رَهبَرِ علم

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، علم و تکنولوژی از ملزومات سعادت بشری است. ارزش علم آنقدر زیاد است که ادیان الهی بوِیژه دین مبین اسلام هم بر آن تاکید داشته اند. ازنگاه اهل بیت(ع)، علم چراغ راه هدایت بشر است. با علم است که بشر می تواند از ظلمت ها به سوی نور فرار کند و تقرِّب به درگاه ذات احدیَّت پیدا کند.

علم راستین هیچگاه مخالف دین نبوده است و دین واقعی همیشه راهبر علم بوده است.

چگونگی گسترش علوم، از مسائل مهم است. علم و تکنولوژی در مقاطع مختلف تاریخی دچار فراز و نشیب های فراوان شده اند. یکی از مسائل بسیار مهم و شاید مهم ترین مساله در گسترش علوم توجَّه ویژه حکومت ها به مساله علم است.

تجربه تاریخی علم در اقصی نقاط جهان، بهترین گواه بر این مطلب است که رشد علم برخلاف تفکَّرات عمومی، بیشتر از آنکه مدیون مجاهدت فردی دانشمندان باشد، مدیون ساختارهای سیاست و قدرت درجامعه است.

هرچند دانشمندان بزرگی در طول تاریخ وجود داشته ­اند که به تنهایی بار سنگین دانش را بدوش کشیده­ اند، امَّا در صورت فراهم نبودن شرایط سیاسی و اجتماعی تلاششان بی ثمر مانده و یا تجلِّی محدودی داشته است. 

اگر علم در اروپا در قرون وسطی مطرود بود بخاطر تفکرات خرافی کلیسای حاکم در اروپا بود. از همین رو بسیاری از اندیشمندان آن دوران اروپا را دوران سیاه قلمداد کرده ­اند. و اگر علم در قرون بعدی در اروپا رشد داشت، به خاطر تغییر نگاه حکومت­ها به مساله علم و تکنولوژی بوده است.

نیوتن آن دانشمند بزرگ فیزیک که تحولات شگرف در علوم مختلف طبیعی را مدیون آن می دانسته ­اند نه یک دانشمند منزوی و خانه نشین، بلکه عضو انجمن سلطنتی رویال بریتانیا (Royal Society)بود. دانشمندان بزرگ دیگری در رشته های مختلف هم عضو این انجمن بوده اند.

از نگاه برخی از متفکِّران چون سیّد حسین نصر، رشد علمی بسیار قوی در قرون 4 و 5 اسلامی و ظهور دانشمندان بزرگی چون ابن سینا، ابوریحان بیرونی و اخوان الصفا، محصول به قدرت رسیدن حکومت های شیعی چون فاطمیون در مصر و آل بویه در شمال ایران بوده است. این حکومت ها نگاه ویژه­ای به علم داشتند و دانشمندان را بسیار تکریم می کردند.

دوران سیاه افول علم و تکنولوژی و به تبع آن دوران سیاه اقتصادی و سیاسی در دوران قاجار و پهلوی هم، محصول نگاه علم گریز شاهان بی کفایت بوده است. هرچند دلسوزانی چون امیر کبیر خواستند با تاسیس دارالفنون، ضعف­های تکنولوژیک کشور در امور نظامی و علمی را حل کنند، امَّا با قدرت گرفتن روشنفکرانی که از غرب فقط بی اخلاقی و بی حیایی را یاد گرفته بودند و جهل شاهان، این نهاد علمی نه تنها باعث ِ رشد علم و تکنولوژی در کشور نشد، بلکه باعث از دست رفتن علم اصیل ایرانی-اسلامی شد.

رضاشاه که خود بی سواد بود و پسرش هم اساسا نگاه عالمانه نداشت، از همین رو اصرار بر آوردن مستشاران خارجی داشت. نگاه پهلوی ها به علم آنقدر تاریک بود که حوزه های علمیه محدود شدند، و در علوم مورد استفاده مردم چون پزشکی هم ، می بایست از کشور هایی چون هند طبیب بیاوریم.

امَّا با تجلِّی پر نور انقلاب اسلامی، علم مداری و توجَّه ویژه به نهاد دانش و دانشمندان بسیار متفاوت شد. مراجع عظام تقلید در طول تاریخ نگاه مثبتی به علم و تکنولوژی داشتند. این بار این نگاه توسط رهبر بزرگ انقلاب اسلامی خمینی کبیر_{قدَّس الله نفسه الزکیَّه} شدت یافت. دانشمندان ما قبل از انقلاب، توسط اجنبی ها تحقیر می شدند که عرضه آفتابه سازی ندارد، بعد از انقلاب در نگاه شخص اول مملکت جایگاه رفیعی یافتند.

بعد از حضرت امام، مقام معظم رهبری، بر علم باوری اصرار ویژه داشتند. از نگاه ایشان علم، «پایه پیشرفت همه جانبه کشور و مهم ترین ابزار برای عزَّت و آبروی یک کشور است».رهبر بزرگ انقلاب بر خلاف غرب نگاه ابزاری به علم ندارند بلکه علم را با اخلاق و معنویَّت ترویج می کنند. از همین رو فتوای تاریخی در حرام بودن تسلیحات کشتار جمعی را صادر فرمودند.

ایشان برخلاف شاهان پهلوی که «رویکرد مصرف گونه» به علم داشتند، رویکرد «تولیدی» در علم را ترویج می کنند.

از نگاه این فقیه بصیر، نه تنها علم دور از دسترس دانشمندان کشور نیست بلکه با1)اعتماد به نفس و خود باوری، 2)امید به موفقیَّت و 3)حرکت جهاد گونه در علم، قلَّه­ های بزرگ علمی در دسترس دانشمندان داخلی قرار دارد.

ایشان در یک نگاه بسیار راهبردی که در طول تاریخ سیاسی کشور کم نظیر بوده است، قائل هستند که «ما باید به آن‌جا برسیم که اگر در اکناف عالم یک پژوهشگر، یک دانشمند، بخواهد به فلان نظریه‌ی علمی یا نظریه‌ی فلسفی دست پیدا کند، ناچار باشد زبان فارسی را یاد بگیرد».

رهبر معظم انقلاب برخلاف بداندیشان و کوته بینانی که به علم و دانشمندان نگاه منفی و تحقیرانه دارند، «تکریم علم و دانشمند» را بسیار ضروری می شمارند.

عشق حضرت آقا به علم بومی عالمان و فن­آوران داخلی، در شعار و توصیه خلاصه نمی شود، ایشان نه تنها خود از کالاهای خارجی که مشابه داخلی دارند، استفاده نمی کنند بلکه دیگران را هم از این کار نهی می کنند. عشق ایشان در باور دهی به جوانان دانشمند وطن باعث شد علی رغم توصیه بسیار از واکسن خارجی استفاده نکنند و عاشقانه از واکسن ایرانی استفاده کنند.

آری این است رمز تجلی پر فروغ علم و فرزانگی در دهه های اخیر.