نقش توده‌های مردم ونخبگان دربهره برداری هدفمند از نهضت حسینی در دنیای معاصر

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا،حجت الاسلام محسن الویری استاد تاریخ دانشگاه باقر العلوم به نقش توده‌های مردم و نخبگان در بهره برداری هدفمند از نهضت حسینی در دنیای معاصر پرداخت.

حجت الاسلام الویری اظهار داشت: اهتمام فوق‌العاده به امام حسین و شعائر حسینی در جهان معاصر مسأله‌ای نیست که بخواهیم آن را نادیده بگیریم و یا انکار نمائیم. این اهتمام در دو عرصه مختلف قابل مشاهده است: نخست در عرصه مناسک و آداب دینی و دوم در عرصه فکری و علمی.

وی افزود: بر اساس آمارهای رسمی و با نگاهی به پژوهش‌ها، کتب، مقالات، کنفرانس‌ها و نشست‌های برگزار شده درباره ابعاد تاریخی، عقیدتی، اجتماعی، حماسی، ادبی و دینی قیام عاشورا، به طور واضح شاهد هستیم که هر ساله بیشتر در صحنه‌های فکری، علمی و هنری به این موضوع پرداخته می‌شود. در بخش شعائر و مناسک دینی، بهترین دلیل برای این اهتمام فوق العاده افزایش مراسم‌های سوگواری و عزای حسینی به ویژه در روز عاشورا در جای جای جهان و افزایش کمی و کیفی آن با حضور گسترده مردم در راهپیمایی‌ها و پیاده روی های اربعین است که هرسال بیش از گذشته افزایش می‌یابد.

استاد تاریخ دانشگاه باقر العلوم در ادامه به ضرورت تبیین جنبه‌های نهفته در قیام عاشورا اشاره کرد و گفت: ما زمانی که درباره جایگاه امام حسین علیه السلام در جهان معاصر صحبت می‌کنیم نباید به مساله برگزاری مراسم‌های سوگواری بسنده کنیم و آن را مایه مباهات خود بدانیم بلکه باید به طور جدی وارد معرفت و شناخت شرایط و چگونگی قیام امام حسین و اهداف آن برای ایجاد تغییرات بزرگ در جهان را مورد توجه و اهتمام قرار دهیم.

وی افزود: اگر بخواهیم دو بخش شعائر دینی و عرصه فکری، ادبی و علمی را با هم مقایسه کنیم به وضوح ملاحظه می‌کنیم که بخش آداب و مراسم‌های دینی در قیام امام حسین بر موضوع علمی و فکری غلبه دارد. چون در عرصه علمی نقش آفرینی کمرنگ نخبگان و شخصیت‌های تأثیر گذار احساس می‌شود اما در طرف مقابل مظاهر دینی و شعائر اسلامی برگزار شده درباره عاشورا بیشتر به چشم می‌آید و با پوشش رسانه‌ای بزرگ‌تری همراه می‌شود.

حجت الاسلام الویری خاطرنشان کرد: در بخش علمی، ادبی، عقیدتی و فکری بیشتر تمرکز بر خلاف موضوع شعائر اسلامی بر دوش نخبگان قرار دارد، در حالی که در بخش مناسک و برگزاری مراسم‌های حسینی تمرکز اصلی بر روی توده‌های مردم، البته در کنار آن نخبگان قرار دارد، به همین دلیل ما در موضوع مراسم‌های حسینی شاهد جوش و خروش بیشتر و گستردگی و عمومیت بیشتری از بخش علمی و فکری هستیم.

پژوهشگر تاریخ در بخش دیگری از سخنان خود گفت: همه ما به خوبی می‌دانیم اگر مراسم‌های سوگواری امام حسین ارتباطی با تعالیم اساسی و عبرتهای فرهنگ عاشورایی نداشته باشد و از آن تأثیر نگرفته باشد به تدریج اثر خود را از دست داده و از روح واقعی خود تهی می‌شود. مثال واضح برای این مساله در آیه شریفه ۴۵ سوره عنکبوت آمده است که می‌فرماید: «نماز، نمازگزاران را از فحشاء و منکر باز می دارد».

استاد تاریخ دانشگاه باقر العلوم در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه نضهت امام حسین باید با نگرش تمدنی به جهانیان عرضه شود گفت: نگرش تمدنی به قیام امام حسین علیه السلام باعث می‌شود که رسالت و دلالت‌های جاودان این نهضت مؤثر را بر مناسبات بشری به طور گسترده‌تر و جامع‌تر درک کنیم و سپس این رسالت عاشورایی را در همان سطح ترویج و تشریح نمائیم.

وی توضیح داد: نگرش تمدنی در موضوع قیام امام حسین همه روایات و پژوهش‌های مستشرقین، مسیحیان، مسلمانان، شیعیان، اهل سنت و روایت‌های علمی و عاطفی در قبال قیام امام حسین را در یک قالب جمع آوری می‌کند، بدون اینکه نیازی به حذف و برچیدن بخشی از این آرا و نظرات باشد.

حجت الاسلام الویری تاکید کرد: نگرش و فهم تمدنی باعث می‌شود که ما به این درک برسیم که امام حسین چرا همواره بر نقش امت در قیام خود بارها و بارها تکرار و اصرار می‌ورزید، حتی ایشان به صراحت فرموده اند: من برای اصلاح امت جدم خروج کردم و می‌خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم...

 استاد دانشگاه باقرالعلوم گفت: در واقع امام حسین علیه السلام با این نگرش قلمروی نهضت خود را امت اسلامی قرار داد، به همین دلیل ما باید همه فعالیت‌های علمی و شعائری خود را در قبال قیام امام حسین در راستای امت اسلامی قرار داده و از هر آنچه که مانع تحقق اهداف رسالت حسینی می‌شود اجتناب ورزیم.

وی ادامه داد: همین گرایش تمدنی امام حسین در لحظات آخر حیاتش راه را به ما نشان داده است، با این فرموده که «اگر دین ندارید و از معاد نمی‌ترسید در دنیا آزاده باشید». همین جمله این حقیقت را به ما متذکر می‌شود که رسالت بشری عاشورا وجدان آزادگان و حتی غیر مؤمنان از بشریت را مورد توجه قرار داده و وظیفه ما در قبال این مساله سنگین است.

حجت الاسلام الویری در ادامه تأثیرات مثبت رویکرد تمدنی در تبیین نهضت حسینی را برشمرد و تاکید کرد: رویکرد تمدنی به ما این واقعیت را گوشزد می‌کند که بر اساس آنچه علامه شیخ محمد مهدی آصفی در کتابش آورده است: امام حسین تنها از یارانی که در عصر خود با آنها می‌زیست یاری نطلبیده، بلکه نسل‌های آینده را به یاری طلبیده و ما باید این ندای "هل من ناصر ینصرنی" را لبیک گوییم. در واقع این وظیفه ماست که با این نگرش یک فرهنگ جهانی از قیام امام حسین که الهام بخش نسل‌های آینده باشد نهادینه کنیم.

وی افزود: نگرش تمدنی باعث می‌شود که ما هوشیار باشیم و به این درک برسیم که یاران مخلص و شجاع امام حسین از انبیا و ائمه نبودند بلکه انسان‌هایی عادی بودند که به درجات عالیه رسیدند، تا جایی که امام حسین آنها را اینگونه خطاب کرد: «من وفادار تر و بهتر از شما یارانی ندارم و نمی شناسم»، بنابراین ما نیز باید اهتمام خود را بر دلداگان و عاشقان امام حسین قرار دهیم.

استاد تاریخ دانشگاه باقر العلوم در پایان تاکید کرد توده‌های مردم به خوبی نقش خود را ایفا کرده و به وظایف خود عمل نموده و زمینه را برای توجه جهان به امام حسین، کربلا و عاشورا فراهم کردند، اما این گزاره را نمی‌توان به آسانی به نخبگان تعمیم بخشید. توده‌های مردم به وظایف خود عمل کرده اند و اکنون زمان نقش‌آفرینی نخبگان فکری، علمی، ادبی و هنری برای تبیین رسالت امام حسین در جهان معاصر فرارسیده است.