تجلی وحدت در سیره امام جواد؛ از تحمل عقیده مخالف تا تأکید بر ارزش های مشترک

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دعوت به وحدت اجتماعی در راستای ایجاد انسجام و محبت در میان مسلمانان و اجتناب از تفرقه و اختلاف افکنی های بی حاصل اجتماعی و سیاسی از جمله مهمترین اصول و دستورات ائمۀ معصومین(ع) به شمار می رود؛ چرا که امامان معصوم (ع) همواره نسبت به وحدت اسلامی دغدغه داشته و همواره بر اجرای وحدت تأکید ورزیده و به تحقق آن می اندیشیدند.

در این میان عصر و زمانۀ امام جواد (ع) از ویژگی هایی خاص برخوردار است؛ چرا که وجود فرقه ها و نحله های گوناگون به نوبۀ خود زمینه ایجاد شکاف و اختلاف را در جامعه رقم می‌زد، لذا آن حضرت برای برون رفت از بحران تفرقه گرایی، راهکارهایی را برای تحقق وحدت اسلامی به کار می بردند.

امام جواد(ع) همواره بر رفع اختلاف توجه داشته و نسبت به آن تأکید می کردند، آن حضرت در فرازی، از خداوند می خواهد تا تفرقه و اختلاف را از بین برده و اتحاد را جایگزین آن سازد؛ «الهی .... یمُوتَ اِلاخْتِلافُ وَ یحْیا اِلایتِلافُ» 

آن حضرت در سیره و گفتار خود راهکارهای موثری برای تحقق وحدت اسلامی پیشنهاد کرده اند؛ از احترام و استماع و تحمل دیدگاههای مخالفان گرفته تا تاکید بر اصول مشترک مسلمانان همچون قرآن و سیره نبوی که همه و همه از وحدت گرایی امام جواد (ع) حکایت دارد.

احترام به مخاطب، ضرورت راهبردی در وحدت اسلامی

اینگونه است که آن حضرت در مناظرات خود همواره بر صبر و مدار، و احترام و پیرهیز از تند خویی تاکید کرده اند.

این رویکرد امام محمد تقی(ع) در احترام محوری به مخاطب آنچنان بر روی مخالفان تاثیر گذار بود  که به مروز زمان تعابیر احترام آمیز مخالفان را نسبت به حضرت بر می انگیخت. 

و اینچنین احترام به مخاطب در مکتب امام جواد (ع) تأثیر شگرف خود را در ایجاد وحدت اسلامی به منصۀ ظهور می رساند؛ چرا که بدون احترام به مخاطب ،تحقق وحدت در اسلام، سرابی  بیش نخواهد بود.

پرهیز از تحریک احساسات مذهبی

احترام به دیدگاه مخالف و پرهیز از تحریک احساسات مذهبی آنان، از جمله اصول مترقی در سیرۀ عملی امام جواد (ع) است که اصل وحدت را در جامعه اسلامی هموار می نمود.

بدین نحو که امام جواد (ع) با استفاده از عقیده مخاطب و استناد به سخن مخالفانش، بدون آنکه اختلاف و تشنجی در جلسه ایجاد شود با شیوه ای مناسب استدلال های طرف مقابل  را رد می کرد و در عین حال شرایطی را ایجاد می کرد تا پذیرش استدلال ها مهیا گردد.

تحمل نظر مخالف

تحمل و شنیدن نظرات مخالف از جمله مولفه های راهبردی برای تحقق وحدت اسلامی است، مسأله ای مهم که متأسفانه در عصر و زمان کنونی مورد بی اعتنایی برخی بزرگان و دولتمردان جوامع اسلامی قرا گرفته که ارمغانی جز تشدید اختلافات به همراه نداشته است.

در این میان امام جواد (ع) هم چون دیگر امامان معصوم (ع) از روش های مسالمت آمیز در مواجهه با مخالفان بهره گرفته و به مخالفان اجازه ابراز عقیده را می‌دادند و با آرامش و حوصله سخنان آنان را می شنید و به روش مناسب پاسخ آنان را بیان می کرد.

تأکید بر ارزش های مشترک اسلامی

تأکید بر اصول مشترک و استناد به قرآن و سیرۀ نبوی از جمله مهمترین راهکارهای تحقق وحدت اسلامی به شمار می آید، که تجلی آن در تعالیم و آموزه های ائمه معصومین علیهم السلام به ویژه امام جواد علیه السلام به شدت مورد توجه قرار گرفته است.

اهمیت این مسأله وقتی دو چندان می شود که بدانیم امامت امام جواد (ع) به دلیل کم سن بودن، به چالش کشیده شده بود؛ لذا پاسخی محکم و اساسی به مخالفات بر مدار قرآن کریم و سیرۀ نبوی انکار ناپذیر بود.

از این رهگذر امام (ع) با بهره گیری از آیات قرآن کریم و ارائۀ پاسخی محکم و غیر قابل انکار ، امامت در سنین کودکی را اثبات نمودند؛ آن حضرت با ارائۀ شواهدی از انبیاء گذشته هم چون حضرت یحیی (ع) و حضرت یوسف (ع) که در کودکی به مقام هدایت امت رسیده بودند، چالش پیش روی وحدت اسلامی را مرتفع نمودند.

آری آن حضرت با استناد فراگیر به آیات قرآن کریم و سیره و سخنان پیامبر اکرم (ص) در مناظرات مختلف علمی، مذهبی و فقهی و فرقه ای، بدون هر گونه بی احترامی و رفتار و گفتار تنش زا در مواجهه با مخالفان، راهکارهایی عملی برای اجرایی کردن وحدت در جامعه اسلامی در پیش گرفتند و اینچنین  در عمل تبعیت از قران و سیرۀ نبی مکرم اسلام را به مانند دیگر ائمۀ معصومین(ع) به منصۀ ظهور رسانده و بسط و گسترش وحدت را در جوامع اسلامی بیش از پیش مورد اهتمام قرار دادند./813/د102/ب1

حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین مختاری رییس دانشگاه مذاهب اسلامی