مکتب شیعه؛ راز نخبگی شهید چمران

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، شهید مصطفی چمران نامی ماندگار در تاریخ دفاع مقدس و به‌ویژه «عملیات سوسنگرد» است که رشادت و رهبری او سبب پیروزی در این عملیات حیاتی شد. او دانشمندی بزرگ در عرصه علم و فرمانده‌ای خلاق در جبهه‌ نبرد بود. هرچند امروزه واژه «نخبه» در مورد کسانی به کار رود که در یک جنبه برجستگی ویژه داشته باشند و یا حتی گاهی برای کسانی که شایستگی ندارند، به کار می‌رود، اما در مورد شهید چمران قضیه متفاوت است. او نخبه واقعی در عرصه علم، میدان جنگ و نبرد با نفس بود.

اعتقادات درست؛ پایه انسان‌سازی

بی‌تردید راز سبک زندگی الهی و نخبگی شهید چمران را باید در باورها و اعتقادات او جستجو نمود. درواقع هر رفتاری از هرکسی سر می‌زند، ناشی از باورهایی است که دارد. اگر باور شخصی، مطابق با واقع بوده و گرایش‌های او متناسب با باورش باشد، رفتارهای او نیز همسو با آن دو می‌شود. ازاین‌رو اگر چمران در عرصه‌های مختلف درخشیده است، ناشی از درخششی است که باور به مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام در وجود او ایجاد نموده است. البته روشن است که انسان با اختیار خود به کمالات می‌رسد و ممکن است شخصی برخلاف اعتقادات خود رفتار کند.

نسبت به دنیا

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، اسوه و الگوی کامل بی‌توجهی به دنیا هستند. امامی که خلیفه‌ حق مسلمین بود، ولی مظاهر دنیا در نگاهشان پشیزی ارزش نداشت. ازاین‌رو می‌فرمایند: «أُعْزُبی عَنّی فَوَ اللَّهِ لااذِلُّ لک فَتَسْتَذِلّینی، وَ لااسْلَسُ لَک فَتَقُودینی»؛[1] «ای دنیا از من دور شو، به خدا سوگند من رام تو نخواهم شد تا خوارم سازی و اختیارم را به تو واگذار نمی‌کنم تا هرکجا خواستی ببری».

حال دیدن فضیلت اخلاقیِ بی‌اعتنایی به دنیا و امور دنیوی از یکی از پیروان امیرالمؤمنین علیه‌السلام جای تعجب ندارد. رفتار شهید چمران شاگرد این مکتب، نسبت به دنیا، باید مورد توجه جوانان و به‌ویژه مسئولین جمهوری اسلامی باشد.

شهید چمران به‌راستی زاهد نسبت به دنیا بود و سودای شهرت نداشت: «چمران، دنیا و مقام برایش مهم نبود؛ نان و نام برایش مهم نبود؛ به نام کی تمام بشود، برایش اهمیتی نداشت. با انصاف بود، بی‌رودربایستی بود، شجاع بود، سرسخت بود. در عین لطافت و رقت و نازک‌مزاجی شاعرانه و عارفانه، در مقام جنگ یک سرباز سخت‌کوش بود».[2]

نسبت به میدان جهاد

خداوند در قرآن از وصف عده‌ای از مؤمنان می‌فرماید: «اِنَّ اللهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلونَ فی سَبیلِه‌ صَفًّا کَاَنَّهُم بُنیانٌ مَرصوص»؛[3] «خدا کسانی را دوست دارد که صف زده در راه او جهاد می‌کنند [و از ثابت‌قدمی] گویی بنایی پولادین و استوارند».

با بررسی زندگی شهید چمران، می‌یابیم او از نمونه‌های این افراد است. او مجاهدی در عرصه علم و عمل بود. او در اوج علم، متعهد به اسلام و انقلاب اسلامی بود و ایمانی ستودنی به خداوند و اهل‌بیت علیهم‌السلام داشت: «دانشمند فیزیک پلاسماىِ در درجه‌ی عالی، در کنار شخصیت یک گروهبانِ تعلیم‌دهنده‌ عملیات نظامی، آن‌هم با آن احساسات رقیق، آن‌هم با آن ایمان قوی و با آن سرسختی، چه ترکیبی می‌شود».[4]

این شهید مجاهد در راه خدا تا لحظه‌ شهادت از جهاد خسته نشد، از حضور در جبهه کردستان گرفته تا فعالیت در کنار امام موسی صدر جهت تقویت جبهه اسلام در لبنان.

چمران؛ الگوی جوانان

با توجه به آنچه نگاشته شد، شهید چمران الگویی کم‌نظیر برای نوجوانان و جوانان ماست. ازاین‌رو جوان ما نباید به دنبال الگوهای ساختگی و ناقص غربی برود و دانشگاه‌ها در جمهوری اسلامی باید شبیه دکتر چمران‌ را تربیت کنند؛ به تعبیر مقام معظم رهبری «ما دیگر امروز دچار فَقدِ الگو نیستیم که سراغ فلان آدم تاریخی بیگانه برویم؛ امروز در زندگی خودمان، جلوی چشم خودمان [الگو داریم]. شهدای هسته‌ای ما یکی از الگوهای بزرگ‌اند؛ شهید چمران یک الگو است؛ شهید چمران یک دانشمند به معنای واقعی کلمه بود؛ دانشمند بود، درس‌خوانده و تحصیل‌کرده بود امّا یک مبارز واقعی، یک مجاهد واقعی هم بود، به معنای واقعی کلمه».[5]

پایانی عاشقانه با چمران

بهترین حسن ختام برای این نوشتار، توجه به نیایشی کوتاه از شهید چمران می‌تواند باشد: «خدايا می‌دانی که در زندگی پرتلاطم خود، لحظه‌ای تو را فراموش نکردم.همه‌جا به طرفداری حق قيام کرده‌ام. حق را گفته‌ام. از مکتب مقدس تو در هر شرايطی دفاع کرده‌ام ... در آن روزگاری که طرفداری از اسلام به ارتجاع و به قهقرا گری تعبير می‌شد و کمتر کسی جرئت می‌کرد که از مکتب مقدس تو دفاع کند، من در همه‌جا، حتی در سرزمين کفر، علم اسلام را برمی‌افراشتم و با تبليغ منطقی و قوی خود، همه مخالفين را وادار به احترام می‌کردم و تو ای خدای بزرگ! خوب می‌دانی که اين فقط بر اساس اعتقاد و ايمان قلبی من بود و هيچ محرک ديگری جز تو نمی‌توانست داشته باشد».[6]

پی‌نوشت:
[1]. نهج‌‏البلاغه، نامه 45.
[2]. بیانات رهبری در دیدار اعضای بسیجی هیات علمی دانشگاه‌ها،۰۲/۰۴/۱۳۸۹.
[3]. سوره صف، آیه4.
[4]. بیانات رهبری در دیدار اعضای بسیجی هیات علمی دانشگاه‌ها،۰۲/۰۴/۱۳۸۹.
[5]. بیانات رهبری در دانشگاه فرهنگیان، 19/2/1397.
[6]. چمران، مصطفی، نیایش ها، ناشر بنیاد شهید چمران، 1396، ص71.

حجت الله آتش افروزمند