهم است. اهمیت اصول‌گرا، اعتدال‌گرا و اصلاح‌طلب در بُن مایه های فکری و جهت گیری های اندیشگی آنها است. در یک حزب اینها مهم و تعیین کننده است و اینها است که نقش و کارکرد یک حزب را بالا می برد و به همه ارکان و اعضای حزب جهت می دهد.

وی در پایان افزود: قرآن هم قیام جمعی را پذیرفته و هم قیام فردی را؛ یعنی آن‌جا که دربارۀ قیام جمعی صحبت کرده، از مسئولیت‌های فردی غافل نبوده؛ یعنی حزب، نافی مسئولیت فردی نیست.اجتماع مسئولیت های فردی در درون یک تشکل و حزب، تولید قدرت می کند و زمینه ساز افزایش مشارکت و حضور جمعی در سامانه مدیریت جامعه را فراهم می کند. در فرآیند شکل گیری و تشکل افراد همسو و همفکر به تدریج ساختارهایی برای کارجمعی به وجود می آید و در تجربه عملی، اتحاد در جهت گیری، در اهداف ، در مشترکات و در روش های حرکت و قیام و مبارزه بیشتر می شود و در همین جا است که ما بر این باوریم در اسلام «اصل حکومـت» ، «اصل حزب الله »، «اصل قیام جمعی»، پذیرفته شده است و ساختارهای آن را بنا به اقتضائات زمان و مکان و ضرورت و کارآمدی در هر دوره بر اساس عقل و تشخیص به اجتهاد دینی واگذار شده است . /924/ج