بحـران تـورم تجـرد!

به گزارش خبرگزاری رسا، دختران و پسران زیادی در کشور هستند که بنا به دلایل مختلف نتوانسته‌اند ازدواج کنند؛ دلایلی که بی‌ربط به اجرایی نشدن قانون «تسهیل ازدواج جوانان» نیست. در صورت اجرای بند‌های این قانون، زندگی مشترک بسیاری از جوانان آغاز می‌شد، اما حالا این افراد مجرد مانده‌اند و نمی‌توانند طعم شیرین پدر یا مادر شدن را بچشند. در واقع ازدواج، زمینه فرزندآوری را برای این افراد فراهم می‌کرد و هر کدام از آن‌ها می‌توانستند پدر و مادر چند بچه باشند، اما بی‌توجهی مسئولان دولتی به قانون «تسهیل ازدواج جوانان»، مشکلات زیادی بر سر راه آن‌هایی که قصد تشکیل خانواده داشتند، قرار داد و در نهایت زمینه‌ساز آسیبی، چون کاهش جمعیت جوان در کشور شده‌است.

ماجرا از دی‌ماه سال ۱۳۸۴ شروع شد؛ زمانی که مسئولان آستین خود را بالا زدند و تصمیم گرفتند که برای پایان دادن به نگرانی‌ها و دغدغه‌های جوانان برای ازدواج کاری کنند؛ آن‌ها با اولویت دادن به تسهیل اقتصادی ازدواج جوانان، تأمین هزینه‌های مراسم ازدواج، معاش آینده خانواده و لوازم اولیه زندگی، مواردی را در قالب قانون تنظیم و به تصویب رساندند. اما تمام این موارد تنها روی کاغذ باقی ماند و هیچ‌وقت به مرحله اجرا نرسید!

شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که ۱۵ سال از تصویب قانون «تسهیل ازدواج جوانان» بگذرد، اما این قانون به یکی از مسکوت‌مانده‌ترین و بی‌اثرترین قوانین کشور تبدیل شود!

صالح قاسمی، پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان با اشاره به بی‌توجهی مسئولان به قانون «تسهیل ازدواج جوانان» به «جوان» می‌گوید: «موضوع تجرد در کشور چالش جدی است و یکی از متغیر‌هایی که باعث شده میزان فرزندآوری کاهش پیدا کند و شاخص جمعیتی به سمت بحران با سرعت بیشتری حرکت کند، کاهش ازدواج است و این یعنی انباشت و تورم تجرد در کشور»

او ادامه می‌دهد: «آمار‌ها حاکی از آن است که نزدیک به ۹ میلیون نفر در سن متعارف ازدواج هستند که اگر ازدواج می‌کردند زمینه‌ای برای فرزندآوری ایجاد می‌شد، حالا این اتفاق نیفتاده، به این دلیل که عدم اجرای قانون تسهیل ازدواج که از سال ۱۳۸۴ تصویب شده تا کنون معطل مانده‌است.»

قاسمی با اشاره به اینکه دولت‌ها، شعار‌های زیادی برای توجه به جوانان و ازدواج آن‌ها داده‌اند، اما به آن عمل نکرده‌اند، می‌گوید: «از همان سال ۱۳۸۴ که قانون تسهیل ازدواج تصویب شد، هیچ‌کدام از دولت‌ها این قانون را اجرا نکردند، قانونی که مسئولان دولتی را موظف به ایجاد اشتغال جوانان و تأمین مسکن آن‌ها کرده، در تمام این سال‌ها مغفول مانده‌است.»

این پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان با بیان اینکه توجه نکردن به قانون تسهیل ازدواج نه‌تن‌ها به موضوع تجرد دامن زده‌است، بلکه زمینه عدم فرزندآوری را نیز فراهم کرده‌است، می‌افزاید: «از سال ۱۳۹۳ به بعد شاهد کاهش تعداد تولد‌ها در کل کشور بودیم که شیب آن دارد تندتر هم می‌شود، بخشی از علت این موضوع مربوط به کاهش آمار ازدواج در کشور است.»

مواد قانون «تسهیل ازدواج جوانان» در حالی مسکوت مانده و کسی مسئولیت اجرای آن را نمی‌پذیرد که رهبر انقلاب بار‌ها حتی به صورت مستقیم از این قانون سراغ گرفته‌اند و لزوم اجرای آن را یادآورد شده‌اند. در سال ۱۳۹۵ وقتی رهبر انقلاب سیاست‌های کلی خانواده را ابلاغ کردند، صریحاً یکی از موارد سمت و سوی حرکت نظام را «ایجاد نهضت فراگیر برای ترویج و تسهیل ازدواج موفق و آسان» عنوان کردند. گذاره «نهضت ترویج ازدواج آسان» از دل این سیاست‌های ابلاغی بیرون آمد، اما به جز بر سر زبان‌ها و روی کاغذ‌ها به جایی نرسید و مانند باقی موارد ابلاغی این نامه، از سوی دولت مسکوت ماند. در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۷ و در یکی از جلسات بررسی آسیب‌های اجتماعی هم رهبر انقلاب صراحتاً نسبت به عدم اجرای قانون تسهیل ازدواج گلایه و از اجرایی نشدن آن ابراز نگرانی کردند.

محمدجواد محمودی، کارشناس جمعیت و رئیس سابق مؤسسه مطالعات جمعیت نیز در همین رابطه به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «قانون تسهیل ازدواج باید در این ۱۴ سال اجرا می‌شد تا امروز با مشکلات ازدواج جوانان و به‌دنبال آن با مسائلی، چون بحران جمعیت جوان در کشور مواجه نشویم. در حال حاضر طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» در حال تصویب است و مراحل نهایی آن طی می‌شود.»

او با بیان اینکه در این طرح مشوق‌هایی در نظر گرفته‌شده که اجرای آن می‌تواند نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد، ادامه می‌دهد: «در این طرح به تمامی نکات مورد نیاز برای افزایش جمعیت جوان در کشور پرداخته شده، از ازدواج به هنگام جوانان گرفته تا بیمه افرادی که نابارور هستند و برای داشتن فرزند، نیاز به درمان دارند. حتی در این طرح به تأمین مسکن جوانان نیز اهمیت داده شده‌است.» محمودی تصریح می‌کند: «ما به ازدواج به هنگام جوانان تأکید داریم و همانطور که مقام معظم رهبری بار‌ها در این‌باره تذکر دادند، هر بار که یک جوان احساس کرد می‌تواند تشکیل خانواده دهد، حاکمیت مکلف است که زیرساخت‌های لازم ازدواج را برای او فراهم کند. به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم که برای ازدواج به هنگام جوانان و بعد از آن فرزندآوری زوجین مواردی را در طرح جدید درنظر بگیریم.»

کارشناس جمعیت موضوع فرهنگ‌سازی را برای فرزندآوری نیز مهم می‌شمارد و می‌گوید: «در کنار تسهیل ازدواج جوانان در سنین کم و مشوق‌هایی برای فرزندآوری باید به فرهنگ‌سازی در این زمینه نیز توجه کنیم، زیرا در حال حاضر زوجینی هستند که هم از امکانات مالی برخوردارند و هم دارای شرایط فرزندآوری هستند، اما قصد بچه‌دار شدن ندارند.»