نگاهی به زندگی، فعالیتها، افکار و تجربیات علامه سید جعفر مرتضی عاملي
به گزارش خبرگزاری رسا، سومین نشست از سلسله نشستهای روایت حجره در راستای آشنایی با زندگی، فعالیتها، افکار و تجربیات مرحوم علامه سید جعفر مرتضی با حضور حجت الاسلام والمسلمین سید محمد مرتضی عاملي، فرزند، شاگرد و مديرمسؤول مركز ترجمه و نشر آثار علامه سید جعفر مرتضی در حسینیه هنر قم برگزار شد.
آنچه می خوانید مشروح این نشست است.
کودکی دشوار علامه جعفر مرتضی/ فراگیری الفبا با حکاکی روی سنگ
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با بیان اینکه شغل پدر علامه جعفر مرتضی کشاورزی و دامپروری بوده است، گفت: اجداد ایشان روحانی بودند و همین باعث ایجاد علاقه برای علمآموزی در او شده است.
وی کودکی علامه جعفر مرتضی را کودکی سختی دانست و افزود: پدر علامه الفبا را با حکاکی روی سنگ و در هنگام چرانیدن گوسفندان یاد گرفت.
وی با اشاره به اینکه پدر علامه جعفر مرتضی در کودکی با استفاده از سریش و به هم چسباندن کاغذ پارهها برای خودش دفتر درست میکرد، عنوان کرد: ایشان با امانت گرفتن کتاب و استنساخ آنها به مرور زمان، یک کتابخانه برای خودش ایجاد کرد.
پدر جعفر مرتضی شخصاً امور تعلیم فرزندش را بر عهده می گیرد
فرزند علامه مرتضی با اشاره به اینکه در زمان کودکی علامه جعفر مرتضی مدارس آکادمیک در محل زندگی ایشان وجود نداشته است، بیان کرد: در زمان کودکی یک مدرسه در نزدیکی خانواده علامه شروع به فعالیت میکند و او به مدت یک ماه به این مدرسه میرود اما به علت اعتقادات نادرست معلم مدرسه، پدر جعفر مرتضی تصمیم میگیرد شخصاً امور تعلیم فرزندش را بر عهده بگیرد.
شاگرد علامه مرتضی اظهار داشت: وقتی پدر علامه جعفر مرتضی تبدیل به عالم منطقه میشود بر سرش عمامه نمیگذارد و به کلاه عربی که دور آن كمي پارچه مشکی مي بست اکتفا میکند، چرا که مرسوم نبود کسی که در حوزه درس نخوانده عمامه به سر کند
وی افزود: تألیفات ایشان که بالغ بر۵۰ یا 100 عنوان است در جنگ ۳۳ روزه به طور معجزه آسایی سالم ماند و به وسیله دوربین نسخه برداری شده است.
شاگرد علامه مرتضی با اشاره به اینکه ایشان در سن 17 سالگی به علت از رونق افتادن حوزه علمیه در منطقه عیتا مجبور شد به حوزه نجف برود، عنوان کرد: در مدت 6 سال در نجف با پشتوانه علمی که داشت، مقدمات را فرا گرفت.
هجرت به قم؛ غربت و آشنایی با مجمع العلمای مدرسه خان
وی با بیان اینکه پدر علامه جعفر مرتضی به ایشان توصیه کرد تا به قم هجرت کند، اظهار داشت: علامه در سال 1347 شمسی وارد قم شد.
شاگرد علامه مرتضی ابراز کرد: علامه جعفر مرتضی برای هجرت به قم نزد آیت الله سید عبدالکریم کشمیری رفته و طلب استخاره میکند و سید عبدالکریم نیز توصیه به هجرت می کند و می گوید علم و برکت در این سفر است.
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با اشاره به اینکه علامه جعفر مرتضی هنگام ورود به قم هیچکس را نمی شناخت، بیان کرد: علامه پس از ورود به قم به یک مسافرخانه قدیمی می رود و به دنبال سید عبدالله شرف الدین میگردد و او علامه را با خود به مدرسه خان میبرد.
فرزند علامه مرتضی با بیان اینکه در مدرسه خان مجمع العلمایی متشکّل از آقایان آذری قمی، سید مهدی روحانی، شیخ علی احمدی میانجی، سید موسی شبیری زنجانی و سید ابوالفضل میرمحمدی و دیگران وجود داشت که جلسات منظمی داشتند، گفت: بعد از معرفی علامه به مجمع العلما، آقای میرمحمدی یک منزل در محله رهبر که یک اتاق داشت جهت سکونت با خانواده و فرزندان، به ایشان اختصاص میدهد.
وی عنوان کرد: علامه جعفر مرتضی با علمای مجمع العلما محشور می شود و در جلسات درس و تفسیر شرکت میکند و دروس سطح را نزد آقای میرمحمدی به پایان میرساند.
نگارش مقالات در مجله «الهادی» ناظر به حل مشکلات جامعه
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با بیان اینکه علامه جعفر مرتضی قبل از انقلاب در مجله «الهادی» مقاله مینوشتند که گاهی با نام خودشان و گاه با نامهای دیگر مانند «جواد حیدر» چاپ میشد، ابراز کرد: مقالههای سید جعفر مرتضی علاوه بر وجود دغدغه دینی، به روز بود و ناظر به برطرف کردن نیاز جامعه بود.
شاگرد علامه مرتضی با اشاره به اینکه علامه قصد داشت که برای خودش یک کتابخانه تأسیس کند، اظهار داشت: ایشان با خرید و قرض گرفتن کتاب سعی داشت تا کتابخانه اش را تکمیل کند.
وی بیان کرد: علامه جعفر مرتضی در زمان جنگ تحمیلی با نام مستعار «جواد عرب» در جبههها حضور پیدا میکرد.
هیچ یک از گزارههای تاریخی قابل اعتماد نیستند
فرزند علامه مرتضی به علاقه علامه جعفر مرتضی به تاریخ اشاره کرد و افزود: ایشان هنگام مطالعه تاریخ، به نقش یهودیان و اسرائیلیات در تاریخ به خوبی پی برده و متوجه می شود که تمام تاریخ تحریف شده و به هیچ گزارهای از گزارههای تاریخی نمیتوان اعتماد کرد.
وی رویکرد اولیه علامه جعفر مرتضی نسبت به روایات تاریخی شکّاکانه دانست و افزود: ایشان اعتقاد داشت تا زمانی که یک گزاره تاریخی به اثبات نرسیده است، باید نسبت به آن بدبین بود.
شاگرد علامه مرتضی بیان کرد: برخی از حوادث تاریخی در ظاهر صحیح هستند اما با بررسی جوانب مختلف نتیجه عکس می شود؛ بنابراین باید تمامی احتمالات در بررسی تاریخ مورد توجه قرار گیرند.
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با اشاره به اینکه روش تاریخی علامه در فقه نیز جاری است، گفت: در فقه روایت صحیح السند در صورتی مقبول است که معارض نداشته، و با مسلّمات و قرآن منافاتی نداشته باشد.
تاریخ، ابزاری برای حل معضلات اعتقادی
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با اشاره به نگارش حدود 250 جلد کتاب توسط علامه جعفر مرتضی، اظهار کرد: نگاه علامه جعفر مرتضی به تاریخ به عنوان یک «ابزار» برای حل معضلات اعتقادی است.
فرزند علامه مرتضی با بیان اینکه علامه در فقه و اصول و اعتقادات مطالعات فراوانی داشته است، ابراز کرد: آثار تاریخی علامه جعفر مرتضی صرفاً ثبت وقایع تاریخی نیست، بلکه ایشان برای بهره برداری و استفاده از تاریخ به تحلیل حوادث و وقایع پرداختهاند.
نقش علامه جعفر مرتضی در انقلاب فرهنگی
حجت الاسلام سید محمد مرتضی به نقش علامه جعفر مرتضی در انقلاب فرهنگی اشاره کرد و افزود: مرحوم دکتر صادق آیینه وند در کنگره رویکرد الصحیح در انقلاب اسلامی که به همت آقای رسول جعفریان برگزار شد گفته بود در زمان انقلاب فرهنگی ایران، هیچ محتوایی در حوزه تاریخ اسلام نداشتیم و هر آنچه توانستیم در انقلاب فرهنگی تولید کنیم از طریق علامه جعفر مرتضی بود.
وی با بیان اینکه علامه جعفر مرتضی در تدوین و کارشناسی کتب مدارس، دبیرستان و دانشگاهها نقش ویژهای داشته است، گفت: فرماندهان سپاه پاسداران و نظامی نیز برای باید و نبایدها جنگ مثل مقابله به مثل در برابر حملات موشکی رژیم بعث به علامه رجوع میکردند.
تأثیر علامه جعفر مرتضی در تأسیس و پیشرفت مدیون حزب الله
وی حزب الله را در تمامی مراحل تأسیس و پیشرفت مدیون علامه جعفر مرتضی دانست و افزود: نامههای شیخ نعیم قاسم و شیخ حسین کورانی ودیگران به علامه جعفر مرتضی و یا نامههای علامه به رهبر انقلاب گواه بر این مدعا است.
شاگرد علامه مرتضی عنوان کرد: علامه جعفر مرتضی حلقه وصل بین جمهوری اسلامی و حزبالله بود.
تعیین خط مشی برای فرماندهان حزب الله
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با اشاره به اینکه علامه جعفر مرتضی معتقد بود اگر سیاستهای پیامبر اجرا شود پیروزی حاصل خواهد شد، ابراز کرد: علامه با توجه به پیشتوانه تاریخی و سیاست جنگی که از سیره پیامبر آموخته بودند در پاسخ به درخواستهای فرماندهان حزب الله برای آنها خط مشی تعیین میکردند.
وی با بیان اینکه فرماندهان حزب الله در لبنان در درس ایشان شرکت میکردند، اظهار داشت: علامه جعفر مرتضی زمانی که مبتلا به بیماری سرطان شدند و به ایران آمدند دغدغه لبنان را داشتند؛ چون نیاز زیادی به حضورشان در لبنان احساس میشد.
جایگاه علمی علامه مرتضی در نگاه آیت الله سیستانی و علامه عسکری
وی جایگاه علمی علامه جعفر مرتضی را یادآور شد و اظهار داشت: آیت الله سیستانی، علامه را برترین عالم شیعه در زمینه تاریخ میدانند.
فرزند علامه مرتضی با اشاره به اینکه شخصیت علمی علامه جعفر مرتضی پس از ورود به ایران نمایان شد، عنوان کرد: علامه عسکری مشغول به نوشتن کتابی در زمینه سیره بوده است که به یکی از کتاب علامه جعفر مرتضی برخورد می کند و به ایشان پیام میدهد اگر قبل از نگارش کتابم به اثر شما برخورد می کردم نگارش کتاب را آغاز نمی کردم.
علامه مرتضی شاگردی که پای درس ایشان نشسته باشد، ندارد
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با اشاره به اینکه علامه جعفر مرتضی شاگردی که پای درس ایشان نشسته باشد، ندارد، اظهار داشت: از بین شخصیتهای علمی، در ابتدا آقای رسول جعفریان و بعد از او، آقایان مهریزی و مهدوی راد از علامه جعفر مرتضی بهره علمی بردهاند و از جلسات و مشاورتهای علمی و تاریخی علامه استفاده کردهاند.
فرزند علامه مرتضی به سفرهای تبلیغی علامه جعفر مرتضی اشاره کرد و افزود: علامه در زمان حضور خود در ایران سفرهای تبلیغی به شهرهای مختلف مانند اصفهان و اهواز داشته و علاوه بر آن ایشان به 10 کشور خارجی مانند آمریکا، انگلیس، استرالیا و کشورهای آفریقایی سفر تبلیغی داشتهاند؛ اما ورود ایشان به کشور کویت ممنوع بود.
وی به نظر علامه جعفر مرتضی در مورد ابن عربی اشاره و عنوان کرد: علامه در مورد ابن عربی خود را مواجه با آثار باقی مانده از او میدانست و اعتقاد داشت کتابهای او با مبانی اسلامی سازگار نیست و در این زمینه کتابی در نقد ابن عربی نوشت.
اختلافات علامه جعفر مرتضی و علامه فضل الله
حجت الاسلام سید محمد مرتضی به ارتباط خانوادگی علامه جعفر مرتضی و علامه فضل الله اشاره کرد و افزود: این ارتباط تا سال 1993 میلادی ادامه داشت تا اینکه علامه فضل الله نظرات خاص خود را اعلام کرد که سروصدای زیادی در لبنان و کشورهای دیگر ایجاد کرد.
وی با بیان اینکه در یک جلسه حضوری بحثهایی بین علامه جعفر مرتضی و علامه فضل الله صورت گرفت، گفت: علامه جعفر مرتضی، ایشان را به مناظره علمی دعوت می کنند که پس از عدم جواب علامه فضل الله، ایشان کتاب «ماساه الزهراء(س)» را مینویسد که این کتاب با نام «رنجهای حضرت زهرا(س)» به فارسی ترجمه و منتشر می شود.
حجت الاسلام سید محمد مرتضی عنوان کرد: پس از اینکه علامه فضل الله همه چیز را زیر سؤال برد، علامه جعفر مرتضی کتاب «خلفیات» را نوشته و نامههای خود به علامه فضل الله نیز منتشر کرد.
وی با بیان اینکه علامه جعفر مرتضی تمام جریانات تشکیکی را در تفکر علامه فضلالله مشاهده می کرد، گفت: علامه جعفر مرتضی قبل از اختلافات با علامه فضلالله، نسبت به تشکیک در داخل جریانهای شیعی حساسیت داشت و پس از جریانات علامه فضل الله ناچار به پاسخ شد و با نوشتن کتاب «ماساه الزهراء(س)» ناقوس خطر را به صدا درآورد.
فرزند علامه مرتضی افزود: علامه جعفر مرتضی معتقد بود اگر جریان علامه فضل الله خنثی شود، تمامی جریانات تشکیکی خلع سلاح میشوند و بر همین اساس کتاب «خلفیات» را نوشت.
وی تصریح کرد: علامه جعفر مرتضی در کتاب «مأساة الزهراء(س)» بدون ذکر نام به جریان تشکیکی پاسخ داد اما با ادامه پیدا کردن اختلافات با نوشتن خلفیات لیست کاملی از تشکیکات را مطرح و پاسخ گفت.
علامه جعفر مرتضی نسبت به اهانت به علامه فضل الله واکنش نشان میداد
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با اشاره به اینکه علامه جعفر مرتضی نسبت به کوچکترین اهانت به علامه فضل الله واکنش نشان میداد، گفت: ایشان اختلاف با علامه فضل الله را صرفاً علمی میدانست و مصالح جمهوری اسلامی را مورد ملاحظه قرار میداد.
وی با بیان اینکه علامه جعفر مرتضی کتابها و آثار شیخ محمدمهدی شمسالدین را به عنوان یک مکتب فکری قبول داشته است، عنوان کرد: علامه جعفر مواجهه ای در مورد حزب الله و جنبش اَمَل با علامه شمسالدین داشته است و با این حال نامههای رد و بدل شده نشان دهنده این است که دو طرف همدیگر را در جریان ریز مسائل قرار میدادند.
حساسیت نسبت به وهابیت
فرزند علامه مرتضی به حساسیت علامه جعفر مرتضی نسبت به وهابیت اشاره و عنوان کرد: ایشان در مقالهای دلایل نهی امام علی(ع) از جنگ با خوارج مورد بحث قرار داده و دلیل آن را جلوگیری رویش خوارج ذکر می کند، چرا که رویش گروههایی مانند خوارج در جنگ با آنهاست؛ بعدها نیز علامه کتاب «امام علی(ع) و خوارج» را نوشت.
وی افزود: با گسترش وهابیت علامه جعفر مرتضی کتاب «میزان الحق» را در 4 جلد به رشته تحریر درآورد که در این کتاب به سوالات و اشکالات وهابیت در مورد تشیع، با لطافت و بدون جنجال لفظی پاسخ دادهاست.
شاگرد علامه مرتضی اظهار داشت: علامه جعفر مرتضی سرچشمه اقدامات وهابیت را نابخردی و نفوذ اسرائیلیات در اعتقادات آنها میدانست.
انطباق علامات خوارج بر تکفیریها
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با بیان اینکه علامه جعفر مرتضی علامتهایی که برای خوارج ذکر شده بر تکفیریها و سلفیها منطبق میدانست، ابراز کرد: از نظر علامه در صورت امکان، منزوی کردن تکفیریها و عدم جنگ با آنها اولویت دارد اما در صورت جنگ، دفاع از نفس واجب خواهد بود
وی با بیان اینکه علامه جعفر مرتضی بحث تطبیق نشانههای آخرالزمان بر حوادث و شخصیتها را مورد قبول نمیدانست، گفت: در کتاب «علائم ظهور و جریزه خضرا» علامه، روایات آخرالزمان را به سه دسته قُرب ظهور، ظهور و ما بعد الظهور تقسیم شده است که نقل روایات آخرالزمان بدون توجه به این دسته بندی موجب خطا می شود.
چاپ ترجمه تلخیص «الصحیح» و مخالفت با اقدام دکتر سپهری
مسؤول مركز ترجمه و نشر آثار علامه جعفر مرتضی عاملي در پاسخ به سوالی درباره اختلافات پیش آمده میان علامه جعفر مرتضی و دکتر محمد سپهری اظهار داشت: به گمان اینکه دکتر سپهری با آثار علامه جعفر مرتضی آشنا هستند به ایشان سفارش ترجمه میدادیم البته به شرطی که بر ترجمههای ایشان نظارت وجود داشته باشد.
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با بیان اینکه دکتر سپهری کتاب «ماساه الزهراء(س)» و «درآمدی بر سیره نبوی» را به سفارش دفتر علامه ترجمه کرد، ابراز کرد: اختلافات زمانی شروع شد که دکتر سپهری ترجمه دو جلدی از تلخیص «الصحیح من سیره النبی الاعظم(ص)» چاپ کردند که این تلخیص و ترجمه، اشکالات فراوانی داشت؛ علامه جعفر مرتضی در جلدهای آخر کتاب «الصحیح من سیره امیرالمومنین(ع)» عدم رضایت خود را نسبت به این ترجمه بیان میکند.
فرزند علامه مرتضی با اشاره به اینکه پس از ترجمه تلخیص دو جلدی الصحیح به ارشاد اعلام شد که باید دفتر علامه روی این اثر کارشناسی کند، بیان داشت: جلسهای با نماینده پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد و قرار شد که از سوی دفتر روی ترجمه کارشناسی صورت بگیرد و در این مدت هیچ بحث مالی مطرح نبوده و اختلاف میان علامه و دکتر سپهری قطعاً مالی نبوده است.
وی گفت: با علامه جعفر مرتضی در لبنان تماس گرفته می شود که فرمی از ترجمه برای علامه ارسال شود که جواب صریح علامه این بوده است که خود کتاب باید فرستاده شود و نهایتاً کتاب با تعجیل و بدون اجازه در قالب ۱۲ جلد چاپ می شود. علامه جعفر مرتضی موضع خود نسبت به ترجمه دکتر سپهری را صریح ابراز و اعلام میکند که از نسبت دادن این کتاب ترجمهای به ایشان راضی نیست و میگوید: کتاب من شهید شده است.
شاگرد علامه مرتضی با بیان اینکه اشکالات این تلخیص و ترجمه به قدری زیاد است که می توان گفت کتاب تحریف شده است، عنوان کرد: در گذشته علامه اجازه کلی مبنی بر چاپ کتابهایشان را به دکتر سپهری و دیگران داده بودند اما این اجازه به شرط مراعات دقت، اضافات و رعایت امانتداری بوده است، نه تغيير و تبديل حذف اضافه وتحريف.
بمباران کتابخانههای علامه جعفر مرتضی توسط اسرائیل
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با بیان اینکه اسرائیل نسبت به جایگاه و تأثیرگذاری علامه جعفر مرتضی آگاه بود، گفت: اسرائیل کتابخانههای ایشان در مناطق مختلف لبنان به صورت نقطهای بدون اینکه ساختمانهای اطراف آسیبی ببینند، ویران کرد.
شاگرد علامه مرتضی با بیان اینکه تمامی کتابخانههای علامه جعفر مرتضی در جنگ 2006 توسط اسرائیل از بین رفت، گفت: علامه جعفر مرتضی آخرین جلد سیره پیامبر(ص) را در سال 2006 و در زیر بمباران نوشت.
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با اشاره به اینکه تنها کتاب الصحیح و کتابهای چاپی ایشان در جنگ 2006 سالم باقی ماند، عنوان کرد: پس از حوادث سال 2006 علامه تا سال 2013 مشغول به نوشتن سیره امیرالمومنین(ع) و کتابهای دیگر میشوند.
فرزند علامه مرتضی اظهار داشت: در سال 2013 علامه جعفر مرتضی مبتلا به سرطان می شود و پس از ابتلا، سیره امام حسن(ع)، سیره امام حسین(ع) و کتابهای تفسیری را می نویسد.
وی ابراز کرد: علامه جعفر مرتضی پس از تجربه بمباران 2006 هر کتابی را که می نوشتند بلافاصله برای چاپ می فرستادند.
شاگرد علامه مرتضی خاطر نشان کرد: علامه جعفر مرتضی با نرم افزارهای جدید مطالعه نمی کرد، ساعت ده شب می خوابید و نیمههای شب از خواب بیدار و مشغول نوشتن می شدند.
اسرائیل به دنبال ترور علامه جعفر مرتضی بود/ احتمال ترور بیولوژیک
وی با اشاره به اینکه اسرائیل به دنبال ترور علامه جعفر مرتضی بود و چند بار مورد ایشان را مورد هدف و تیراندازی قرار داد، عنوان کرد: اسرائیل در سال 2006 علامه جعفر مرتضی در آخرین ساعت جنگ و قبل از آتش بس یکی از مناطق نزدیک به علامه جعفر مرتضی را مورد هدف قرار میدهد که ناموفق بود.
شاگرد علامه مرتضی اظهار داشت: احتمال دارد که بیماری ایشان ترور بیولوژیک بوده باشد و شواهدی نیز در این باره وجود دارد ولی نمی توان به صورت قطعی و یقینی در این باره اظهارنظر کرد؛ معمولاً اسرائیل و غربیها از این شیوه برای حذف مخالفان خودشان استفاده میکنند.
اجازه نامه مطلق از رهبر معظم انقلاب
وی با بیان اینکه آیت الله خامنهای علاقه ویژهای به علامه جعفر مرتضی داشته است، تصریح کرد: علامه اجازه نامه مطلقی از رهبر انقلاب برای فعالیتهای خود در لبنان و استفاده از سهم امام و سادات داشتند.
شاگرد علامه مرتضی گفت: پس از ارسال وکالت نامه رهبر انقلاب به علامه جفعر مرتضی در لبنان، علامه از ایشان می خواهد که این وکالت را به شخصی بسپارد که بتواند امور اجرایی را سامان دهد.
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با بیان اینکه رابطه علامه جعفر مرتضی و سید حسن نصرالله بسیار عالی بوده است، ابراز کرد: سید حسن نصرالله و سید هاشم صفی الدین و شيخ نبيل قاووق هم دوره هایی بودند که در محضر علامه جعفر مرتضی درس میخوانند.
اظهار علاقه به امام خمینی در قصیده 120 بیتی
فرزند علامه مرتضی به علاقه ایشان به امام خمینی اشاره و بیان داشت: علامه جعفر مرتضی یک قصیدهاي با معاني بسيار والا در 120 بیت به نام «سنابل المجد» در مورد امام خمینی(ره) و بعد از فوت ایشان سروده است.
حجت الاسلام سید محمد مرتضی با اشاره به اینکه علامه جعفر مرتضی سوال و جوابهایی در مورد ولایت فقیه دارند که باید جمع آوری و چاپ شود، عنوان کرد: علامه منشأ بحث ولایت فقیه را که مقبوله عمر بن حنظله است را حدیث صحیحه میداند و رساله ای در این باره می نویسند و منتشر می کنند.
فرزند علامه مرتضی اظهار داشت: بعد از طرح بحث کنار گذاشتن برخی شرایط مرجعیت به علت مصالح دیگر، ایشان اعتقاد داشت که شرط اعلمیت را در چنین شرایطی می توان کنار گذاشت.
وی در ادامه به معرفی کتاب «مختصر مفید» پرداخت و ابراز کرد: کتاب «مختصر مفید» علامه جعفر مرتضی که به صورت سوال و جواب و در 21 جلد است، از اهمیت بالایی برخورد است چون سوالات به روز و پاسخ آنها آخرین نظرات تاریخی، اعتقادی، فقهی و سیاسی علامه در این کتاب آمده است.
گفتنی است، سلسله نشستهای روایت حجره به همت انتشارات راه یار و واحد تاریخ شفاهی دفتر مطالعات جبهه فرهنگی قم با هدف آشنایی با زندگی، فعالیتها، افکار و تجربیات علما و شخصیتهای حوزوی معاصر در حسینیه هنر قم برگزار می شود. جلسات اول و دوم این نشستهای هفتگی به زندگی و اندیشهها و فعالیتهای آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی (با ارایه حجت الاسلام محسن اکبری شاهرودی) و آیت الله شهید سید محمدباقر صدر (با ارایه حجت الاسلام سید امید موذنی، معاون پژوهشی پژوهشگاه تخصصی شهید صدر) اختصاص یافته است./1350/ج