بررسی اجمالی مسأله هویت در حوزه علمیه

حجت‌الاسلام غلامرضا پرهیزکار، عضو هیأت علمی گروه جامعه شناسی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا با اشاره به مفهوم هویت انقلابی در جامعه گفت:  مفهوم هویت انقلابی برای طلبه؛ یعنی اینکه طلبه تلاش کند از ظرفیت انقلاب اسلامی که برای عملی کردن دین در سطح جامعه به وجود آمده استفاده کند و برای پیاده شده دین درحوزه اجتماع و سیاست فعال شود.

 وی افزود: در مقابل  طلبه انقلابی، دو گروه وجود دارند؛ یکی از آنها گروهی است که انقلاب را قبول دارد ولی عملاً تلاشی برای رفع مشکلات جامعه ندارد، آن‌ها طلبگی را شغلی برای خودشان می‌دانند، درس می خوانند، درس می‌دهند، و گاهی شغل‌ها و سمت‌های حوزوی  نیز می‌گیرند ولی دغدغه‌ای برای رفع ریشه‌ای مشکلات جامعه اسلامی از طریق حکومت را  ندارند؛ این گروه کسانی هستند که در عرصه اجتماع و سیاست احساس مسؤولیتی ندارند.

حجت‌الاسلام پرهیزکار با اشاره به هویت سکولار برخی و عده‌ای که به دنبال تئوریزه کردن آن هستند اظهار داشت: یک گروه دیگر نیز گروهی هستند که نه تنها احساس مسئولیت دینی در عرصه اجتماع و سیاست ندارند بلکه می‌خواهند آن را نیز تئوریزه و توجیه کنند.

وی ادامه داد: این گروه نیز خود به دو دسته تقسیم می‌شوند برخی دین را امری فردی می‌دانند و می‌گویند ما باید تنها به عبادت خودمان برسیم؛ اما این که جامعه دینی از نظر فرهنگی دچار مشکل است، ربطی به ما ندارد و در ادامه می‌گویند ما نباید گناه انجام دهیم؛ اما اگر در جامعه انواع گناهان رشد کرده باشند و لازم باشد از طریق حاکمیت برای رفع آن‌ها سیاست‌گذاری و اقدام شود ربطی به ما ندارد و این کارها را جزء دین نمی دانند.

عضو هیأت علمی گروه جامعه شناسی مؤسسه امام خمینی(ره) در توضیح قشر اول گروه سکولار ادامه داد: آن‌ها نجاست و طهارت را رعایت می‌کنند ولی اگر در مثل کرونا مسائل بهداشتی و سلامت جامعه در خطر باشد، نسبت به آن احساس مسؤولیتی ندارند، اگر فقیری از آنها کمک بخواهد، پول خردی به فقیر می‌دهند ولی اگر به آنها بگویی که «کاد الفقر ان یکون کفرا» در جامعه در حال محقق شدن است و بدون یک کار حکومتی نمی‌توان جلو این مشکل را گرفت، تعجب می‌کنند و نهایت می‌گویند کاری از درست ما بر نمی‌آید یا این مشکلات ربطی به دین ندارد. برای این گروه اگر راه از خانه تا مسجد و تا مدرسه را بلد باشند، کفایت می‌کند.

وی افزود: در کنار این گروه سنتی که البته در کل کم رنگ در حوزه وجود دارد، دسته یا گروه مدرنی نیز قابل رصد هستند که در اثر آشنایی با مفاهیم غربی به یک دین سکولار تمایل پیدا کرده اند و همان افکار گروه قبل را دارند، منتها بیشتر به لحاظ علمی به دنبال تئوریزه کردن آن هستند و البته برخلاف گروه قبل کمتر هم به مسؤولیت‌های سنتی طلبگی پایبندند و به جای پرداختن به عبادت و مسجد به کارهای علمی دانشگاهی علاقه نشان می‌دهند.

حجت‌الاسلام پرهیزکار در تبیین روحیات قشر مدرنیته‌زده حوزه علمیه ادامه داد: اگر به آن‌ها بگوییم که پیامبر نیز حکومت داشت، در پاسخ می‌گویند این یک مسأله تاریخی است و به هر حال اصرار دارند تا آن تصویری که غرب از دین درست کرده را در کشور ما نیز ترویج کنند.

وی در پایان گفت: دو دسته اخیر هرچند به دلیل تلاش برای تئوریزه کردن یک نگاه نادرست از دین، حائز اهمیت هستند؛ اما تعداد آنان اندک است، ولی تعداد طلابی که به انقلاب علاقمند هستند ولی عملاً نسبت به مسؤولیت‌های خود بی‌تفاوتند، شاید بیشتر باشد و باید زمینه فعالیت مفید این گروه را فراهم کرد.