آیا در شرایط کرونا می توان روزه گرفت؛ مراجع تقلید پاسخ می دهند
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری رسا، در آستانه ماه مبارک رمضان، رهبر معظم انقلاب و مراجع معظم تقلید نظر خود را درباره امکان روزه گرفتن با توجه به شیوع کرونا در کشور اعلام کردند:
حضرت آیت الله خامنه ای:
روزه به عنوان یک تکلیف الهی در حقیقت نعمت خاص خداوند بر بندگان است و از پایه های تکامل و اعتلاء روحی انسان به شمار می رود و بر امت های پیشین نیز واجب بوده است.
از آثار روزه پدید آمدن حالت معنوی و صفای باطن، تقوای فردی و اجتماعی، تقویت اراده و روحیه مقاومت در برابر سختی هاست و نقش آن در سلامت جسم انسان نیز روشن است و خداوند اجر عظیمی برای روزه داران قرار داده است.
روزه از ضروریات دین و ارکان شریعت اسلام است و ترک روزه ماه مبارک رمضان جایز نیست مگر آنکه فرد، گمان عقلایی پیدا کند که روزه گرفتن موجب:
1 ـ ایجاد بیماری
2 ـ و یا تشدید بیماری
3 ـ و یا افزایش طول بیماری و تأخیر در سلامتی می شود.
در این موارد روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.
بدیهی است در صورتی که این اطمینان از گفته پزشک متخصص و متدین نیز به دست آید، کفایت می کند.
بنابراین اگر فردی نسبت به امور یاد شده خوف و نگرانی داشته و این خوف منشأ عقلایی داشته باشد، روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
به طور کلی روزه برای هر مسلمانی در ماه مبارک رمضان واجب است و افطار بدون عذر شرعی علاوه بر قضا، کفاره عمد دارد. بلی، اگر کسی خوف عقلائی ضرر ابتلاء به بیماری یا تشدید آن داشته باشد افطار نماید و قضاء آن را بجا آورد.
حضرت آیت الله وحید خراسانی:
مسأله سه صورت دارد:
صورت اول: کسی که می داند(یعنی یقین دارد) روزه برای او ضرر ندارد اگرچه پزشک بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد.
صورت دوم: کسی که یقین یا گمان به ضرر مورد اعتنا یا ترس آن را که منشأ عقلایی(علت به جایی) داشته باشد، دارد اگرچه پزشک بگوید ضرر ندارد نباید روزه بگیرد و اگر هم روزه بگیرد صحیح نیست مگر این که روزه برای او ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد که در این صورت روزه اش صحیح است.
صورت سوم: اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر قابل اعتنا دارد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، چنانچه احتمال او عقلایی باشد(احتمال به جا) نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد باطل است مگر در صورتی که ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد.
حضرت آیت الله سیستانی:
وجوب روزه ماه مبارک رمضان یک تکلیف فردی است، و هر کس شرایط وجوب روزه را دارا باشد با صرف نظر از وجوب یا عدم وجوب آن بر دیگران، موظف است روزه بگیرد.
بنابراین اگر مسلمانی وارد ماه رمضان آینده شود و ترس آن را داشته باشد که در صورت روزه گرفتن به بیماری کرونا مبتلا خواهد شد هرچند تمام اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی را مراعات کند، نسبت به هر روز که چنین ترسی وجود داشته باشد وجوب روزه از او ساقط میگردد و بعدا باید قضا کند، ولی اگر بتواند با مراعات اقدامات احتیاطی احتمال ابتلا به بیماری را کاهش دهد تا آنجا که ازنظر عقلا دیگر چنین احتمالی مورد اعتنا نباشد، و لو به اینکه در خانه بماند و از اختلاط با دیگران در فاصله نزدیک پرهیز کند و از ماسک و دستکش استفاده کند و دستهایش را مکرراً ضدعفونی کند، و انجام این کارها او را در مشقت شدید و فوقالعاده قرار ندهد، در این صورت وجوب روزه از او ساقط نمیگردد.
و اما اینکه گفته شد برخی از پزشکان جهت جلوگیری از کاهش آب بدن و خشکی گلو، نوشیدن مکرر آب در فاصله زمانی نزدیک به هم را توصیه میکنند، چراکه عارض شدن این دو امر احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش میدهد؛ این مطلب ـ بر فرض صحت ـ مانع از وجوب روزه نمیشود، مگر برای کسی که پس از رسیدن این مطلب به او بر خود بترسد که اگر روزه بگیرد به این بیماری مبتلا خواهد شد و راهی برای کاهش احتمال ابتلا وجود نداشته باشد به طوری که [عنوان] ترس از بیماری بر او صدق نکند ـ هرچند با ماندن در خانه و به کارگیری سایر اقدامات احتیاطی یادشده ـ و اما افراد دیگر باید روزه بگیرند. و چه بسا ممکن است شخص روزهدار پیش از سحر با مصرف سبزیجات و میوههای سرشار از آب ـ مانند خیار و هندوانه ـ کاهش آب بدنِ ناشی از روزهداری را جبران کند؛ همچنان که میتواند با جویدن آدامسِ بدون شکر از خشک شدن گلو جلوگیری کند ـ البته به شرط اینکه ذرات آدامس پس از جدا شدن وارد حلق نشود ـ چراکه جویدن آدامس باعث افزایش ترشح بزاق دهان میشود و بلعیدن بزاق دهان در حال روزه بلامانع است.
بنابراین افرادی که میتوانند کار خود را در ماه رمضان رها کنند و در منزل باقی بمانند و از ابتلا به ویروس در امان باشند، وجوب روزه از آنان ساقط نمیشود؛ ولی افرادی که ـ بنا به هر دلیلی ـ نمیتوانند کار خود را رها کنند اگر به واسطه نخوردن آب در فاصلههای زمانی نزدیک در روز، ترس از ابتلا به کرونا داشته باشند و راه دیگری برای در امان بودن از آن نداشته باشند، روزه بر آنان واجب نیست، ولی با این وجود مجاز به روزه خواری درملأ عام هم نیستند. بدون شک روزه ماه رمضان یکی از مهم ترین فریضههای شرعی است و ترک آن بدون داشتن عذر واقعی جایز نیست، و هر شخص نسبت به وضعیت خود آگاه تر است که آیا عذر واقعی برای ترک روزه دارد یا خیر؟
خلاصه کلام اینکه وجوب روزه در ماه رمضان از کسی ساقط میشود که عذر شرعی داشته باشد، مانند بیمار و کسی که به خاطر نصیحت پزشک ـ مثلاً ـ بر خود بترسد که روزه گرفتن موجب ابتلایش به بیماری شود و اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی که او را از ابتلا به بیماری ایمن سازند برایش میسّر نباشد، و در غیر این صورت باید این اقدامات را انجام دهد و مجاز به ترک روزه نیست.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی:
در صورتی که واقعا روزه گرفتن خوف ضرر داشته باشد (آن هم به تصدیق اطباء حاذق و متدین)، در این صورت می توانند روزه نگیرند. البته مبادا اشخاص این موضوع را بهانه ای برای روزه خواری قرار دهند.
حضرت آیت الله نوری همدانی:
در روزهای اخیر مكرر عرض شد كه روزه یكی ازاعمال واجبی است كه برای افرادی كه شرائط دارند واجب است مگر اینكه در سفر و یا بیمار باشد و یا اینكه در وضعیتی باشد كه اگر روزه بگیرد خوف آن راداشته باشد كه بیمار شود و یا بیماریش تشدید گردد.
به نظر اینجانب ملاك خوف از بیماری یا تشدید بیماری است و خوف باید منشاء عقلایی داشته باشد یا پزشك متعهد و متدین تشخیص دهد و در چنین شرایطی وجوب روزه برداشته خواهد شد و اگر بگیرد عمل حرام انجام داده است.
همانطوركه اگرسالم باشد و خوف ضرر و بیماری نداشته باشد واجب است بگیرد و ترك آن كفاره دارد و اگر كسی هم به هرعنوان نمی تواند روزه بگیرد حق روزه خواری را در جامعه ندارد و حفظ حرمت ماه مبارك رمضان ضروری است.
حضرت آیت الله شبیری زنجانی:
اگر بنا به گفته پزشکان متخصص، روزه گرفتن برای فردی، احتمال ابتلای او به این بیماری و آسیب دیدن وی را افزایش دهد، نباید روزه بگیرد و این مسأله در رساله عملیه هم آمده است. البته نباید مرتکب تظاهر به روزه خواری شده و به ماه مبارک بی احترامی کند.
همچنین اگر با تغییر شرایط؛ مثلاً با ماندن در منزل، تحرک کمتر، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی های تقویتی، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع کند و ایجاد چنین شرایطی موجب مشقت شدید نشود، باید چنین کند و روزه بگیرد.
حضرت آیت الله علوی گرگانی:
روزه از تکالیف واجب الهی است که بهراحتی از عهده مکلف ساقط نمیشود لذا نمیتوان بهصرف احتمال ضرر آن را ساقط دانست ولی اگر فردی با نظر پزشکان متخصص ظن قوی عقلایی میدهد که روزه باعث تشدید بیماری و یا مبتلاء شدن به این بیماری میشود میتواند روزه نگیرد و بعداً باید قضای آن را بهجا آورد و نباید این موضوع بهانهای برای فرار از روزه گرفتن باشد.