در شبکه چهار سیما؛
ابعاد "زیست جنسی در ایران" بررسی شد
جامعه ما به لحاظ زیست جنسی به شدت در حال تحول است، اما این به این معنا نیست که الان هنجار مسلط، ازدواج و خانواده نیست.
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، فصل سیزدهم مجله تصویری علوم انسانی «زاویه» در قسمت هفتم خود، به سراغ یکی دیگر از موضوعات روز جامعه یعنی «زیست جنسی» رفت و از دو مهمان خود دکتر محمدتقی کرمی و دکتر سیدعلی آذین، این سوال را پرسید که نهاد علم برای بهبود زیست جنسی در ایران چه ایده‌ای دارد؟
دکتر سیدعلی آذین در ابتدای این برنامه گفت: بحث جنسینگی (Sexuality) امری پیچیده است و در ابتدا باید پیچیدگی این مفهوم را بپذیریم. زیست جنسی بحثی کاملاً بین رشته‌ای است. ابعاد پزشکی، اجتماعی و ... در این حوزه از هم جدا نیستند. یکی از آسیب‌های این عرصه این است که آن چه خودمان می‌بینیم را به کل جامعه تعمیم دهیم.
عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی افزود: برای تسلط نسبی به امر جنسی در جامعه مان باید حتماً داده‌های پژوهشی را در این عرصه جدی بگیریم. علی رغم همه عدم پشتیبانی‌ها در این زمینه، کار‌های خوبی انجام شده است. اگر آن‌ها را به صورت فراتحلیل و نتیجه گیری‌های سیستماتیک، بدون دادن جهت گیری دلخواه مان به این پژوهش‌ها بررسی کنیم، می‌توانیم به تصویری از فضای زیست جنسی در جامعه مان برسیم.
این متخصص پزشکی اجتماعی ادامه داد: فاصله نسلی امروز به ۵ سال رسیده است. یعنی فردی که ۵ سال بعد به دنیا می‌آید با فردی که امروز به دنیا می‌آید دنیایی کاملاً متفاوت دارد. حتی در مورد سالمندان مان این مسایل با تغییر و تحول رو به رو بوده اند. اگر تصور کنیم که جامعه ما از لحاظ زیست جنسی همان جامعه ۱۰ سال پیش است خودمان را فریب داده ایم. دلیلی ندارد فکر کنیم وضعیت ما با بقیه جوامع بشری متفاوت است. اگر تصور کنیم می‌توانیم دیواری بین خودمان و دنیا بکشیم و یا این که به خاطر فرهنگ مان در این مسایل واکسینه هستیم اشتباه کرده ایم.
دکتر محمدتقی کرمی سپس گفت: مراد از زیست جنسی مجموعه‌ای از رفتارها، ارزش ها، هنجار ها، تخیل‌ها و نمادسازی‌هایی است که پیرامون سائق جنسی شکل می‌گیرد و جنبه اجتماعی پیدا می‌کند. درباره وضعیت جنسی در ایران ۳ رویکرد وجود دارد. یک رویکرد تحت عنوان " انقلاب جنسی " از آن یاد می‌شود. گروهی دیگر " بحران جنسی " را به کار می‌برند. تفاوت انقلاب و بحران در این است که در انقلاب ارزش‌های پیشین واژگونه می‌شود و ارزش‌های جدید به وجود می‌آیند. اما بحران به ما می‌گوید ارزش‌ها هستند، اما در جامعه میدان تعین و تجسد پیدا نمی‌کنند و جامعه درگیر این است که چگونه می‌تواند ارزش هایش را به میدان بیاورد.
دانشیار مطالعات زنان دانشگاه علامه طباطبایی و مرکز تحقیقات زنان و خانواده افزود: رویکرد سوم و اعتقاد من این است که در وضعیت " تحول زیست جنسی " ایرانیان هستیم. تحول متکثر است یعنی هم ارزش‌های پیشین هستند و هم ارزش‌های جدید و هم جریان اصلی داریم که همچنان در آن‌ها ازدواج، خانواده و پاکدامنی ارزش مسلط است و اگر در خرده گروه‌هایی تفاوت‌هایی به وجود آمده به عنوان آنومی (ناهنجاری) تلقی می‌شود.
وی سپس خاطرنشان کرد: ما ارزش‌های پیشین را داریم، اما نه به این معنا که همچنان به سیاق گذشته هستند. در سیاست گذاری فرهنگی یکی از چیز‌هایی که باید مدنظر ما باشد این است که ما نباید جامعه ایرانی را کل گرایانه فهم کنیم. به این معنا که کلاً خوب است یا کلاً بد است. ما در جامعه ایرانی با تکثر و سیّالیت گفتمان‌ها و زیست‌ها مواجهیم. ما در جامعه مان یک جریان عامی داریم که جریان جهانی است و طی این جریان گسترش جوانی را شاهد هستیم. در این راستا وزارت ورزش و جوانان سن جوانی را از ۲۹ سال به ۳۵ سال افزایش داد.
علی آذین در ادامه عنوان کرد: از کلمه بحران جنسی خوشم نمی‌آید، چون در این صورت برای مدیریت آن به سراغ روش‌های مدیریت بحران خواهیم رفت. از طرفی ممکن است تعریف مان از واژه بحران متفاوت باشد. بحران یعنی این که از وضعیت موجود برداشت درستی نداریم و نمی‌دانیم به چه سمتی پیش می‌رویم. جامعه ایرانی واقعاً متکثر است و، چون ما یک کشور بزرگ با تنوع قومیتی زیاد هستیم این بزرگی باعث یک سری سوء تفاهم‌ها می‌شود.
وی سپس گفت: به عنوان مثال در روز‌های آینده با محرم مواجه می‌شویم و می‌بینیم که چهره شهر عوض می‌شود و برخی تصورشان این می‌شود که مردم هنوز به مسایل دینی تعلق دارند. چند وقت بعد در تعطیلات می‌بینیم که بسیاری از مردم به آنتالیا می‌روند و در آن جا شاهد هستیم اکثر افراد ایرانی هستند و این تلقی پدید می‌آید که مردم همه به این سمت کشیده شده اند. یا در ایام چهارشنبه سوری تصور کنیم مردم به سنت‌های ایرانی خیلی پای بند هستند. افرادی که این گونه قضاوت می‌کنند دچار خودهمه‌پنداری هستند. اگر متولیان و سیاست گذاران بخواهند این گونه نگاه کنند آن وقت دچار مشکل خواهیم شد.
علی آذین در ادامه اظهار داشت: امروز سیاستگذار ما با نیاز‌های واقعی جامعه بیگانه است. ایدز و بیماری‌های منتقل شونده از طریق تماس جنسی امروز به شدت با گذشته متفاوت است. اما حساسیت نسبت به این موضوع در سیاست گذاران ما نیست. حتی گاهی گفته می‌شود اصلاً نامی از این بیماری‌ها نیاوریم و ما اصلاً در این زمینه‌ها مشکلی نداریم. اگر امروز این مسایل را جدی نگیریم و خود را به تغافل بزنیم در آینده با مشکلات زیادی مواجه خواهیم بود.
محمدتقی کرمی گفت: صورت بندی واژه تحول و واژه تکثر مهم است. ما جامعه متکثری داریم که تقریباً همه آحاد آن دچار بازاندیشی در باب خود، معنا و جامعه شده اند. این یعنی نگاه درجه دوم و تاریخی داشتن به این قبیل مسایل. این بازاندیشی، امر مشترک گروه‌های متکثر جامعه ماست. با تعریف آقای دکتر آذین درباره بحران مخالفم. بحران یعنی یک مسأله‌ای ایجاد می‌شود که موجب می‌شود شما مسایل دیگر خود را کنار بگذارید. امر جنسی امروز در جامعه ما مسأله است، اما ما در مرحله بحران نیستیم. به این معنا که بخشی از جامعه ما هنجار‌ها را پاس نمی‌دارد و بخش دیگر نگران است که خودش آسیب ببیند.
وی سپس عنوان کرد: ما در این زمینه‌ها ممکن است اطلاعات دقیقی نداشته باشیم، اما یک شهود جمعی داریم. جامعه ما به لحاظ زیست جنسی به شدت در حال تحول است، اما این به این معنا نیست که الان هنجار مسلط، ازدواج و خانواده نیست. ما در مسیر لرزیدن ارکان این خیمه هستیم، اما جامعه به طور متکثر دارد به حیات خود ادامه می‌دهد. مدخل بحث آقای دکتر آذین مسایلی مثل ایدز و سلامت است. اما بحث من متفاوت است. به عقیده من آن سوژه بازاندیش که عرض کردم، آن قدر اطلاعات دارد که بتواند خود را از این مسایل حفظ کند. مسایل افراد معتاد که این گونه اطلاعات را ندارند را نباید به همه معتادان تعمیم دهیم.
علی آذین در ادامه گفت: با موضوع بازاندیشی موافق هستم و صرف نظر از نتیجه آن، این بازاندیشی را مثبت می‌دانم. حوزه سلامت به این دلیل از مسایل اجتماعی قابل تفکیک نیست که رفتار‌های اجتماعی مردم با پیامد‌های پزشکی همراه است. رشته پزشکی اجتماعی به همین دلیل ایجاد شد. آقای دکتر کرمی گفتند افراد معتاد که به دلیل عدم آگاهی دچار ایدز و بیماری‌های مختلف می‌شوند تعدادشان آن قدر نیست که مسأله ما باشند. مشکل ما این است که همین افراد آگاهی‌های لازم را نسبت به این مسایل ندارند. چه کسی باید این آگاهی را به این‌ها بدهد؟
وی افزود: چرا ما این قدر نگران نوجوانان و جوانان مان هستیم؟ این به خاطر مراحل رشد و تکامل جنسی است که افراد طی می‌کنند. نوجوان در اوج هیجانات و سائق‌های جنسی است. در عین حال در اوج استقلال طلبی خودش است. همچنین نوجوان به صمیمیت نیاز دارد و اگر نتواند این صمیمیت را در خانواده پیدا کند برای یافتن آن به سمت دیگر سوق پیدا می‌کند. مغز بشر هنوز در حال تغییر فیزیکی است و نمی‌توانیم بر اساس نظریه رشد پیاژه به انسان امروز نگاه کنیم. امروز نمی‌توانیم این گونه فکر کنیم که بچه را چشم و گوش بسته بار بیاوریم و اصلاً راجع به این مسایل با او صحبت نکنیم این بچه آسیب کمتری دچار می‌شود.
در ادامه حبیب رحیم پور ازغدی، مجری کارشناس برنامه این سوال را طرح کرد که به نظر می‌رسد سیاست‌های رسمی در کشور ما برای بازه نوجوانی هیچ ایده‌ای ندارد و فقط دعوت به خویشتن داری می‌کند. آیا این سیاست موفق است؟
محمدتقی کرمی گفت: ابتدا یک نکته را عرض کنم و بعد به سوال شما بر می‌گردم. نگاه کلینیکال و پزشکی در مورد امر جنسی در ایران در عین حالی که لازم است، رهزن است. ما بحث بیماری‌های مقاربتی را داریم و نهاد و بودجه هم در این زمینه داریم و باید هم به این مسایل بپردازیم. اما نهاد بهداشت در ایران مسأله جنسی را به بهداشت جنسی فرو می‌کاهد.
علی آذین در واکنش گفت: مسأله کودک آزاری آیا امروز یک مسأله اجتماعی در جامعه ما هست یا خیر؟
محمدتقی کرمی گفت: بله، اما نکته اصلی اینجاست که فرض کنید این نکته مطرح شد که فاصله بلوغ و ازدواج در جامعه ما ۱۰ سال است و نسل مجرد ما خیلی بهنجارتر از نسل متأهل ما هستند. در بحث دلگی جنسی وقتی با خانم‌هایی که در معرض خدمات جنسی هستند صحبت می‌کنید می‌گویند بیشترین مراجعه کننده به ما مردان متأهل هستند. این خیلی معنا دارد. ما دچار تیره بودن فضای تحول امر جنسی هستیم.
وی اضافه کرد: انگاره‌های خطایی درباره امر جنسی وجود دارد که میانسالان ما این انگاره‌های خطا را از جوانان جدی‌تر گرفته اند. یکی از انگاره‌ها این است که امر جنسی باید آزاد باشد و دائماً پاسخ بگیرد. پیام‌های فضای مجازی را ببینید تماماً در همین راستا است. هیچ کس ما را به صیانت جنسی، خودداری، تمرین اخلاقی و سلوک اخلاقی معطوف به نیروی جنسی فرا نمی‌خواند. ما نمی‌خواهیم به اصالت خودمان در فهم مسأله جنسی برگردیم. یکی از جا‌هایی که نمی‌خواهد برگردد دانشگاه است.
علی آذین سپس گفت: چیزی که آقای دکتر اشاره کردند مسأله جدیدی نیست. اگر به سال‌های ۱۹۰۰ تا ۱۹۲۰ میلادی در آمریکا بنگرید می‌بینید که همین حرف‌ها وجود داشته است. در سیاست گذاری شان به این نتیجه رسیدند که این باور‌های غلط را از بین ببرند.
مجری کارشناس برنامه در ادامه این سوال را مطرح کرد که جامعه هدف ما این سوال را دارد که در بازه زمانی ۱۴ تا ۲۸ سال حقوق جنسی من چه می‌شود؟ یعنی دارد حق جنسی خود را مطالبه می‌کند.
علی آذین در پاسخ گفت: در این باره اول جامعه شناسان و در درجه بعد سیاست گذاران و متخصصین علوم دینی باید پاسخ بدهند. به هر حال اگر ما محدودیت‌هایی در این حوزه داریم به دلیل آن نظام ارزشی است که بخش بزرگی از آن را دین دارد پوشش می‌دهد.
محمدتقی کرمی در واکنش گفت: اتفاقاً من همین جای بحث را زاویه دارم. آکادمی وقتی به تحلیل امر جنسی می‌رسد و با این سوال مواجه می‌شود که برای ۱۴ تا ۲۸ سال چه حرفی دارید این جا بلافاصله جاخالی می‌دهد و می‌گوید ما با نهاد دین یک مشکل داریم. یعنی گویی این مسأله من نیست و مسأله نهاد دین است. این مسأله جامعه ماست و اتفاقاً یکی از جا‌هایی که باید درباره اش حرف بزند دانشگاه است. اگر یک روحانی در این زمینه حرف بزند می‌گویید شما که متخصص این حوزه نیستید.
علی آذین سپس اظهار کرد: ما این حرف‌ها را زده ایم، اما سیستم نمی‌خواهد این حرف را بپذیرد. وقتی می‌گوییم ما یک جامعه متکثر هستیم بالاخره ما باید بپذیریم وقتی افراد به این سنین می‌رسند همه افراد جامعه یک نسخه را انتخاب نمی‌کنند. آن چه که برای من مهم است این است که این مراحل با کمترین آسیب حل شود. ما می‌توانیم فرهنگ سازی کنیم و آموزش بدهیم، اما نهایتاً آن کسی که برای خود تصمیم می‌گیرد خود افراد جامعه اند. ما باید برای اقشار مختلف نسخه‌هایی داشته باشیم که متضمن چیز‌هایی باشد که برای همه مردم اصل است. مثل این که آسیب به خود و دیگران نزنند و مفاهیمی مثل اخلاق و تعهد حتی برای کسانی که به دین اعتقاد ندارند.
محمدتقی کرمی در پایان عنوان کرد: ورود حکومت به این حوزه را به صلاح نمی‌دانم. حکومت باید سیاست گذاری، زمینه سازی و هدایت کند و خانواده باید مهم‌ترین متولی زیست جنسی باشد. نهاد دانشگاه در بحث مسأله جنسی دچار یک لکنت و بی زبانی شده است. حکومت در بحث سیاست گذاری جنسیتی گاهی غلط عمل کرده و تغافل‌های بیجایی کرده و آمار‌ها را ندیده است. اما بحث من این است که دانشگاه ما دارد از بار مسئولیت شانه خالی می‌کند. دانشگاه باید برای مسلط شدن فرهنگ عفاف و ازدواج مسئولیت‌های خودش را انجام دهد./918/د101/س
ارسال نظرات