جایگاه فرهنگی تولیدکنندگان در جامعه تبیین شود

ما در جهانی زندگی می کنیم کـه دشـمن، درعرصه های مختلف حضوردارد؛ یکی ازاین عرصه ها، فعالیت اقتصادی اسـت که در یک میدان رقابتی، تعاملی و تخاصمی قرار داریـم کـه مـی بایـست جهـت نیـل بـه اهـداف انقلاب اسلامی ایـن فـضا را مدیریت کنیم؛ یکی از روش های مدیریت، عمل به الگوی اقتصاد مقاومتی است و ما با این کار مـی خـواهیم از حیثیـت و هویـت خود، در مقابل دشمن یا رقیب دفاع کنیم.

برای رسیدن به اهداف و اجرای اقتصاد مقاومتی باید هر الزامی را که این مقاومت و دفاع نیـاز دارد، وارد برنامه ریزی و استراتژی های اقتصادی خود کنیم به همین خاطر خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام سید محیی الدین قوامی مدیر آفریقا عربی بین الملل حوزه علمیه، درباره نقش دین و حوزه های علمیه در اقتصاد مقاومتی گفت‌وگویی داشته است.

متن کامل این گفت‌وگو بدین شرح است:

رسا- اهمیت اقتصاد و معنای اقتصاد مقاومتی چیست؟

اقتصاد در کیفیت زندگی افراد اهمیت تعیین‌کننده ای دارد و تصمیماتی که افراد در طول زندگی خود می‌گیرند، همواره هزینه‌ها و فوایدی برای آنها دارد؛ اقتصاد مقاومتی به معنای کم خوردن، کم مصرف کردن و در مقابل اسراف نیست بلکه معنای آن این است که ما باید آنقدر تولید محصولات داشته باشیم که علاوه بر تأمین نیازهای خود، دیگران را نیز بی نیاز کنیم و دولت مردان و مسؤولان به کمک مردم باید طبق رویه مرسوم به تولید و اشتغال روی آورده و با حمایت از تولید و اشتغال کشور را از وابستگی به دیگران محفوظ نگه دارند.

رسا- از نظر اسلام اقتصاد چه اهمیتی دارد؟

مسأله اقتصاد یکی از مقولاتی است که جدای از مسائل دین و زندگی نیست و اسلام، جامع مسائل مورد نیاز بشر را بیان و تبیین کرده است و خود پیامبران و ائمه اطهار(ع) نیز در روند زندگی خود فارغ از مسائل اقتصادی نبودند؛ تا با رفتن به دنبال رهبانیت و جدایی از اجتماع، سربار کسی باشند و تأمین مخارج زندگی خود را بر عهده دیگری گذارند؛ چرا که هر کدام از آنان برای خود شغلی داشتند و غالب شغل ائمه(ع) مسئله کشاورزی بوده و از این طریق مخارج زندگی خویش را تامین می کردند.

رسا- بخشی از محور های اقتصاد مقاومتی و سیاست دولت ها در این زمینه را بیان کنید؟

یکی از محورهای اصلی اقتصاد مقاومتی مسأله تولید و کشاورزی است که امروزه نیز مشکل اصلی جامعه ما همین مسئله مصرف گرایی است؛ تجمیع مردم در مناطق خشک و بی آب یا کم آب، یکی از سیاست های غلطی است که متاسفانه تفکر غربی و تحصیل کرده های غربی محل تجمّع مردم را به مناطق خشک و بی آب انتخاب کرده و مردم مجبور به سکونت در این مناطق شدند در حالی که در مجامع غربی محل تجمع بیشتر مردم در کنار مناطق پُرآب است چراکه در آنجا زمینه تولید بیشتر است.

در استان‌هایی مثل تهران سمنان اصفهان با بهانه هایی مثل صنعت و پیشرفت زمینه تجمع مردم را فراهم کردند و مردم را به مصرف‌گرایی کشاندند؛ اگر دور این استان ها چهاردیواری کشیده شود آنها تا چه مدت می توانند غذاها و مایحتاج زندگی خود را تامین کنند؟ یقیناً باید یکی باشد که با تولید خود مصارف ضروری زندگی آنها را تأمین کند؛ چرا که اکثر مردم تولیدی نداشته و مصرف گرا هستند.

رسا- این رویه از گذشته نیز بوده است یا در عصر جدید به وجود آمده است؟

در گذشته این چنین نبود و یکی از انواع معاملاتی که در آن زمان مطرح بود معامله کالا به کالا بود که امروزه نیز باید به آن دقت شود؛ یعنی در آن زمان مردم تولیدکننده بودند و زنجیره وار به هم دیگر وابسته بودند و کالاهای خود را با همدیگر تبادل می کردند؛ اما امروزه با حاکم شدن سیاست‌های غلط، همه مصرف گرا شده و چشم امید خود را به غیر دوخته‌اند و اگر تولید کننده ها اندکی تولیدات خود را قطع کرده و تولید تداوم پیدا نداشته باشد، مردم گرسنه خواهند ماند.

رسا- آیا علت موفقیت کشورهایی مثل چین، عمل به الگوهایی مثل اقتصاد مقاومتی است؟

 اگر کشوری مثل چین که در سراسر جهان محصولات خود را پخش کرده است و با کنار زدن اقتصاد آمریکا به یک ابر قدرت اقتصادی تبدیل شده است علتش این است که مردم این کشور همه در تولید نقش ایفا می کنند و محصولات خود را خودشان تولید می‌کنند و علاوه بر تامین نیازهای خود، به سایر کشورها نیز صادرات دارند.

رسا- مشکل اصلی کشور ما برای عمل کردن به اقتصاد مقاومتی چیست؟

امروزه یکی از مهمترین آسیب های اجتماعی در کشور ما مسأله حاشیه نشینی است؛ ما وقتی محل تجمع کار و تولید را در مناطق خشک و کم آب قرار داده و سرمایه‌های ملی و بیت المال را در آن مناطق هزینه کنیم، افرادی مجبور خواهند شد که از اقصی نقاط کشور برای تأمین معاش و گذران زندگی، خود را به این مناطق رسانند و وقتی به این مناطق می رسند برخی افراد مثل کارگران، به علت هزینه های بالای زندگی در شهرهای بزرگ، مجبور به حاشیه نشینی می‌شوند.

رسا- راهکار شما برای حل این مشکل چیست؟

 به نظر من اگر ما سرمایه‌های خود را به صورت عادلانه و متوازن در کل کشور، خصوصاً مناطق پُرآب و بر خوردار از امکانات طبیعی هدایت می‌کردیم مجبور نمی‌شدیم برای تأمین گوشت کشور در مناطق خشک، دامداری تأسیس کنیم و بعد، برای پَروار کردن حیوانات، آب را از استان‌های دیگر با تغییر زیست‌محیطی به این مناطق رسانده و دام ها را سیراب کنیم؛ و حتی با وجود بالا بودن هزینه تولید برق- به خاطر گرم بودن هوای منطقه- مجبور به استفاده از خنک کننده ها برای خنک کردن دامها باشیم.

کارگری که می بایست در شهر خوش آب و هوا و پُر آب خود، مشغول به کار می شد و گوشت ارزان قیمت تولید می کرد، اکنون باید در شهری خشک و گرم، با سختی های فراوان به دنبال تأمین معاش خود باشد و گوشتی گران قیمت را به دست مصرف کننده رساند؛ چرا که هزینه‌های تولید در این مکان ها بالاتر است و طبیعتاً قیمت تمام شده تولیدات نیز بالاتر و گران تر خواهد شد.

رسا- وظیفه مجلس، حکومت و مسؤولان در این باره چیست؟

دولت‌ها باید سیاست های غلط و دست و پاگیر تولید و رونق تولید را بر داشته و یا تغییر دهند و با برنامه ریزی های کارشناسانه و تخصصی و با تقسیم متوازن سرمایه‌ها و بودجه‌ها در استانها به رونق اقتصاد و شکل‌گیری اقتصاد مقاومتی کمک کنند و زمینه های تولید و کار  را فراهم سازند و با ایجاد رونق تولید موجبات پیشرفت کشور را فراهم کرده و کشور را به استقلال در تولید رسانند تا به کسی وابسته و محتاج نباشد.

رسا- در زمان کنونی و با وجود مشکلات اقتصادی، اقتصاد مقاومتی تا چه حد می تواند مثمر ثمر باشد؟

چندین سال است که رهبر معظم انقلاب راه برون‌رفت از مشکلات اقتصادی را اقتصاد مقاومتی اعلام کرده‌اند؛ باید گفت اقتصاد مقاومتی یا برای ما قابل فهم است و یا قابل فهم نیست؛ ما باید اقتصاد مقاومتی را به مردم تبیین کنیم و اولین وظیفه در تبیین اقتصاد مقاومتی در بین مردم بر عهده نخبگان است.

البته تبیین کنندگان ابتدا باید خود متوجه معنای اقتصادمقاومتی شده باشند تا به دیگران نیز تبیین و توضیح دهند؛ اگر در عرصه بین الملل تحقیقاتی انجام شود خواهیم دید که کشورهای مختلف دقیقاً با همین روش (اقتصاد مقاومتی و با اسمی دیگر) توانستند به خودکفایی و بی نیازی دست پیدا کنند.

ملتی که در مقوله های اصلی زندگی خود به دشمن و غیر خود وابسته باشد یقیناً باید در مراحل مختلف زندگی مطیع فرمان غیر و دشمن باشد؛ چرا که نبض احتیاجات ضروری مردم در دست غیر است و غیر، هر طور که بخواهد می‌تواند با ملت وابسته برخورد کند؛ چنانچه در طول ۴۰ دهه سپری شده از عمر انقلاب اسلامی برخوردهای دشمنان با جمهوری اسلامی را به عینه مشاهده کرده‌ایم.

باید از صنعتگران و کشاورزان و تولیدکنندگان حمایت شود و آنان تشویق به تولید شوند؛ اما متأسفانه گاهاً سنگ اندازی ها و سخت گیری هایی در این زمینه صورت می گیرد که همین مقدار از تولید و صنعت را نیز به تعطیلی می‌کشاند.

رسا- آیا از طریق تقویت فرهنگی جامعه و تغییر دیدگاه غالب نسبت به تولید و تولید کنندگان، می توان به رونق تولید کمک کرد؟

باید تولیدکنندگان در جامعه جایگاه اجتماعی پیدا کرده و مسائل فرهنگی و اجتماعی این مسئله بر مردم تبیین و روشن گردد تا تولیدگر ما در جامعه، جایگاه و وجاهت خود را پیدا کند؛ باید در منابر و مجالس از آنان با تکریم و احترام یاد کرده و با آنان با احترام برخورد شود و با تشویق، افراد به سمت تولید و اشتغال کشیده شوند.

امروزه وقتی از بچه ها پرسیده می شود که آینده دوست دارید چه کاره شوید در پاسخ می گویند دکتر و پزشک؛ مگر جراحی و دیدن خون و بودن در فضای بیمارستان لذت بخش است؟ چرا بچه ها این نوع شغل ها را انتخاب می کنند؟ این فرهنگ غلط است که بر جامعه حاکم شده است؛ چرا که این بچه‌ها به ماشین منزل و دارایی دکتر نگاه می کنند ولی هیچکدام نمی‌گویند می خواهم تولید کننده و کشاورز شوم؛ چرا که جایگاه خوب کشاورز و تولید کننده را در جامعه ندیده و نشناخته اند و در نتیجه درکی درست از جایگاه تولیدکننده ندارند.

به عنوان مثال جایگاه کشاورز در بین مردم بر مردم تبیین نشده است و مردم این جایگاه را نشناخته‌اند و جایگاه بلند و کسب رزق و روزی حلال را نمی دانند و این جایگاه باید بر مردم تبیین و شناسانده شود.

رسا- آیا تا کنون توسط دولت ها به اقتصاد مقاومتی توجهی شده است؟

تقریبا می‌شود گفت که نمره دولت‌های گذشته به هیچ وجه نمره قابل قبولی نبوده است؛ چرا که دولت های قبلی یا مفهوم اقتصادی را متوجه نشده بودند یا برخی اصلاً اعتقادی به این مسأله نداشتند؛ البته در قسمت‌هایی نیز دشمن متوجه اهمیت اقتصاد مقاومتی شد و دانست که راه نجات بخش مردم ایران اقتصاد مقاومتی است و به همین خاطر به کمک تحصیل کرده های غربی و نفوذی های خود در جامعه ایران اسلامی، در عمل به اقتصاد مقاومتی مانع ایجاد کرد.

در بخشی از کار، با تمسخر کردن و در بخشی دیگر با تصویر غلط ترسیم کردن از اقتصاد مقاومتی و ترساندن، مردم و مسئولان را از عمل کردن به فرمایشات رهبر معظم انقلاب درباره اقتصاد مقاومتی منصرف کردند؛ حتی برخی از بزرگان ما در تفسیر اقتصاد مقاومتی معنای نخوردن و کم کردن از وعده های غذایی را بر آن ترجمه کردند که این گونه تفسیر غلط از اقتصاد مقاومتی ظلم به اقتصاد مقاومتی و فرمایشات رهبری است.

رسا- اقتصاد مقاومتی در پیش برد اقتصاد اسلامی چه نقشی دارد چگونه است؟

ما بهترین مفاهیم اقتصادی را در اسلام داریم؛ زیباترین، پاک ترین و بی غلّ و غش ترین مفاهیم اقتصادی را اسلام بر ما معرفی و تبیین کرده است؛ بارها و بارها حتی خیلی از بزرگان و مراجع ما به این مسئله پرداخته اند؛ اما متأسفانه مورد توجه مسئولان قرار نگرفته است؛ به عنوان مثال اقتصاد مقاومتی با مسئله بانکداری و پول کاملاً گره خورده است و مسئله ربا اگر در جامعه حاکم باشد، اقتصاد مقاومتی تحقق پیدا نخواهد کرد؛ چرا که مسئله اقتصاد مقاومتی که مسئله‌ای پاک است با ربا که مسئله ناپاک و محرمی است تناسب ندارد و اگر مراودات مالی پاک بر جامعه حاکم نباشد اقتصاد مقاومتی حاصل نخواهد شد.

رسا- روحانیّت و حوزه های علمیه برای حاکم شدن اقتصاد اسلامی و اجرا شدن اقتصاد مقاومتی در جامعه چه نقشی می توانند داشته باشند؟

 نقش حوزه‌های علمیه و خواص در جامعه در این زمینه کاملاً معلوم و مشهود است و خواسته یا ناخواسته نقش آنان نقش بی بدیلی است و بار تبیین و آگاه سازی مردم بر دوش این بزرگان است؛ البته کارهای خوبی نیز در این زمینه تا به حال صورت گرفته است و با تأسیس مرکز اقتصاد مقاومتی در حوزه علمیه قم، اقدامات خوبی انجام شده است؛ اما آنچه در اینجا مهم است و فعالیت‌های این عزیزان را به ثمر می نشاند، حمایت دولت ها از این گونه طرح‌ها است تا راه را برای آنان هموار کنند.

 متاسفانه در دولت قبلی هیچ گونه همکاری با این مرکز نمی‌شد و حتی حاضر به گوش دادن و شنیدن حرف ها و طرح‌های این عزیزان نبودند.

رسا- روحانیت چگونه می تواند در پیش برد اهداف اقتصاد مقاومتی مؤثر باشد؟

روحانیت می‌تواند با روش‌های متعددی در پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی تاثیر گذار باشند؛ یکی از این روش ها این است که مسئله اقتصاد مقاومتی را بر مردم تبیین کنند و آنان را به ایفای نقش در اقتصاد کشور تشویق و ترغیب کنند؛ البته برخی از نیازهای علمی مبلغین نیز باید تأمین شود و حوزه‌های علمیه باید برخی از طلابی که نیاز به دانش افزایی دارند، با برگزاری دوره های فشرده و کاربردی، طلاب را در حوزه اقتصاد مقاومتی دانش افزایی کند تا از نگاه های سلیقه ای به مسئله و تفسیر و ترجمه های مختلف از اقتصاد مقاومتی جلوگیری شود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در تعبیری جالب می فرمایند: «تولید سرمایه، عبادت است»؛ اگر این نوع نگاه بر مردم تبیین و توضیح داده شود که تولید کننده علاوه بر درآمد مالی، کار عبادی نیز می‌کند تولیدکنندگان به جای اینکه اموال خود را در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند و یا به بنگاه داری و خلق نقدینگی در کشور بپردازند به تولید و اشتغال رو خواهند آورد.

رسا- علت تأکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی بر رونق اقتصاد و خصوصاً اقتصاد مقاومتی چیست؟

ضرورت و اهمیت رونق اقتصاد و اقتصاد مقاومتی برای رهبر معظم انقلاب سالیان سال است که معلوم و مشخص است؛ چرا که راهی جز این نیست و دستور قرآن و اسلام نیز بر این است؛ جامعه اسلامی باید از همه نظر بهترین و بالاترین باشد و رسیدن به این جایگاه، جز با عمل به اقتصاد مقاومتی میسّر نخواهد شد.

ما از قدیم الاَیّام دشمنان قسم خورده ای داریم که در تلاشند که با نظام اسلامی به هر نحو ممکنی مقابله کنند و نظام جمهوری اسلامی ایران را به زانو در آورند؛ ما باید با جهاد اقتصادی با این دشمنان مقابله کنیم و برنامه‌های براندازانه آنان را نقش بر آب کرده و تولید، اشتغال و خودکفایی را در کشور رقم بزنیم.