یادداشت؛
دگرگونی معادله امنیت– نفت در روابط امریکا– سعودی
رئیس‌جمهور امریکا دونالد ترامپ روز جمعه ۸ مه گفت‌وگوی تلفنی داشت با پادشاه سعودی ملک سلمان بن عبدالعزیز تا به قول جود دیر، معاون سخنگوی کاخ سفید، با او در مورد تقویت همکاری نظامی بین دو کشور و ثبات بازار نفت مذاکره کند.
به گزارش خبرگزاري رسا، شکی نیست که این گفت‌وگوی تلفنی با اقدام امریکا برای خارج کردن سامانه‌های دفاعی پاتریوت خود از عربستان و کاهش نیروهایش در این کشور ارتباط دارد، هرچند که دیر حاضر به تأیید این موضوع نشد. در واقع، فاصله زمانی دو روز بین خبر سامانه‌های پاتریوت و کاهش نیرو‌های امریکایی از عربستان و این تماس تلفنی به خوبی گواه بر ارتباط بین این دو است و معلوم است که ترامپ خواسته با این تماس تلفنی به نوعی بر خبر اول سرپوش بگذارد به خصوص اینکه تحلیل‌ها در مورد بن‌بست و حتی تیرگی روابط بین دو کشور به اوج خود رسیده بود.
شاید بتوان گفت که ماه عسل روابط ترامپ با آل‌سعود و مخصوصاً ولیعهد جوان آن محمد بن‌سلمان در ۲۰ مه ۲۰۱۷ بود که ترامپ به ریاض رفت و با سعودی‌ها معامله استراتژیک کرد؛ قرارداد ۱۱۰ میلیاردی فروش تسلیحات به عربستان در مقابل حمایت از ائتلاف عربی تحت رهبری آل‌سعود. بن‌سلمان با اتکا به این معامله بود که نه‌تن‌ها به دامنه حمله خود به یمن شدت بخشید بلکه ائتلافی علیه قطر به راه انداخت و میزان ستیزه‌جویی خود را علیه ایران شدت بخشید و حتی شروع کرد به حذف مخالفان خود تا اینکه ماجرای قتل جمال خاشقجی در کنسولگری متعلق به عربستان در شهر استانبول ترکیه برای او دردسر‌آفرین شد. در مقابل، این معامله برای ترامپ آن قدر سودآور بود که در دیدار سال بعدش با بن‌سلمان به نحو تحقیرآمیزی تصویر تسلیحات فروخته شده و سود امریکا را به نمایش گذاشت. همه این بد و بستان‌ها بین ترامپ و بن‌سلمان در گذر زمان تغییر کرده و همان چیزی که در ۷۵ سال پیش باعث اتحاد استراتژیک دو کشور شده بود، حالا مبدل به نقطه جدایی این دو شده است.
نفت به لحاظ تاریخی نقطه اتکای دو کشور برای اتحاد استراتژیک بود، اما این موضوع با کاهش شدید قیمت نفت در یک ماه اخیر و مخصوصاً سقوط نفت شیل امریکا مبدل به نقطه جدایی و شاید پایان این اتحاد باشد. ترامپ برای جلوگیری از کاهش قیمت نفت و نجات صنعت نفت امریکا بر بن‌سلمان فشار وارد کرد تا از میزان تولید نفت عربستان بکاهد و حتی گفته می‌شود که در تماس تلفنی دوم آوریل به او گفته بود اگر در این زمینه کاری نکند، «قدرتی برای متوقف کردن قانونگذاران از تصویب قانونی برای خارج کردن نیرو‌های نظامی امریکا از عربستان» ندارد. گفته شده بن‌سلمان آن قدر از تهدید ترامپ جا خورده بود که فوراً به مشاورانش دستور ترک اتاق را داده بود تا بتواند خصوصی با ترامپ گفتگو کند. به نظر می‌رسد که با وجود موافقت عربستان برای کاهش تولید، اما میزان کاهش تولید تأثیر چندانی در بازار نداشته و ترامپ برای اینکه نشان بدهد تهدیدش جدی است، دستور خارج کردن آن چهار سامانه پاتریوت از عربستان را صادر کرده است. از سوی دیگر، این اقدام ترامپ هماهنگ با نگرانی او از استقبال عربستان و شرکای منطقه‌ای آن در خلیج فارس از سرمایه‌گذاری‌های چین است.
این نگرانی به وسیله مشاور وزیر خارجه امریکا دیوید شنکر به عربستان و شرکایش تذکر داده شد و جمعه گذشته به آن‌ها هشدار داد در مقابل روابط خود با چین، «باید ارزش شراکت با امریکا را بسنجند.»می‌توان گفت که خبر وال‌استریت‌ژورنال در مورد برنامه امریکا برای کاهش نیروهایش از خلیج فارس نیز بی‌ارتباط با این موضوع نیست. در واقع، عربستان و شرکایش بعد از تجربه رفتار مذبذب ترامپ به این نتیجه رسیده‌اند که تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد امریکا نگذارند و امریکا نیز به واسطه نگرانی از نفوذ بیشتر چین در منطقه از اهرم حمایت نظامی برای فشار بر این کشور‌ها استفاده می‌کند. در هر صورت، به نظر می‌رسد که معادله نفت و امنیت برای دو طرف امریکا و آل‌سعود دیگر نقش دهه‌های گذشته را ندارد و خروج سامانه‌های پاتریوت و کاهش نیرو‌های نظامی امریکا در خلیج فارس بدون نشانه‌ای از کاهش تنش در منطقه، حاکی از تغییر در این معادله است. به این جهت است که ارزیابی‌ها از تغییر اساسی در اتحاد استراتژیک و تاریخی بین امریکا و عربستان چندان بی‌وجه نیست و نماد و نشانه آن هم در جدایی ترامپ از بن‌سلمان است./1360/
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات