شورای نگهبان بر اساس مصلحت‌اندیشی‌های سیاسی عمل نمی‌کند

در این بخش از ویژه‌نامه مصاحبه‌‌ای با آیت‎‌الله شب‌زنده‌دار عضو فقهای شورای نگهبان داشته‌ایم که متن کامل آن در ادامه می‌آید.

آیت‌الله حاج شیخ مهدی شب‌زنده‌دار در سال ۱۳۳۲ چشم به جهان گشود. ایشان پس از تحصیلات دبستان و دبیرستان وارد حوزه‌ علمیه‌ی قم شد. وی در طول سالیان متمادی دروسی، چون ادبیات، منطق، شرح لمعه، رسائل، مکاسب، کفایه، شفاء، اشارات و اسفار را علاوه بر پدر از محضر بزرگانی، چون حضرات آیات؛ جنتی، مصلحی، طاهری‌خرم‌آبادی، مؤمن، مشکینی، ستوده، مفتح، صالحی مازندرانی، سیدرضا صدر، امینی، انصاری شیرازی، جوادی آملی و حسن زاده آملی بهره برد.

 

همچنین دروس خارج را نزد اعاظمی، چون حضرات آیات شیخ مرتضی حائری، وحید خراسانی، شیخ جواد تبریزی و سیّدموسی شبیری زنجانی فرا گرفت. آیت‌الله شب‌زنده‌دار در حال حاضر عضو جامعه‌ی مدرسین و از اساتید برجسته‌ی حوزه علمیه قم می‌باشند که سال‌هاست به تدریس درس خارج فقه مشغول بوده و جلسات اخلاق ایشان نیز از جمله مشهورترین دروس حوزه‌ی علمیه‌ی قم می‌باشد. ایشان از تیرماه سال ۱۳۹۲ با حکم مقام معظم رهبری به عنوان عضو فقهای شورای نگهبان منصوب شده‌ است. گفتنی است آیت‌الله شب‌زنده‌دار سال‌هاست که در عضویت مجمع مشورتی فقهی شورای نگهبان بوده و هم اکنون نیز ریاست آن را بر عهده دارد.

 

 هجمه‌های وارده به شورای نگهبان به‌خاطر نقش پراهمیت این نهاد است

در ابتدای این مصاحبه نظر آیت‌الله شب‌زنده‌دار را درباره دلایل هجمه‌ به شورای نگهبان جویا شدیم که این عضو فقهای شورا با بیان اینکه دلیل هجمه‌های وارده به شورای نگهبان به‌خاطر نقش بسیار پراهمیت این نهاد مهم و با برکت است، گفت: شورای نگهبان به این دلیل که تا حدود زیادی جلوی نفوذ و انجام عملیات تخریبی دشمن را گرفته است و با توجه به اینکه تنها جایی است که میتواند انحراف و اعوجاجی که از راه قوانین و مصوبات در روند انقلاب ایجاد میکند را پیشگیری نماید، باعث ناراحتی و عصبانیت دشمنان انقلاب اسلامی شده است.

عضو فقهای شورای نگهبان تصریح کرد: تنها نهادی که می‌تواند سد راه نفوذی‌ها و کسانی که ممکن است از طریق انتخابات‌های مختلف (مجلس شورای اسلامی، ریاست‌جمهوری و خبرگان رهبری) در نظام سیاسی، قانونگذاری یا اجرایی کشور وارد شوند، شورای نگهبان است؛ لذا این نهاد، هم از قوانین و مصوبات مختلف و هم از انتخابات که مبادا بیگانگان و ایادی آن‌ها و منحرفین و بدخواهان در شاکلهی حکومت اسلامی نفوذ کنند، صیانت می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه تنها نهادی که در قانون اساسی جهت صیانت از نظام اسلامی تعبیه شده، همین نهاد شورای نگهبان است، عنوان کرد: مسأله صیانت از دستاورد‌های انقلاب اسلامی از مهمترین مسائل است؛ چرا که همه هزینه‌ شدنها، فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها با صیانت معنا پیدا می‌کند و صیانت از هر کار مهمی، مهمتر و مشکل‌تر از اصل آن کار است.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار ادامه داد: اگر ما با سرمایه‌گذاری و جانفشانی، کاری و فعالیتی را آغاز کنیم، اما در ادامه از آن صیانت نکنیم، علاوه بر اینکه به اهدافمان نخواهیم رسید تمام سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته نیز از بین رفته و به هدر می‌رود.

عضو فقهای شورای نگهبان با تأکید بر اینکه صیانت از انقلاب بسیار پراهمیت است، خاطرنشان کرد: اگر از انقلاب اسلامی و دستاورد‌های آن به درستی صیانت نشود، همه جانفشانی‌ها و فعالیت‌های دهه‌های مختلف که مردم فداکار به رهبری امام خمینی (ره) انجام داده‌اند و این انقلاب را به ثمر رسانده‌اند، از بین خواهد رفت.

وی افزود: با هوشمندی خبرگان تدوین‌کننده قانون اساسی چندین اصل مهم از جمله اصول ۹۱ تا ۹۹ به تصویب رسیده است که در جهت صیانت از انقلاب و اهداف انقلاب اسلامی تخصیص داده شده است.

 

عضو فقهای شورای نگهبان با تأکید بر اینکه در تصمیمات شورا، هیچ ملاحظات سیاسی و جناحی تأثیری ندارد، خاطرنشان کرد: شورای نگهبان به مرّ قانون عمل می‌کند. اما گاهی ممکن است چنین برداشت شود که شورای نگهبان در امور سیاسی دخالت دارد، درحالی  که این موضوع نیز قطعاً مربوط به شروط مصرح در قوانین است؛ مثلاً شروطی که به التزام عملی نامزد‌های انتخاباتی به اسلام را تصریح می‌کند، لذا اگر کسی در مواضع سیاسی خود برخلاف اسلام عمل کند، مسلماً این شرط در او ساقط می‌شود و شورای نگهبان موظف است در چارچوب قانون وظایف خود را انجام دهد. بنابراین شورا بر اساس مصلحت‌اندیشی‌های سیاسی عمل نمی‌کند.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار ادامه داد: اگر شورای نگهبان با مدارک، ادله و مستندات، شخصی را شناخت و از مواضع او در سخنرانی‌ها و یا نوشته‌هایش مطمئن شد و یا از طرقی که قانون معین کرده، احوالات و مواضع اشخاص را یافت، بر آن اساس صلاحیت فرد را احراز یا عدم احراز می‌کند؛ لذا اگر شروطی که قانون معین کرده، آن شخص واجد یکی از آن‌ها نباشد، در این موارد صلاحیت وی احراز نمی‌شود.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار با تأکید مجدد بر اینکه احراز صلاحیت‌ها در چارچوب قانون انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: اگر شروط مصرح در قانون برای فرد ثبت‌نام‌کننده در انتخابات احراز شود، صلاحیت او تأیید می‌شود، اما اگر این شروط در او احراز نشود، رد صلاحیت می‌شود؛ صورت سومی هم وجود دارد و آن این است که شروط در فرد ثبت‌نام‌کننده احراز نمی‌شود، یعنی هیچ چیزی از مواضع اتخاذی وی در دسترس نیست و شناختی از او برای احراز صلاحیت یافت نمی‌شود، لذا نتیجه همان است که احراز عدم کرده‌ایم. بالاخره سه حالت بیشتر وجود ندارد، یا احراز وجود آن شرایط را می‌کند، یا احراز عدم آن شرایط را می‌کند، یا عدم احراز است.

وی در توضیح عدم احراز فرد ثبت‌نام‌کننده در انتخابات مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: در این حالت سوم که عدم احراز صلاحیت است، مدارک و شواهد طوری نیست که ما را به احراز برساند یا مدارک و مستنداتی وجود دارد که با هم در تعارض هستند؛ یعنی منابعی داریم که فرد شرایط را دارد و منابعی دیگری داریم که برعکس آن را می‌گوید (شرایط را ندارد)؛ در این صورت بررسی‌هایی انجام می‌شود، تا به نتیجه صحیح برسیم.

 

عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به مدت زمان اندک بررسی صلاحیت‌ها با توجه به تعدد بسیار زیاد ثبت‌نام‌کنندگان عنوان کرد: یکی از نواقصی که در قانون انتخابات وجود دارد، ضیق وقت در بررسی صلاحیت‌ها است، چرا که حجم وسیعی از صلاحیت کاندیدا‌ها باید در مدت کوتاهی توسط این شورا رسیدگی شود؛ قهراً بررسی صلاحیت ۱۲ هزار نفر یا بیشتر یا کمتر، خیلی مواقع ممکن است به احراز نرسد؛ لذا خیلی از موارد عدم احراز‌ها به خاطر کمبود فرصت است که اگر این بخش از قانون انتخابات ترمیم شود، نتایج بهتری بدست خواهد آمد.

 

وی با بیان اینکه همه فقهای شورای نگهبان بر طبق وظیفه شرعی و الهی عمل می‌کنند، تأکید کرد: از زمانی که در جمع این شورا حاضر شدم، تعهد الهی را در فقهای این شورا دیدم؛ چنانچه حاضر نیستند برای امور دنیوی و سلایق شخصی آنچه که وظیفه شرعی و الهی است را زیر پا بگذارند.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار گفت: شهادت می‌دهم که تمام این بزرگواران بر اساس وظیفه قانونی عمل می‌کنند. منتهی روشن است فقها معصوم نیستند، ممکن است انسان اشتباه کند و یا اشتباه بفهمد، اما این مسأله دیگری است که هیچ انسانی از آن مصون نیست، مهم این است که آیا بر اساس آنچه که بین خودش و خدای متعال می‌فهمد و قانون برای او مشخص کرده است انجام وظیفه می‌کند و یا به خاطر اهواء و ملاحظات غیرالهی و غیردینی؟ اُشهد بالله که فقها بر طبق وظیفه شرعی و الهی عمل می‌کنند.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار با تأکید بر اینکه شکل‌گیری انقلاب اسلامی به خاطر این بوده است که احکام الهی پیاده شود، تصریح کرد: همه اعضای این شورا برای صیانت از انقلاب اسلامی، بر اساس موازین دینی عمل می‌کنند، چنانچه حقوقدانان این شورا نیز با تعهد و تدینی که دارند بر اساس قواعد و ضوابط به وظیفه قانونی خود عمل می‌کنند.

عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به اینکه آگاهی از مقتضیات زمان و مسائل روز از شروط فقهای  شورا است، گفت: ما جزء مردم هستیم و مثل بقیه افراد در بین مردم زندگی می‌کنیم و این وظیفه‌ای که به عهده ما گذاشته شده، باعث نشده است که ما از مردم جدا شویم؛ مثل سابق درس و بحث داریم، رفت و آمد با مردم داریم، در نمازها، در مجالس درس و بحث شرکت می‌کنیم و اطلاعات از طرق مختلفی به ما منتقل می‌شود.

وی گفت: امروز رسانه‌های عمومی و همگانی در اختیار همه است و بسیاری از مطالب در رسانه‌های همگانی منتشر می‌شود و از طرفی بولتن‌های مختلفی از جا‌های مختلف به دست ما می‌رسد و خود ما نیز به سایت‌های مختلف مراجعه و اخبار را مشاهده می‌کنیم؛ همچنین نامه‌نگاری‌ها و تماس‌های مختلف، اطلاعات زیادی را به دست ما می‌رساند و لذا از منابع مختلف اخبار داخلی و جهانی و موضوعات مختلفی که در دنیا می‌گذرد را اطلاع داریم.

عضو فقهای شورای نگهبان با تأکید بر اینکه شورای نگهبان با رایانه‌ای شدن انتخاب به هیچ عنوان مخالفت نکرده است، گفت: جهات مثبتی در رایانه‌ای کردن انتخابات وجود دارد از جمله سرعت کار در شمارش آراء و اعلام نتیجه انتخابات؛ اما اشکالی که فعلاً برای این کار وجود دارد این است که امنیت کامل در برگزاری انتخابات رایانه‌ای، احراز نشده است.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار با بیان اینکه رأی دادن با سیستم رایانه‌ای، کار را برای برخی از مردم مشکل می‌کند، ادامه داد: با توجه به پیچیدگی که در این نوع رأی دادن وجود دارد، از عهده تمام آحاد مردم که به این شکل بیایند و رأی بدهند، برنمی‌آید و از طرفی در آزمایشی، مدت زمانی که برای رأی دادن یک فرد که بخواهد به صورت رایانه‌ای رأی دهد، حدود ۱۰ دقیقه محاسبه شده است؛ لذا با توجه به صف‌های طولانی در روز انتخابات و تعداد و مقدار ابزار‌ها و امکانات لازم جهت برگزاری انتخابات رایانه‌ای، مسلماً وقت بسیاری از افراد در صف ایستاده و در حال انتظار، تلف خواهد شد.

وی ادامه داد: حتی احتمال اینکه به خیلی‌ها نوبت نرسد که رأی بدهند و یا اینکه بخشی از مردم به علت صرف وقت طولانی در صف انتخابات که خارج از حوصله آنهاست، حاضر نشوند در انتخابات شرکت کنند نیز وجود دارد؛ بنابراین با رایانه‌ای کردن انتخابات به این شکل، احتمال عدم رغبت مردم برای حضور در صحنه انتخابات افزایش یافته و باعث کاهش مشارکت آحاد مردم می‌شود.

عضو فقهای شورای نگهبان خاطرنشان کرد: اگر محاذیر مهم برگزاری انتخابات رایانه‌ای که از جهات مثبت آن مهمتر است، برطرف شود، به نحوی که ابزار و امکانات رایانه‌ای و امنیت انتخابات تهیه و تعبیه شود که فرصت مشارکت عمومی و درصد بالای مردم از بین نرود، مشکلی برای برگزاری انتخابات رایانه‌ای وجود ندارد.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار با بیان اینکه در برگزاری انتخابات به صورت رایانه‌ای، اگر استیثاق و اطمینانی وجود نداشته باشد و امنیت آن تأمین نشود، مسلماً چنین انتخاباتی مورد تردید و شک مردم نیز خواهد بود، افزود: البته لازم به توضیح است که در حال حاضر قسمت عمده‌ مقدمات کار انتخابات، رایانه‌ای است، فقط هنگام رأی دادن است که مردم وقتی مستقیماً می‌خواهند رأی بدهند، به صورت دستی انجام می‌شود، والا مقدمات انتخابات و بسیاری از امور آن به صورت رایانه‌ای انجام می‌شود.

عضو فقهای شورای نگهبان در ادامه به فتنه سال ۸۸ اشاره کرد و گفت: اگر بنا باشد به قانون احترام نگذاریم و به آن عمل نکنیم، قطعاً بالاترین ضربه را خواهیم خورد، چون میثاق عمومی و همگانی هر کشوری، قانون آن کشور است، لذا اگر بنا باشد به خاطر سلایق، قانون زیر پا گذاشته شود، دیگر سنگ روی سنگ بند نخواهد شد.

وی افزود: اگر قرار باشد هر بار انتخاباتی که برگزار می‌شود، مدعیانی پیدا شوند که اعتراض غیرقانونی داشته باشند و بگویند این انتخابات درست انجام نشده و باید ابطال شود، این کار افتادن در دور باطل است، لذا هنگامی که قانون مصوب وجود دارد، در آن راه رفع اشکال و ابهامات بیان شده است، بنابراین نباید سلایق افراد و خواسته‌های بدخواهان مجال فعالیت پیدا کند.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار با بیان اینکه شورای نگهبان علاوه بر صیانت از انقلاب اسلامی باید از خود نیز صیانت کند، عنوان کرد: اگر این شورا بخواهد وظیفه‌اش را خوب انجام دهد باید از خودش نیز صیانت کند؛ یعنی باید همه اعضاء طوری رفتار کنند که همگان بر این باور باشند، آنچه که شورای نگهبان مدنظرش است، عبارت است از احکام الهی، رضایت خدای متعال، رضایت حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه و آنچه که قانون معین کرده است. مثلاً اگر شورای نگهبان انتخاباتی را گفت صحیح انجام شده، همه استیثاق پیدا کنند و اگر حوز‌ه‌ای از انتخابات را ابطال کرد، همه استیثاق داشته باشند که این کار از روی موازین انجام شده و درست است.

وی تأکید کرد: استیثاق و اطمینان عمومی مهترین سرمایه است، لذا کنش‌ها و واکنش‌های اعضای محترم شورای نگهبان در حفظ استیثاق عمومی بسیار پر اهمیت است؛ حتی زندگی شخصی اعضاء که علنی است و مردم می‌بینند، اگر خدایی نکرده تشریفاتی شود، این در استیثاق مردم اثر خواهد گذاشت، چنانچه در خصوص روحانیت نیز چنین است، یعنی نقش روحانیت که صیانت از اسلام است، وقتی می‌تواند از اسلام صیانت کند که از خودش نیز صیانت کند؛ لذا نباید رفتار‌هایی که موجب شک و تردید مردم می‌شود را انجام دهد و نباید کاری کند که اطمینان قلبی مردم سلب شود.

وی در پایان اظهار داشت: مسأله صیانت از شورای نگهبان بر دوش تک تک اعضاء و همچنین تمام مرتبطین به شورای نگهبان اعم از مدیران، کارمندان و ناظرین انتخابات است و همه این‌ها باید سلوک، رفتار و مواضع خودشان را طوری قرار بدهند که این اعتماد و اطمینان عمومی خدشه‌دار نشود؛ لذا صیانت از شورای نگهبان وظیفه بسیار مهم و حساسی است./841/د102/ق