شماره ۲۱ فصلنامه علمی «مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، بیست و یکمین فصلنامه علمی «مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی» به صاحب امتیازی سازمان بسیج اساتید دانشگاه ها، مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشور با مدیر مسؤولی محمدرضا مردانی و سردبیری غلامرضا جمشیدی ها منتشر شد.

این فصلنامه در 7 مقاله منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

چگونگی برقراری عدالت اقتصادی در نظام بازار با تاکید بر آموزه های نهج البلاغه

یونس اشرفی امین؛ محمد هادی امین ناجی؛ مصطفی دلشاد تهرانی؛ ناصر محمدی

چکیده  : مقاله‌ی حاضر با هدف تبیین دیدگاه‌های امام‌علی(ع) درباره شیوه‌های رسیدن به عدالت اقتصادی در نظام بازار نگاشته شده‌است. روش مقاله توصیفی- تحلیلی است. سیره اقتصادی امام‌علی(ع) در حکومت خود، با بسترسازی لازم و رعایت اقتضائات آن، در جامعه امروزی نیز راهگشاست و می‌توان با روزآمد ساختن روش‌ها و با تکیه بر مبانی و آن اصول، به حل مشکلات اقتصادی پرداخت. فقر در آموزه‌های نهج‌البلاغه، به شدت مورد نکوهش قرار گرفته و زدودن این آسیب، به عنوان بستر ایجاد عدالت معرفی شده‌است. براساس آموزه‌های علوی، نظام بازار نیاز به ساماندهی دقیق، رقابتی و هوشمندانه دارد و نظارت مستمر بر همه اصناف، از مهمترین وظیفه مسئولان است. فعالیت‌های اقتصادی نامشروع باعث آسیب دیدن بازار شده و با بازداشتن مردم از فعالیت تجاری صحیح، موجبات زیان همگان را فراهم می‌کند. مسئولان دولتی باید از قیمت‌گذاری بر کالاها دوری کنند و در کنار بسترسازی فرهنگی و آموزشی به همگان بویژه فعالان اقتصادی و بازاریان، سامانه‌های جامعی طراحی نمایند که نظام عرضه و تقاضا - از تولید تا مصرف- به صورت دقیق مدیریت شود تا ضمن شفاف‌سازی همه معاملات، عدالت اقتصادی برقرار گردد.

مفاهیم شهری مورد تاکید در کتاب من لایحضره الفقیه در جهت نیل به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت

حسن ستاری ساربانقلی؛ حمید کرامتی؛ عزیز جوانپور هروی

چکیده  : بازگشت به تفکر اصیل هویت دینی-تمدنی در راستای نیل به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت؛ مستلزم بازخوانی کاربردی مبانی نظری اصیل دینی در حوزه های تمدنی است. بازخوانی کتاب ارزشمند من لایحضره الفقیه، برای پاسخگویی به نیازهای شرعی کسانی که به فقیه دسترسی ندارند؛ درتمدن اسلامی کتابی ارزشمند در طرح مباحث هویتی فقهی- تمدنی است. هدف پژوهش حاضر بازخوانی بن مایه های فکری مفاهیم و شاخصه های شهری مورد تاکید و اشاره در کتاب من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، یکی از کتب ارزشمند اربعه شیعه و از مهمترین کتابهای روائی عالم تشیع در تمدن اسلامی بوده است. طبقه بندی روش تحقیق بر اساس هدف به صورت روش توصیفی تحلیلی و در طبقه‌بندی بر اساس روش، روش تحلیل محتوای متن کتاب من لایحضره الفقیه در بستر مطالعات کتابخانه ای می‌باشد. وجوه ساحت های سه گانه فکری، عملی-اخلاقی، و عینی، در بستر مفاهیم شهری در متن کتاب من لایحضره الفقیه مورد بازخوانی قرار گرفته و متناسب هر محور به بازخوانی مدل بهره گیری در حیطه مفاهیم شهری برای تمدن اسلامی-ایرانی پرداخته شده است. یافته های پژوهش بیانگر امکان قرائت کاربردی از مدل های پیشنهادی حیطه های فکری، عملی-اخلاقی، عینی در حیطه مفاهیم مطالعات شهری و شهرسازی، بر اساس بن مایه های حاصل از بازخوانی کتاب ارزشمند من لایحضره الفقیه در حیطه تمدنی اسلام است. دستاوردهای حاصل از تحقیق می تواند به الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت در حیطه مفاهیم شهری و شهرسازی منجر شود

طراحی قدرت در الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی بر پایه مفهوم شناسی آن در سند چشم انداز 1404 با تاکید بر میدان معنایی ایزوتسو

مجتبی نوروزی؛ زهره مرندی

چکیده  : یکی از مفاهیم اصلی در طراحی الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی قدرت است که می‌توان با استناد معنایی و مفاهیم سازنده مرقوم در اسناد بالادستی آن که توسط امام خامنه‌ای (مدظله العالی) در تاریخ 11/9/1382 ابلاغ شده است، فهم‌ ‌گردد. در طرح الگوی پیشرفت متناظر با این سند که معروف به چشم انداز 1404 می‌باشد، مفهوم قدرت در قالب جملات و واژگان متفاوت مانند «قدر»، «استطاعت»، «توانستن» یا «دست‌یافتن» و... در کنار مفاهیم محوری مانند «کمال و سعادت» و «حیات معقول» بکار رفته تا روابط معنایی ویژه‌ای را ترسیم کند که برآیند آن نوع خاص نگاه به قدرت در جامعه در ساخت الگوی پیشرفت اسلامی است. در این بازنمایی مفهومی بینش خاص به مساله قدرت و تلقی مردم از آن، می‌تواند فرآیند رسیدن به جامعه قدرتمند باشد. در این پژوهش از روش معناشناسی ایزوتسو استفاده شده است که بر اساس آن فهم معنای قدرت و ترسیم شبکه معنایی آن در سند چشم انداز در چارچوب روابط همنشینی و جانشینی وی مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای تبیین تحول معنای قدرت و نیل به معنای نسبی آن در طرح الگوی پیشرفت، مفاهیم جانشین شده «کمال و سعادت» و «حیات معقول» در این سند تبیین شد. در ادامه واژگان متضاد و همنشین با قدرت مانند «ظلم» و «فساد» نیز استخراج شد. همچنین تامین قدرت در مرقومات شند مستلزم لوازمی نظیر مشارکت، فرهنگ و عدالت نیز بود.

الگوی اسلامی-اجتماعی طلاق در شرایط ازدواج مجدد زوج، با تاکید بر نظرات امام خمینی (ره)

لیلا رحیمی؛ عبدالهادی وحیدی فردوسی

چکیده  : قاعده عسر و حرج به شرایطی اطلاق شده که تکلیفی خارج از توان بر کسی وارد گردیده و وی حق خروج از پیمان را دارد. در روابط زوجیت، مصادیق عسر و حرج برشمرده شده که بخشی از آن در ماده 1130 قانون مدنی منعکس‌ شده است. در حال حاضر ازدواج مجدد مرد متأهل در چارچوب قانون، با رعایت کامل حقوق زوجه، نمی‌تواند دلیلی بر حق طلاق زوجه باشد. روش تحقیق در این پژوهش به صورت تحلیلی-توصیفی می‌باشد. سوال پژوهش اینکه در صورت ازدواج مجدد قانونی زوج، حق طلاق زوجه به چه صورت است؟ چنین به نظر می‌رسد که به موجب تفاسیر فقهی، به خصوص بیانات حضرت امام خمینی (ره) چنین حقی محرز است. چنین بیان شد که حضرت امام خمینی (ره) مصادیق قاعده عسر و حرج را حصری ندانسته و هر عاملی که به هر نحو موجب طاقت‌فرسا شدن زندگی شود را دلیلی بر خروج زن از زندگی، بدون اذن شوهر دانسته‌اند. همچنین بیان داشته‌اند که ازدواج دوم زوج حتی به فرض قانونی بودن، اگر بدون لحاظ مصالح خانواده صورت پذیرد، مصداق خیانت می‌باشد. نتیجه اینکه به علت آثار منفی مبدل شدن خانواده از تک‌همسری به چندهمسری که موجب ایجاد فشار طاق‌فرسا بر روجه نخست می گردد، علی‌رغم عدم ذکر در مصادیق ماده 1130 قانون مدنی، براساس عدم حصری بودن قاعده و همچنین استناد به اصل معاشرت به معروف مندرج در ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی و اصل 167 قانون اساسی، دلیلی بر ثبوت حق طلاق برای زوجه است.

طراحی الگوی مسئولیت اجتماعی با رویکرد اسلامی ایرانی در سازمان تامین اجتماعی(مطالعه موردی:استان های تهران،فارس،کرمانشاه،لرستان)

داریوش بداغی؛ علیرضا اسلامبولچی؛ محمدرضا ربیعی مندجین

چکیده  : مسئولیت اجتماعی که یکی از شاخه های اخلاق اسلامی به شمار می آید، که به عنوان مقوله ای مهم به سرعت درحال گسترش درمیان سازمان های مختلف است.پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و شاخص های مسئولیت اجتماعی با رویکرد اسلامی در سازمان تامین اجتماعی انجام شد.روش پژوهش در بخش اول کیفی بود.جامعه آماری این پژوهش را خبرگان دانشگاه،حوزههای علمیه و سازمان تامین اجتماعی تشکیل دادند.نمونه گیری از جامعه آماری به صورت هدفمند انجام شد.و با توجه به نظر اشتراوس و کوربین(10_25)، پس از مصاحبه با نفر بیست ویکم اشباع نظری صورت گرفت.جمع آوری داده ها با استفاده از نظر یه داده بنیاد و پس از انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان، از طریق کدگذاری های بازشناسایی شده و کدگذاری محوری و انتخابی و با استفاده از تحلیل تم صورت گرفت.اعتبار داده ها بااستفاده از روش پایایی دو کدگذاری صورت پذیرفت.دربخش کمی به روش تصادفی طبقه ای 382نفر از کارکنان با هدف سنجش الگوی مسئولیت اجتماعی درسازمان تامین اجتماعی استان های تهران، فارس، کرمانشاه و لرستان انتخاب شدند.جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته (شاخص های بخش کیفی) صورت گرفت.پایایی از روش آلفای کرونباخ ارزیابی و 78/.برآورد شد. در بخش کیفی پژوهش، 5 بعد شامل ابعاد نوع دوستی،اقتصادی،قانون گرایی،عدالت و سلامت روانی و 35 شاخص شناسایی شد.دربخش کمی تمامی ابعاد بجز بعداقتصادی درسطحی پایین تر از میانگین از نظر اجرا قرارگرفتند.نتایج نشان داداز ابعاد و شاخص های شناسایی شده می توان برای ارتقای مسئولیت پذیری اجتماعی در سازمان تامین اجتماعی استفاده کرد.

تبیین راهبردهای اجرائی بهبود سازمانی در پرتو فرهنگ با بیان دیدگاه های اسلامی و غربی (مورد مطالعه سازمان ناجا)

وحید میرزایی؛ نورمحمد یعقوبی؛ زهره مقدس

چکیده  : یک فرایند را می توان در هر نوع تغییر در سازمان مشاهده کرد. تغییر را می توان از طریق افراد ، گروه ها و سازمان ها ایجاد کرد. اگر هدف ایجاد یک تغییر موفق است ، باید عوامل کلیدی فرهنگ افراد / سازمانها را در نظر گرفت بنابراین عامل کلیدی اجرای موفقیت امیز استراتژی های اصلی بهبود و همچنین سازگاری با آشفتگی فزاینده محیطی که سازمان های مدرن با ان روبرو هستند اصلاح در فرهنگ سازمانی است لذا هدف پژوهش حاضر تبیین راهبردهای اجرائی بهبود سازمانی در پرتو فرهنگ می باشد. اهمیت و نوآری این تحقیق در استفاده از دیدگاه های متفکران اسلامی در کنار سایر متفکران غربی و همچنین به نمایش گذاشتن عوامل تعیین کننده کلیدی موفق بمنظور مقایسه روشهای بهبود سازمان بر مبنای فرهنگ می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان انتظامی ناجا می باشد که تعداد 384 می باشند .تحقیق حاضر از لحاظ ماهیت و هدف ، میدانی ، پیمایشی و کاربردی می باشد .برای تحلیل و رابطه بین داده ها از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون ، فریدمن ، چولگی و کشیدگی ، آلفای کرونباخ و ضرایب CVR و CVI استفاده شده است.آزمون ضریب همبستگی و رگرسیون نشان می دهد که مدل مفهومی پژوهش با اطمینان 95% معنی دار بوده و بر اساس داده های موجود این مدل قادر به بیان تغییرات می باشد.تحقیقات فرهنگ عقلایی را بعنوان فرهنگ غالب سازمانی معرفی می نماید همچنین بیشترین و کمترین اثربخشی مربوط به متغیر های دولت الکترونیک و توزیع قدرت است.

ناپایداری توسعه در جمهوری اسلامی ایران، اجماع نخبگان، فرایندهای مشارکتی، تمرکز‌زدایی

نوراله قیصری؛ وحید جلال زاده

چکیده  : یکی از مسائل و مباحث اساسی ایرانِ امروز، توسعه و چالش های فراروی آن است. از این رو، یکی از دغدغه های اصلی نخبگان علمی، کشف علتها و عوامل توسعه نیافتگی و دستیابی به روش های جبران آن و نیل به توسعه ملی است. این مقاله با عنایت به اهمیت توسعه در ایران امروز، آسیب شناسی پایداری و عدم پایداری توسعه در دورۀ جمهوری اسلامی را تبیین نموده است. مسئله اساسی این است که ایران در طی چهار دهه اخیر مسئله توسعه و پیشرفت را در کانون توجه خود قرار داده است، اما بنا به دلایل مختلف نتوانسته است توسعه پایدار و مستمری ایجاد نماید. ب بنابراین، این پرسش به ذهن متبادر میگردد که «دلایل ناپایداری فرایند توسعه و فراز و فرودهای غیرمنطقی آن در دوره جمهوری اسلامی را چگونه می توان تبیین نمود؟ پاسخ اولیه به پرسش مذکور در قالب این فرضیه ارائه شده است: به نظر می رسد که فقدان اجماع نخبگان راهبردی در سطح ایده، الگو و نحوه اقدام و تداوم برنامه های توسعه، ضعف در فرایندهای مشارکتی، و تمرکزگرایی به مثابه الزامات پایداری توسعه مبتنی بر تجارب جهانی، سبب ناپایداری توسعه در دوره جمهوری اسلامی ایران شده است. تلاش محقق در این مقاله ناظر بر تبیین این پرسش خواهد بود. در حد توان تلاش خواهد شد، با رویکردی آسیب شناسانه استدلالهای منطقی و ادله های عقلانی برای موضوع مذکور فراهم گردد. این روند مطالعاتی و پژوهشی کمک خواهد کرد تا به درک درستی از فراز و نشیب فرایند توسعه در ایران امروز دست یابیم.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی «مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی» می توانند به نشانی تهران، خیابان انقلاب اسلامی، روبروی درب اصلی دانشگاه تهران، جنب کتابفروشی آستان قدس رضوی ، پلاک ۱۲۴۶ یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به  آدرس www.ipoba.ir مراجعه کنند و با شماره تلفن  ۶۶۹۷۵۶۳۷ تماس بگیرند.