مبانی و اصول تبلیغ / «محتوا»؛ عامل اصلی موفقیت در تبلیغ

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان در جلسۀ اول «مبانی و اصول تبلیغ» که به صورت هفتگی برگزار می‌شود، به بررسی پیشینه زمانی و شواهد متعدد روند رو به رشد زمینه پذیرش دین در جامعه، از سویی و از سوی دیگر خلأ تئوریک که در غرب، در اثر ناتوانی در مدیریت جهان، پدید آمده، پرداخت.

وی با توجه به ضرورت حرکت عالمانه برای «جهاد تبیین» و پاسخ به دغدغه مقام معظم رهبری، گفت: «مقام معظم رهبری در چندین سخنرانی اخیرشان، مدام تاکید بر ضرورت کار تبلیغی و جهاد تبیین دارند و مدام تذکر می‌دهند که ما در این زمینه ضعیف هستیم.

استاد حوزه و دانشگاه با طرح این پرسش که «جدا از میزان تناسب تبلیغات دینی ما با زمانه، اساساً تبلیغات دینی ما، تا چه اندازه منطبق بر آنچه قرآن ما را بدان راهنمایی می‌کند، هست؟»، به رسالت حوزۀ علمیه قم در تدوین، تولید و تبویب «دانش تبلیغ دین» بر اساس قرآن اشاره کرد.

مسئول مرکز تخصصی تبلیغ دارالحکمه تهران، عامل اصلی موفقیت در تبلیغ را «محتوا» دانست و میزان اثرگذاری روش‌ها و فنون سخنوری در تبلیغ دین را «حداقلی» عنوان کرد و گفت: «تبلیغ دین نیازمند چه کسانی است، بصیرت، فرقان، حکمت و دانشی خیلی بیشتر از فقه (به معنای استنباط احکام) است. در خصوص تبلیغ دین، هنوز دانش چندانی مدوّن برای تولید محتوای مناسب، وجود ندارد. تبلیغ دین بر خلاف آنچه ممکن است در ابتدا تصور شود، نیاز به فعالیت علمی پیچیده و با خلاقیت دارد.»

وی یکی از اشتباهات رایج در حوزه را مشترک دانستن «فن خطابه» با سخنرانی دینی عنوان کرد و افزود: فن خطابه مهارتی است که در علم منطق از آن بحث می‌شود و با استفاده از مشهورات و مقبولات، سعی در اقناع مخاطب دارد. در حالیکه در سخنرانی دینی که الهام گرفته از روش قرآن و انبیا است، اقناع ناشی از تفکر و تأمل ارزش دارد، نه اقناعی که بر اساس حرف‌های مشهور و مقبول، هرچند نادرست باشد.

حجت الاسلام والمسلمین پناهیان به نقل سخنی از امام صادق (ع)، دربارۀ تفاوت‌های میان فردی، گفت: «یکی از علوم پیچیده در تبلیغ، درک تفاوت‌های میان افراد و تناسب محتوای تبلیغ با انواع مخاطبین است»

وی یکی از آسیب‌های جدی تبلیغ را قیاس به نفس مبلغین در تبلیغ و انتقال معارف دین بیان کرد و نیاز تبلیغ به دانش‌هایی نظیر انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی را ضروری و پر اهمیت دانست.

این استاد حوزه علمیه، اجتهاد را شرط موفقیت در یک تبلیغ مطلوب بیان کرد و افزود: «اگرچه اجتهاد و فقاهت برای تبلیغ لازم است، اما علوم دیگری هم برای موفقیت در تبلیغ نیاز است.»

وی در ادامه به ضرورت جهاد تبیین اشاره کرد و گفت: «ما در سلسله جلسات مبانی و اصول تبلیغ، قصد داریم به اهم مبانی و مسائل این علم بپردازیم».

وی به شرح و تبیین آیه ۵۲ سورۀ ابراهیم، به عنوان یکی از آیات کلیدی در بیان ابعاد تبلیغ اصیل دین پرداخت.

در پایان این جلسه که بیش از دو ساعت به طول انجامید، طلاب حاضر به بیان اشکالات و سوالات خود پرداختند.