چه کسی «رویترز» را سر کار گذاشته است؟

به گزارش خبرگزاري رسا، نزدیک به یک ماه پیش بود که خبرگزاری رویترز در خبری به نقل از «منابع آگاه» نوشت مقامات ارشد سپاه پاسداران در یک مجموعه به شدت محافظت شده در جنوب تهران گرد هم آمدند تا درباره نحوه تنبیه آمریکا به خاطر خروج از برجام و اعمال دوباره تحریم‌ها علیه ایران گفتگو کنند و طی این جلسه تصمیم گرفته شد تا تاسیسات نفتی عربستان سعودی مورد حمله قرار بگیرند.

رویترز در این خبر خود به نقل از چهار منبع آگاه به جزئیات جلسه فرماندهان ارشد سپاه و همچنین جلسه‌ای که در بیت رهبری با حضور آیت الله خامنه‌ای تشکیل شده بود پرداخته است. این گزارش شامل جزئیاتی همچون اظهارات فرماندهان نظامی و شروط مطرح شده از سوی رهبر ایران برای انجام حمله بود.

اکنون، این خبرگزاری بار دیگر به نقل از «سه منبع نزدیک به حلقه داخلی رهبر معظم» و منابعی در وزارت کشور ایران گزارشی مشابه را درباره اعتراضات آبان ماه منتشر کرده است.

رویترز مدعی شده است در روز دوم اعتراضات، 17 نوامبر (27 آبان) جلسه‌ای در بیت رهبری با حضور مشاوران نظامی رهبر ایران، رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت برگزار شده است و آیت الله خامنه‌ای نسبت به تخریب تصویر خود و مجسمه آیت‌الله خمینی، بنیانگذار انقلاب، خشمگین بوده و دستور داده است «هرکاری لازم است برای پایان دادن به اعتراضات انجام دهید.» رهبر ایران همچنین به مقامات حاضر گفته است که اگر معترضان به سرعت متوقف نشوند، آن‌ها مسئول عواقبش هستند.

یکی از این منابع آگاه به رویترز گفته است «دشمنان می‌خواهند جمهوری اسلامی را سرنگون کنند و واکنش فوری لازم بود.»

یک منبع دیگر هم که در جریان این جلسه قرار گرفته، به رویترز گفته است «امام ما (آیت الله خامنه ای) تنها به خدا جواب می‌دهد. او دلواپس مردم و انقلاب است. او بسیار استوار بود و گفت که شورشی‌ها باید در هم شکسته شوند.»

خبرگزاری رویترز در ادامه برای موثق نشان دادن گزارش خود به برخی اظهارات مقامات و رسانه‌های رسمی ایران درباره شدت اعتراضات اشاره کرده است.

بخش دیگری از گزارش رویترز به گفتگو‌های تلفنی با مقامات محلی در اهواز، کرمانشاه و کرج می‌پردازد و بخشی دیگر هم به مصاحبه‌های تلفنی با شهروندانی از تهران، یکی از شهر‌های غربی، کرج، و بهزاد ابراهیمی، عموی آرشام ابراهیمی که گفته می‌شود در جریان اعتراضات در اصفهان کشته شده است اختصاص پیدا می‌کند. رویترز البته در گزارش خود نام «آرشام» را هم «آرشاد» ذکر کرده است.

رویترز همچنین به نقل از گزارشی که توسط سه منبع در وزارت کشور ایران به این خبرگزاری ارائه شده است، مدعی شده که در جریان «دو هفته ناآرامی» در ایران در پی افزایش قیمت بنزین که از 15 نوامبر (24 آبان) آغاز شد، نزدیک به 1500 نفر کشته شدند که دست کم شامل 17 نوجوان، نزدیک به 400 زن و همچنین تعدادی نیروی امنیتی و پلیس می‌شود. این عدد حتی بسیار بیشتر از رقمی است که «عفو بین الملل» در آخرین گزارش خود ذکر کرده و یا وزارت خارجه آمریکا ادعا کرده است.

گزارش‌های شبیه و پراشتباه

شکی نیست که سکوت و انفعال مسئولان امر و رسانه ملی در خبررسانی درست و قابل اعتماد درباره اعتراضات آبان ماه فضا را برای جولان رسانه های غربی فراهم می کند، اما این ذکر آمار مطابق رویکرد رویترز در گزارش‌های پیشینش است که به نظر می‌رسد برای حقیقی و مستند جلوه دادن کلیت گزارش ارائه می‌شود؛ موردی که در گزارش درباره حمله به آرامکو هم وجود داشت: «حمله به تاسیسات نفتی آرامکو 17 دقیقه طول کشیده و 18 پهپاد به همراه سه موشک پایین پرواز در آن نقش داشته اند.» در اینجا هم اعداد و ارقام ذکر شده نسبت به آنچه مقامات رسمی آمریکا ادعا کردند متفاوت بود.

جدا از ذکر نام اشتباه «آرشام ابراهیمی»، از دیگر اشتباهات فاحش گزارش رویترز می‌توان به تاریخ نگاری آن اشاره کرد. در حالی که این خبرگزاری نوشته است اعتراضات از روز 15 نوامبر آغاز شده، تاریخ جلسه مقامات در بیت رهبری را که مدعی است در روز دوم اعتراضات برگزار شده، 17 نوامبر ذکر می‌کند، در حالی که منطقا باید روز سوم اعتراضات باشد. ادعای دیگر این خبرگزاری مبنی بر تخریب مجسمه امام خمینی هم محل پرسش است، چرا که حتی در رسانه‌های فارسی زبان خارجی هم گزارش یا ویدیویی در این باره منتشر نشده است.

مشابهت دیگر گزارش کنونی به مورد جلسه فرماندهان سپاه پاسداران اطلاعات بسیار دقیقی است که این خبرگزاری از یک جلسه اساسا محرمانه ارائه می‌کند، آن هم نه از طرف یک منبع آگاه، بلکه سه یا چهار منبع مطلع که قاعدتا در جلسه حضور داشته اند که می‌توانند حالات افراد و نقل قول‌ها را شرح دهند. این که شخصی در چنین جایگاهی حاضر است به صورت تلفنی اطلاعاتی چنین حساس را در اختیار یک خبرگزاری خارجی قرار دهد بسیار عجیب است و فارق از خطرات پیش روی چنین اقدامی، اصولا مشخص نیست که چه سودی از این کار می‌برد. این که یک مقام بلندپایه که از رهبر انقلاب با عنوان «امام ما» یاد می کند بخواهد چنین خبرهایی را در اختیار یک رسانه غربی قرار دهد هم مورد شگفت دیگری است.

گزارش‌های عجیب رویترز درباره ایران که همگی هم به نقل از منابع آگاه بوده اند و همگی هم چه از سوی مقامات ایرانی و چه مقامات آمریکایی رد شده اند، در ماه‌های اخیر افزایش قابل توجهی یافته اند.

این خبرگزاری مهر ماه سال جاری به نقل از دو منبع امنیتی عراقی بی‌نام مدعی شد «شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران، در جریان تظاهرات اخیر عراق، تک‌تیرانداز‌هایی را روی سقف خانه‌ها در بغداد مستقر کرده بودند تا به سمت معترضان شلیک کنند.»

در شهریور ماه به نقل از دو منبع اطلاعاتی عراقی، دو منبع اطلاعتی عربی و سه مقام ایرانی نوشت «ایران تعداد زیادی موشک بالستیک خود را به عراق منتقل کرده و آن‌ها را به گروه‌های شیعه در عراق تحویل داده است. همچنین ایران تلاش می‌کند با توسعه توانمندی‌ها، موشک‌های بیشتری در این کشور تولید کند تا حملات به منافعش در خاورمیانه را دفع کرده و ابزاری [به گروه‌های مورد حمایتش] ارائه کند تا دشمنان منطقه‌ای را هدف بگیرند.»

جوسازی رسانه‌ای رویترز، سوم تیرماه سال جاری از سوی محمدجواد ظریف، وزیر خارجه، برملا شده بود، جایی که در جریان نشست با اعضای اتاق بازرگانی ایران گفت: «این روز‌ها خبرگزاری رویترز حدودا روزی 50 تا خبر دروغ در مورد اقتصاد ایران تولید می‌کند. یک گروه مشخص توسط یک کشور همسایه مورد حمایت مالی قرار گرفته‌اند و این گروه وظیفه دارد که این اخبار را پخش و به نحوی مطرح کند که همه دنیا دارند از ایران خارج می‌شوند.»

«حشمت علوی» تکرار می‌شود؟

خردادماه سال جاری بود که پایگاه خبری تحلیلی «اینترسپت» در گزارشی با استناد به گفته‌های یک عضو جداشده از گروهک مجاهدین خلق، پرده از سناریویی عجیب برداشت. «حشمت علوی» نامی بود که با گزارش‌های ضدایرانی در رسانه‌های معتبر غربی پیوند خورده بود، اما حسن حیرانی از اعضای بلندپایه جداشده از مجاهدین خلق که به طور مستقیم با این موضوع آشنا بوده فاش ساخت که «حشمت علوی شخصیتی بود که توسط یک گروه از افراد از شاخه سیاسی مجاهدین خلق هدایت می‌شد. هرچیزی که از طرف فرماندهان به آن‌ها دستور داده می‌شد را می‌نوشتند و با استفاده از این نام برای قرار دادن در رسانه‌های استفاده می‌کردند. او هرگز یک شخصیت واقعی نبوده و نیست.»

این اظهارات حیرانی را «سارا زهیری»، پژوهشگری که بر روی فعالیت‌های مجاهدین خلق متمرکز است، هم تایید کرده بود.

در نمایه علوی در سایت فوربز از او به عنوان «یک فعال ایرانی علاقه‌مند به حقوق برابر» یاد شده است و در چند سال گذشته مقالاتی از او در «هیل» (نزدیک به کنگره آمریکا)، دیلی کالر، فدرالیست، العربیه انگلیسی (متعلق به سعودی ها) منتشر شده و در رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور همچون صدای آمریکا، مجاهدین خلق، و ملیون هم بازنشر داده شده است، اما رسانه معتبری، چون فوربز در این بین با انتشار 61 مقاله از علوی رکورددار است.

اکنون به نظر می‌رسد رویترز هم گام در راهی نهاده است که به جای حشمت علوی جعلی، «منابع آگاه» گرداننده آن هستند. این اتفاق به هیچ عنوان برای وجهه یکی از غول‌های رسانه‌ای جهان خوشایند نخواهد بود./1360//101/خ