مشکل اصلی نبود اتاق فکر و سیاستگذاری است

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دومین نشست مجازی «فلسطین در هنر و ادبیات ایران» با موضوع «مستندسازان ایرانی و مساله فلسطین؛ از اوج تا هبوط» با حضور روح الله رفیعی، مدیر گروه مستند روایت فتح و مستندساز برگزار شد.

مدیر گروه مستند روایت فتح در ابتدای نشست با اشاره به عدم وجود برنامه جامع در حوزه رسانه گفت: در تمامی موضوعات نه صرفا مسئله فلسطین و قدس نقشه جامعی از تولید نداریم و نمی‌دانیم قرار است چه فعالیتی را در آینده برای مخاطب خاص خود انجام بدهیم.

همچنین در حوزه انتشار نیز ما برای تولیدات خودمان سناریوی انتشار نداریم. اگر در طول سال شاهد دیده شدن اثری در بین مخاطبان باشید به دلیل انتشار مناسب آن اثر است.

وی با بیان اینکه تولیدات داخلی مستند در خصوص مسئله فلسطین کاهش پیدا کرده است به بیان عوامل آن پرداخت و اظهار کرد: این مشکل دو وجه دارد اول در حوزه سیاست گذاری و سپس از سوی مستندسازان.

رفیعی در بحث سیاست گذاری گفت: سیاست‌های کلان در حوزه رسانه تکلیف خود را هنوز مشخص نکرده است که امروز بر چه بخشی از آرمان قدس بایستی تاکید کنیم. برای مثال آیا موضوع مورد تاکید حال حاضر وجود گروه‌های افراطی یهود است یا عدم موفقیت رژیم صهیونیستی در ملت سازی و دولت سازی؟

رفیعی افزود: در زمانی که «کاروان سلام» شکل گرفت، دوستان ما نکته‌ی قابل توجهی بیان می‌کردند و آن این بود که در غزه هنوز بعد گذشت بیش از سی سال خیلی از اهالی آنجا نمی‌دانستند که در ایران پدیده‌ای به اسم راهپیمایی روز قدس وجود دارد!

وی با اشاره به نظام اولویتی در این موضوع بیان داشت: این آن نظامی است که مدیران سیاست گزار بایستی طراحی کنند و از طرف دیگر مستندسازان از نظر فنی، تکنیکی و محتوا وارد شوند.

سپاه قدس وارد عرصه نرم و سیاستگذاری در آن شود

این مستندساز در پاسخ به این سئوال که سیاست گذار در حال حاضر کیست؟ گفت: بر اساس قانون جمهوری اسلامی اصلی ترین سیاست گذار در مسئله فلسطین وزارت امور خارجه به عنوان مسئول دیپلماسی انقلاب اسلامی ست اما در حال حاضر این طرز نگاه در وزارت امور خارجه وجود ندارد و دستخوش تغییر دولت‌های مختلف شده است.

وی افزود: بعد از وزارت امور خارجه مجموعه سپاه قدس بایستی چنین نگاهی را داشته باشد. این مجموعه در حوزه سخت و نیمه سخت فوق العاده عمل کرده است اما در حوزه نرم کم‌تر شاهد موضع گیری فعالی از سوی آنان هستیم در حالی که مجموعه‌هایی مانند روایت فتح، جشنواره عمار و حتی صدا و سیما بایستی در راستای یک نقشه جامع که از سوی آنها به عنوان بازوی خارجی انقلاب اسلامی طراحی شده، نقش ایفا کنند.

ساخت مستند درباره فلسطینیان اهل سنت مدافع حرم

مدیر گروه مستند روایت فتح با اشاره به گسترده بودن موضوع فلسطین اظهار کرد: در سال‌های 92 تا 94 که در سوریه فعالیت می‌کردم چندین موضوع را در خصوص مُخَیّم ها کار کردم. برای مثال مُخَیّم سیده زینب(س) یکی از آن‌ها بود که فلسطینی بودند و گفته می‌شد که در جبهه داعش فعالیت می‌کنند اما بر خلاف چیزی که گفته می‌شد در جبهه خودی بودند و از حرم حضرت زینب(س) دفاع می‌کردند و شهید نیز می‌دادند. جالب ماجرا اینجاست که فلسطینی‌ها از اهل سنت بودند اما می‌گفتند که ما گوشت و پوست و خونمان از سیده زینب(س) است و چنین خیانتی را در حق ایشان نمی‌کنیم لذا همانطور که مشاهده می‌کنید مسئله فلسطین بسیار گسترده است و باید مشخص کنیم که از فلسطین چه می‌خواهیم بگوییم.

رفیعی افزود: نداشتن نقشه جامع از تولیدات رسانه‌ای در خصوص فلسطین باعث می‌شود من به عنوان متولی مجموعه‌ای در حوزه مستند به این ماجرا تمایل نداشته باشم و اگر فعالیتی نیز انجام می‌دهم موازی کاری و یا در جهت عکس مجموعه‌های دیگر باشد. اینجا خلاء یک نظام اولویت بندی حس می‌شود.

وی با اشاره به دوران دفاع مقدس و فعالیت گروه‌های خود جوش و مردمی در دفاع از کشور در آن برهه تصریح کرد: اما در آن دوره تا وقتی که سپاه بزرگ تشکیل نشد و عملیات بیت المقدس شکل نگرفت ما پیروزی گسترده‌ای را شاهد نبودیم.

رفیعی افزود: اما دغدغه‌ای را که رهبر انقلاب مبنی بر تشکیل جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی داشتند با وجود مجموعه‌های بزرگ و کوچک همچنان شکل نگرفته است زیرا لازمه داشتن آن ایجاد یک اتاق وضعیت و جنگ برای رصد نیروها، تهدیدها و نظام اولویت هاست چراکه در دفاع مقدس آموختیم که ا گر کسی مانند حسن باقری می‌درخشد به این دلیل است که خود، نیروهایش، زمین درگیری و دشمن را خوب شناخته است و با در دست داشتن این شناخت اقدام به طراحی عملیات می‌کند.

آرمان قدس جوششی است نه سفارشی

این مستندساز با بیان تفاوت میان فعالیت جوششی و سفارشی گفت: آرمان بزرگ قدس موضوعی نیست که از سوی مجموعه و یا نهادی به صورت سفارشی درخواست شود بلکه کاملا جوششی است و به دغدغه‌های فردی بازمی‌گردد به همین دلیل در سالهای گذشته اکثر آثار مطرح محصول دغدغه افراد بوده‌اند نه مجموعه‌ها اما سیاست گذاری می‌تواند مشخص کند که چه کسی در چه موقعیت جغرافیایی می‌تواند چه موضوعی را تولید کند.

مدیر گروه مستند روایت فتح  در قسمت دیگری از این گفت و گو با اشاره به ضرورت ایجاد تناسب مابین محتوا و قالب اظهار کرد: در مسئله فلسطین و آرمان قدس به اشتباه از یکسری موضوعات مستند ساخته ایم؛ محتوا تعیین کننده قالب است و مستندسازان هر محتوایی را در قالب مستند می‌ریزند و این اقدام باعث عادی شدن آن موضوع و مسئله برای مخاطب می‌شود.

وی با طرح این سوال که چرا پس از گذشت سالها همچنان فیلم «بازمانده» اثر سیف الله داد تازگی دارد و به نظر اثر فاخری است؟ گفت: زیرا در این امر کارگردان متوجه شده است که محتوا را در چه قالبی بریزد.

رفیعی در پاسخ به این سئوال که آیا تاکنون مجموعه‌هایی که در زمینه آرمان فلسطین ایجاد شده اند به شما محتوایی برای کار داده‌اند؟ گفت: از سال 1376 که شروع به تولید اثر و فعالیت در حوزه فلسطین نموده‌ام، هیچ مجموعه‌ای نتوانسته است محتوایی در اختیار ما بگذارد. تمام آن چیزی را که تولید کرده‌ایم دغدغه‌ی شخصی ما بوده است و موسسات و مجموعه‌هایی که اساس شکل گیری آنها مسئله فلسطین بوده است بایستی کارنامه خود را بیاورند تا ببینید چه اقداماتی را تا کنون انجام داده‌اند.

روح الله رفیعی در ادامه نظرش در خصوص مستند متولد اورشلیم ساخته حسین شمقدری را به موضوع ضرورت ایجاد اتاق وضعیت پیوند داد و بیان داشت: مستندهایی در مسئله فلسطین تولید شده است که شاید برای شرایط امروز جامعه ما مناسب نبوده است و پخش آنها در زمانی صورت می‌گیرد که نمی‌تواند اثر مثبتی داشته باشد؛ این رویداد ناشی از نبود همان اتاق وضعیت است لذا در مسئله فلسطین گاهی اوقات آثاری دیده می‌شود که موضوع قدس اولویت‌های پایین آن است و دیده شدن فیلمساز و حواشی آن بر مسئله قدس ارجحیت دارد.

وی در پایان گفت و گو و جمع بندی مباحث خود اظهار کرد: در درجه اول بایستی یکسری سیاست گذاری از مجموعه‌هایی مانند سپاه قدس آغاز شود و اگر این اتفاق رخ نداد مجموعه‌های خردی مانند روایت فتح و جشنواره عمار می‌توانند در کنار یک دیگر قرار بگیرند و با توجه به وسع و امکانات خود شروع به طراحی عملیات‌های چریکی در حوزه فلسطین کنند و نهایتا در بدترین حالت نیز مستندسازان بایستی صرفا با دغدغه شخصی و بدون وجود سیاست گذاری‌های کلان وارد میدان شوند./د102/ح